Lìber dij Proverbi, capìtol 13

13

13:1 Ël fieul ëd sust a scota  ij consèj ëd sò pare, ma lë svantà a veul pa esse rasonà^[100].

13:2 L'òm giust a gusta ij frut ëd soe paròle ma ij pérfid^[101] a vivo ëd violensa.

13:3 Contròla toa lenga e it-j daras protession a toa vita; col ch’a parla da sfrandà as pronta la ruin-a.

13:4 L'aptit dël fagnan^[102] a l'é sensa fond, ma a oten nen, ma col ëd coj ch’a travajo ‘d bon-a veuja a sarà sodisfàit an abondansa.

13:5 Ël giust a destesta^[103] lòn ch’a l’é fàuss, ma a l’é l’émpi ch’a ‘mbroja e dzonora^[104].

13:6 La giustissia a dà protession a l'onest, ma, l’empietà a sversa ‘l pecator.

13:7 A-i é quaidun ch'a pretend d'esse rich^[105] e a l'ha gnente; n'àutr a fà visa d'esse pòver e a possed ëd richësse gròsse.

13:8 Na përson-a ch’a l’ha ‘d sòld a peul dësangagesse^[106], ma ‘l pòver a l’ha gnun problema ‘d cola sòrt-lì.

13:9 Lus ëd dritura a splendriss^[107] ai giust, ma la lampia dij gram as dëstisrà.

13:10 L'orgheuj a pòrta 'd ruse, ma la sapiensa a l'é 'd col ch'as lassa consijé da bin.

13:11 Richëssia vanià  lesta a svaniss ant un nen: mach col ch'ambaron-a pian pianòt a ven rich.

13:12 La speransa rimandà pa a fà seufre l’ànima, ma 'n desideri adempì a l’é tanme l’erbo dla vita ch’a da gòj.

13:13 Col ch’a meprìsa la scòla dël savi^[108] a andrà an ruin-a, ma col ch'a na guerna ij precèt a sarà 'rcompensà.

13:14 J'istrussion dij savi a son n'adoss për vive, a l’é tanme schiné quajdun da na tràpola mortal.

13:15.Bon sens a procura rispèt e favor, ma 'l vieul dij përvers a pòrta a dëstrussion.

13:16 A l’é la conossensa ch’a guida la përson-a ch’as disa furba, nopà 'l sensa sust a fà mach vëdde soa gnoransa.

13:17 Un mëssagé pa afidàbil a tomberà an dësgràssia, ma ‘n nunsi fidà a l'é parèj ëd na meisin-a.

13:18 Povërtà e onta a col ch'a veul pa 'd consèj, onor e rispèt a chi a scota ij rimpròcc.

13:19 Desideri realisà a dà na gròssa sodisfassion për l'ànima, mach ij fòj a veulo nen schiné ëd pianta 'l mal.

13:20 Chi ch’a-j pias companiesse con ëd gent savia a-j chërs la saviëssa, ma la companìa dij fòj a lo farà finì mal.

13:21 Ël maleur a përsèguita ij pecator, ma l'arcompensa dij giust a l'é pas e bin.

13:22 Na brava përson-a a lasrà l'ardità ai sò fieuj e ai sò novod, ma la richëssa dël pecador a sarà ‘l giust ch’a la ciaperà.

13:23 Ij camp dij pòver a dan mangé bondos, ma s’a manca la giustissia lòn ch’a podrìo bin avèj a l’é gavaje.

13:24 Chi a deuvra pa 'l baròt a l'ha an ghignon sò fieul, ma col a-j veul bin as pressa a dëssiplinelo.

13:25 Ij giust a l'han pro da mangé për sodisfesse, nopà la pansa dij gram a l'é veuida.

Nòte

[100] Ël TM a les:  "Un fieul savi, dissiplin-a d'un pare". Nopà 'd מוּסָר (musar, "dissiplin-a"), a-i é chi a l'ha proponù 'd lese sta paròla: מְיֻסַּר (miussar, "ch'as lassa dissipliné"). LXX, manoscrit medievaj e sirìach a leso יִשְׁמַע (jishmaʿ) "un fieul savi a scota / a ubidiss a sò pare".

[101] O “malegn”. Ebràich: ''Ël desideri dël traditor. Ël verb בָּגַד (bagad), ambelessì a l'é partissipi e a veul dì “agì con tradiment o malissia, con ipocrisìa o tradiment.”

[102] Ël contrast a l'é an tra "ànima (= aptit) dël pìgher" (נַפְשׁוֹ עָצֵל, nafsho ʿatsel) e l' "ànima (= desideri, anvìa) dël diligent" (נֶפֶשׁ חָרֻצִים, nefesh carutsim).

[103] Ebràich: "a odierà". Ël verb שָׂנֵא (''sane'', an santor, avèj ghignon "odié") a podrìa esprime na serie 'd sentiment d' antipatìa o soe amplicassion . La conotassion për lòn a podrìa esse: arfiudé, arpossé”.

[104] Ebràich: "Agì con ónta e vergognesse(?) ." Ël verb בָּאַשׁ (baʾash) a la létera a vorerìa dì: ''spussé, pëté"(ad esempi, Surtia 5:21; Qoelet 10: 1) e an sens figurà" agì an manra ontosa ".

[105] La coniugassion riflessiva e 'ntensiva Hitpael ëd עָשַׁר (ʿashar, “esse rich”) a veul dì “ pretende d'esse rich”. Ambelessì l'Hitpael a veul dì manifesté o presentesse për pì ëd lòn che un a l'é, blaghé.

[106] Com a mostra   la paròla "riscat, dësangagg" (כֹּפֶר, còfer), ij rich a peulo esse sequestrà, ricatà e rapinà. Ma 'l pòver a-i dà pa da ment al  ricat: a l'ha nen ëd sòld da paghé o caté coj ch'a lo craso.

[107] Ël verb יִשְׂמָח (jismach) ëd nòrma a ven tradovù: “për fé content; argioì ". Ma con" lus "come soget, a l'ha la conotassion" bërluse con lus".

[108] O “për ij comandament”.

https://pms.wikisource.org/wiki/La_Bibia_piemont%C3%A8isa/Testament_Vej/Proverbi/Proverbi_13