La stòria ëd Baron Litron



Sa canson a l'é staita creà dal pòpol ëd le bande ëd Coni, e a reflet donca ël sentiment popolar 'd antlora. Baron Litron, protestant, a l'é adorà e rëspetà da un-a popolassion për la pì part catòlica.

Sòn a podrija facilment dëspieghesse con l'arconòssensa për avèj salvà Coni da la mnassa fransèisa: grinor për la person-a ëd Baron Litron, tut an "dësmentiand" che, 'd apress la cesa catòlica, chiel a l'era un eretich.

Eh ben, nò: la canson a arconòss legitim e a rëspeta che Baron Litron a l'é un "barbèt", e ansi, a buta an valor la libertà ëd consiensa dël comandant dla piassa ëd Coni. Contut che la cesa catòlica a mostreissa che un a podija sempe convertisse an pont ëd mòrt, e dven-e parèj "bon cristian", coj ch'a cantavo sa canson a chërdijo pitòst (a chërdo) ch'a sia moralment pì giust che viraun a viva soa fé 'd apress soa consiensa: "o bon barbèt o bon cristian".

Baron Litron a conten un ëspirit ëd toleransa e 'd overtura che già ant ël secol XVIII a dovij caracterisé ël sentiment piemontèis. A l'é un sentiment nassional basà ansima l'orgheuj ëd l'independensa e j'institussion ëd l'ëstat tan-me leu 'd identificassion comun, e nen basà dzora na confession religiosa ni un-a origin "etnica" (ël Baron von Leutrum a l'era alman!). A l'é nen tròp diferent da la definission ëd sitadinansa che an Fransa a sarà elaborà à travers ëd la revolussion e l'anstaurassion ëd la republica.

La preuva che ël sentiment 'd apartenensa à la nassion piemontèisa e a soe anstitussion a l'era nen gropà à na confession religiosa, e che l'esse protestant a l'era (e a l'é) nen diferent da esse piemontèis a peul esse trovà ant n'autra canson: La Chanson de l'Assiette. Euvra ëd David Michelin, un chansonnier valdèis, a dis ciair l'orgheuj 'd avèj savù, tan-me Piemontèis, arbrufé l'anvasion ëstrangera ch'a vorija pijene l'Assiëtta da sot ël nas.


1. An drin Turin a-i é dij cont
A-i é dij cont e de le daime
E de le daime e dij baron,
A pianzo la mòrt ëd Baron Litron.

2. Sëgnor lo re, quand a l'ha savù
Baron Litron a l'era malavi
Taca caròsse e carossé
Baron Litron a l'é andà trové.

3. Quand l'é ruvà à Madòna 'd l'Olm
Prima d'intré ant la sità 'd Coni
Toco trombëtte a sparo ij canon
Për anlegré Baron Litron.

4. Sëgnor lo re, quand l'é stait là
"Baron Litron, com a la vala?"
"Sa maladia, i'eu da murì,
I'eu pì speransa ëd guarì".

5. Sëgnor lo re s'a-j ha ben dit:
"Baron Litron, fate corage!
Mi të dareu ëd l'òr e 'd l'arzan,
Mi të fareu prim general"

6. "O s'a-ié pa 'd l'òr ni 'd l'arzan
Che mai la mòrt a l'abia për scusa;
A-i é ni òr, ni general
Che mai la mòrt a l'abia rësguard".

7. "O dis-me un pòch, Baron Litron
It veus-to nen ch'i të bateso?
I farija vnì ël vësco 'd Turin,
Mi i servirija da tò parin"

8. Baron Litron s'a-j ha ben dit:
"A sia benedeta Vòsta Coron-a
Mi i peuss mai pì ruvé à tant:
O bon barbèt, o bon cristian!"

9. "O dis-me un pòch, Baron Litron,
Andoa veus-to ch'i të sotero?
I të fareu fé na cassia 'd òr,
I të fareu fé un grand onor"

10. "Mi i lassereu për testament
Ch'a m'ansotero an Val 'd Luserna,
An Val 'd Luserna a m'sotraran
andoa mé cheur a s'arpòsa tant"

11. Baron Litron a l'é spirà
Pioré baron, pioré voi daime
Soné le ciòche, sparé ij canon

A l'é spiraje Baron Litron!


Nessun commento:

Posta un commento