A l’era nen na përson-a da bin: coma ch’a l’é che adess... (March 2:13-17)

Ancheuj coma antlora, ant ij temp ëd Gesù, coj ch’a rispeto j’autorità sivij e religiose e ch’a vivo conform a le lej estabilìe e a la moral religiosa, a son considerà “përson-e da bin”. Le “përson-e da bin” a j’ero, e sovens a son, cole “ch’a fan tùit ij sò dover”. Al opòst, coj ch’a trasgredisso sensa avèjne onta la moral e a mepriso l’autorità e la tradission reigiosa, a son cosiderà pa ‘d “përson-e da bin”, ma d'arviros, dij malfamà, ëd gent ëd cativa arputassion, gent da stess-ne a la larga. La società dj'Israelita divòt dël temp ëd Gesù a considerava coj-lì coma “ij pecator” pr’ ecelensa. An tra ‘d lor a j'ero coj ch'a contravnisìo a la moralità stabilìa an vaniandse da vive ‘d manera nen lécita, tanme ij criminaj, ij lader, le bagasse, o coj j ch'a travajavo për le fòrse d'ocupassion forestere, an particolar j'esator dle taje, ij Publican, che, al servissi dij Roman, nen da ràir as na profitavo dla gent trassandje ‘d sòld. A sorprend nen ch'a fusso tnù tant an òdio e che la brava gent as mës-cièissa nen con lor.

Ant l’episòdi dl’Evangeli chi lesoma e comentoma ancheuj, i trovoma Gesù ch’a l’era criticà da “le përson-e për bin” përchè ch’as fasìa vëdde ansema a ‘d gent malfamà. Përchè Gesù fasìa-lo lolì? Lesoma dal vangel ëd March, 2:13-17.

“Gesù a l'é torna surtì vers ël mar e tut ël pòpol a vnisìa con chiel e a j'andotrinava. E an passand, a vëd Levi, fieul d'Alfeo, astà al bancon dla gabela, e a-j dìs: "Ven-me dapress!" e Levi a l'é aussasse e a l'é andaje dapress. Peui a l'é capità che, quand che Gesù a l'era a tàola ant la cà 'd Levi, a-i ero 'dcò a tàola con Gesù e ij sò dissépoj tanti esator dle taje e 'd gent ëd cativa reputassion përchè lì a-i era tanta gent ch'a l'era andaje dapress. Ma ij magister ëd la Lej e ij Farisé, an vëdend ch'a mangiava con coj dle taje e con ëd gent ëd cativa reputassion, a disìo aj sò dissépoj: "Përchè chiel a mangia e a bèiv ansem a coj dle taje e a 'd gent ëd cativa reputassion?". E Gesù, avenda sentì lolì, a-j dis: "A son nen coj ch'a stan bin ch'a l'han da manca del médich, ma coj ch'a stan mal. I son nen vënù a ciamé al pentiment dij giust, ma dij pecador" (March 2:13-17).

Ël fàit che Gesù, përson-a onesta, da bin e sensa dubi religiosa, nen mach acetèissa j'anvit ëd përson-e malfamà, ma ch'a ‘ndèissa fin-a a sercheje an ciamandje a andeje dapress coma ‘d sò dissépoj, a l'era na ròba scandalosa për le përson-e da bin. Për lor, Gesù a l'avrìa pitòst dovù condaneje, coj pecator, an arfudandse peuj d'avèj da fé con lor. Gesù, contut, a l'era nen vnùit për condané, ma për salvé. Chiel a disìa: “Tuti coj ch'a sento mie paròle e a-j chërdo pa, i-j condano nen, përchè mi i son nen vnù për condané 'l mond, ma për salvelo” (Gioann 12:47). Ëd sicur Gesù a dasìa nen soa aprovassion a la condòta inmoral ëd cola gent e as fasìa nen còmplice ‘d soe ingiustissie ‘d lor, ma Gesù a acetava soa compagnìa e a-j andasìa a serché pròpi për arcupereje a Nosgnor e a la giustissia, për “salveje”. Lolì a l’é lòn ch’a capitava soens. Pr’ esempi, Levi, fieul d’Alfé, ch’a l’era n’esator ëd taje nen giuste e colaborassionista dël nemis, as pentiss ëd sò crimin e a cangia, a dventa, grassie a Gesù, n’òm neuv. A l’é probabil che chiel a sìa pròpi col Maté, dont i l’oma n’evangéli. L’istess a càpita për Zaché, che Gesù a ciama ‘n dì e a-j dìs ch’a veul vnì an soa ca. Che Gesù a vada ‘d propòsit a trovelo, col òm dzonest e gram, a l’avrà për arzultà ‘d trasformé dël tut soa vita. “Ma Zaché. drit dëdnans al Signor, a l’ha dije: “Varda, Signor, mi i dago la metà dij mè beni ai pòver, e s’i l’hai fàit ëd tòrt a quaidun an quaicòsa, i-j n’a rendo ‘d quat vòlte tant!”. E Gesù a l’ha dije: “Ancheuj la salvëssa a l’é intrà an costa ca, përchè ‘dcò stossì a l’é fieul d’Abraham. Përchè ‘l Fieul ëd l’òm a l’é vnùit a serché e a salvé lòn ch’a l’era perdusse” (Maté 19:8-10). L’istess a càpita, për Saul da Tarso, ch’a vnirà ‘l famos Pàul, l’apòstol. Chiel a scriv: “...bele se anans mi i bëstëmmiava contra ‘d chiel e, ampërtinent coma ch’i j’era, i-j dasìa adòss a sò pòpol. Nosgnor, contut, a l’é stàit misericordios anvers ëd mi, përchè i lo fasìa ant mia gnoransa e manch ëd fej. La grassia ‘d Nosgnor a l’é stàita pròpi fosonanta anvers ëd mi: a l’ha ampinime dla fej e dl’amor ëd Gesù Crist” (1 Timòt 1:13-14). Che Gesù a l’avèissa anteressasse dë ste përson-e a l’era valùjne vreman la spèisa. Nen vera? Gesù a l’ médich ch’a cura ij malavì.

Che peui an tra “ij san” e “la gent da bin” as treuvo soens d’ipòcrita pien ëd presunsion, a l’é n’àutra question che Gesù a traterà a sò temp. A l’é ‘d sicur pitòst malfé për coj ch’a penso d’esse ‘d “brave përson-e”, d’esse “a pòst”, vëdde la condission vera ‘d sò cheur ëd lor. Loràutri, ëd sòlit, as comparision-o a coj ch’a son al dëscovert ëd gent da arprocesse përchè a vivo da arviros a la moral ëstabilìa, ma le “brave përson-e” a vëddo nen o a stërmo la vera condission ëd sò cheur ëd lor, ij sò pëccà segret. Për lor a l’é malfé d’arconòssje, ëd ciamene ‘l përdon e, pentì, fene l’amenda. Sto-sì a l’é ‘l problema: sbassé soa presunsion ëd lor e porteje a d’arconòsse che, dë dlà dj’aparense, dë dlà ‘d lòn ch’as ciama, an italian, ël “perbenismo”, ëdcò lor a l’avrìo da manca d Gesù coma ‘l Signor e ‘l Salvator ëd soe vite. An efef, coma ch’a dis la paròla ‘d Nosgnor: “Tùit a l'han pecà e a son pì nen an condission ëd podèj conformesse ai glorios criteri 'd giustissia stabilì da Nosgnor, 3:24 ma, sensa dovèj vagness-lo, a son diciarà giust për Soa grassia, për l'euvra 'd redension ëd Gesù Crist” (Roman 3:23-24).

Preghiera: Nosgnor Dé! Port-me a d’avèj na concession onesta e conform a la realità ‘d mia condission ëspiritual, përchè ch’i vada dapress a Crist coma ‘l médich ëd mia vita. It ringrassio che chiel a l’é vnume a sërché e a l’ha trovame për salveme, It prego ‘d giutene ‘dcò cura ch’im anteresso dle përson-e ch’a l’han da manda d’esse salvà e riscatà, për che, për ël mojen ëd mia paròla, esempi e disponibilità anvers ëd lor, loràutre a sìo tirà al Salvator Gesù Crist. Amen.

A podrìa fé dël bin ëdcò a ti (March 2:1-11)

Quand ch’i treuve na meisin-a foravìa ch’a l’ha fave bin, a ven ëspòtich racomandela ‘dcò a d’àutri chi seve ch’as treuvo ant la midéma condission che la vòstra. Nen vera? “Cola meisin-a a l’ha fàit bin a mi; i l’hai pijala e i son varì. A podrìa ‘dcò esse la solussion dij vòstri sagrin”. A podrìa esse në specialista vajant col ch’i l’oma trovalo. Antlora, për coj ch’i-j tnoma da cont, a-j doma nen mach l’indicassion, l’adressa, ëd col ëspecialista, ma i-j foma l’oferta ‘d porteje nojutri ‘d përson-a da col-lì. Antlora a la testimoniansa i giontoma n’assion concreta d’agiùt.

Ant ël test dl’evangeli ch’i lesoma e comentoma ancheuj i trovoma quatr òm ch’a savìo dla potensa ‘d varision ëd Gesù, ch’a-j pòrto n’amis ch’a l’avìo, ch’a l’era paralìtich.

"Un quai dì dòp, Gesù a l'é tornà a Cafàrnao e la gent a l'avìo sentì che chiel a l'era a cà. E sùbit a l'é radunasse tanta ‘d cola gent ch'a podìo gnanca sté 'nt lë spassi dëdnans la pòrta, e chiel a-j nunsiava la Paròla. E dontré a son vnù da chiel an portand un paralìtich ch'a l'era sostnù da quat përson-e. E dagià ch'a podìo nen avzinesse për motiv ëd la furfa, a l’han dësquatà ël coèrt dël leugh andova a l'era Gesù e, dòp ch'a l'han fàit un përtus, a l’han ca là giù ël paralìtich an sla sivera andoa ch'a l'era cogià. E Gesù, an vëdend la fej ch'a l'avìo, a dis al paralìtich: "Mè fieul, ij tò pecà at son përdonà". E quai magister ëd la Lej ch'a j'ero lì setà, a rasonavo tra 'd lor an sta manera: "Sto-sì a bëstëmmia: a l'é mach Nosgnor ch'a peul përdoné ij pecà". Ma Gesù, ch'a l'avìa sùbit capì ch'a rasonavo parèi tra 'd lor, a-j dìs: "Përchè feve sti rasonament-lì?" Di-me 'n pò: còs é-lo ch'a l'é pi fàcil? Dì al paralìtich: ij tò pecà at son përdonà, o ‘d dije: Àusste, pija su toa sivera e marcia? Ma përchè i sapie ch'ël Fieul ëd l'Òm a l'ha ël podèj an sla tèra 'd përdonè ij pecà - a dìs al paralìtich - Àusste, pija sù toa sivera e vatne a toa cà". Antlora col òm a l'é sùbit aussasse e, avend pijà sù soa sivera, a l'é surtì ën presensa 'd tuti, ëd manera che a j'ero tuti sburdì e a dasìo glòria a Nosgnor, an disand: "I l'oma mai vëddù na ròba parèi" (March 2:1-11).

An ësta conta a-i son doi còse ch’am frapo. La prima a l’é la soèn ch’a l’han coj quatr òm ëd porteje a Gesù un sò amìs ëd lor che, ant la condission anté ch’as trovava, a l’avìa ‘n gran bzògn d’esse varì. La sconda a l’é la manera che Gesù a l’arsèiv: Gesù as n’òcupa prima ‘d tut dla condission ëspiritual ëd cola përson-a, ëd soa relassion con Nosgnor Dé e mach apress ëd soa condission fìsica.

Amis o parent ch’a sìo, coj quatr òm a l’han la determinassion ëd porté a Gesù, për che a lo varissa, col ch’a-j vorìo bin. A-i é gnente e gnun ch’a peussa fërmeje, gnun antrap, fìsich o sossial ch’a sìa. A-i é gnente ch’a-j sburdissa, gnente ch’a-j antimidissa. A l’han nen tëmma dle crìtiche, né d’esse molest o dij sgonfion. “A l’han” da rivé da Gesù, ch’a costa lòn ch’a costa. Gesù as n’ancòrz bin ëd soa fej ëd lor, e, ëd cola fej, lë scritor dë sta conta, a na fa ‘n model, n’esempi. E nojàutri? L’om-ne fòrsi tëmma ‘d fé vëdde a la gent ch’i l’oma fej an Gesù? A dovrìa nen esse parèj. Còsa an n’anfà ‘d lòn ch’a penso la gent? Gesù a l’ha ‘l podèj ëd varision e nojàutri i andoma da chiel: che j’àutri a diso pura lòn ch’a veulo!

Ambelessi, cola ‘d coj tre amis a l’é peuj “na fej ativa”, pa nen “na religion ëd sirimònie” veuide. A l’é na fej ch’a agiss. Parèj a na scriv l’apòstol Pàul: “Për coj ch’a son an Gesù Crist a conta gnente d’esse stàit sogetà o nò a la sirconcision. Lòn ch’a conta, pitòst, a l’é la fej ch’as mostra ant l’amor” (Gàlat 5:6). La fej ch’a l’é n’espression ëd salvëssa a l’é nen mach quaicòsa ‘d “privà” ch’i l’oma ant ël cheur, ma a l’é na fej ch’a l’ha ‘l coragi ‘d mostresse, ëd compërmëttse, da proclamesse al ciàir. “Përchè a l’é an chërdend an tò cheur che Nosgnor at considererà giust, e a l’é an confessand con la boca ch’it seras salv. La Scritura a dis: “Chionque a chërd an chiel a l’avrà nen da vërgogness-ne” (Roman 10:10-11).

Gesù, peui, an rëspondend a la situassion ch’a l’avìo presentaje, cola dël paralìtich, a dà la precedensa a la varision dlë spirit ëd col òm. Soens le maladìe a l’han d’implicassion ant la ment e ant lë spirit ëd na përson-a, nen mach ant ël còrp. A l’é vera che la maladìa a l’é nen sèmper na conseguensa dël pëccà, ma sossì a l’é ver për tuti j’uman, sensa ecession, che tuti “a l’han un problema” ch’a deuvo arzòlve anans ëd tut ël rest. A l’é lòn ch’an separa da Nosgnor Dé, che la Bibia a ciama ‘l pëccà, visadì n’arvira “congénita”, nativa dl’òm an rapòrt a Nosgnor. A l’é lolì ch’an condan-a, nen mach pë ël temp, ma për l’eternità. L’amor e la misericòrdia ‘d Gesù as fà conòsse an prim leugh an lòn che chiel an lìbera da nòstra separassion da Nosgnor Dé, ch’an n’é d’antrap a nòstra relassion con chiel. Gesù an purifica dai nòstri pëccà. Soa vita, soa mòrt, soa arsurression, ël don dlë Spirit Sant, a son tuti finalisà a liberene da le conseguense afrose ‘d nòst pëccà, an arconcilia con Nosgnor Dé, an purifica da tut lòn ch’a vasta e ch’a antamna nòstra vita. A l’é mach la përson-a e l’euvra ‘d Gesù ch’a peul fé për nojàutri tut sossì. Chiel, e mach chiel, a peul përdoné ij pëccà. Ëd chiel la Scritura a dis: ”Vardé-sì l'Agnel ëd Nosgnor ch'a leva 'l pecà dal mond!” (Gioann 1:29). A-i son tanti ‘dcò ancheuj ch’a diso d’esse a pòst tanme ch’a son e ch’a l’han nen da manca dël Salvator Gesù Crist. Che Nosgnor a-j anlùmina e ch’a-j varissa da sò sborgniment ëspiritual. Vardoma tut da la prospetiva ‘d Gesù, e antlora ‘dcò ij problema ch’an sagrin-o, bele s’a son grand e ch’an fan patì, a podran pijé na bon-a piega. Antlora i vedroma “còse mai viste” a la làuda e glòria ‘d Nosgnor!

A l’é anteressant che ant ës episòdi dl’Evangel a-i son ëdco “ij criticon” (a-i na j’é sèmpre) che, con ij sò rasonament, a riesso a trové da dì fin-a a sl’autorità e la potensa ‘d Gesù, a la buto an question. Ancheuj a scrivo ‘dcò ëd gran’ lìber pien dle soe crìtiche ‘d lor, a fan fin-a ‘d conferense për contradì la vrità dla Bibia. Coma ‘d cristian i podoma e i l’oma da respondje a sti criticon, e d’argoment i n’oma bin për contrabatje. L’apòstol Pero a dis: “Fissé vòstri cheur an sël Crist, vòst Signor, sie sèmper pront a dé na rëspòsta a chicassìa ch’av ciama la rason ëd la speransa ch’a l’é an vojàutri, ma félo con gentilëssa e con rispet, sèmper con na cossiensa ciàira, parèj coj ch’a parlo mal ëd vojàutri, malgré vòstra bon-a condòta an Crist, a sio dësvërgognà quand ch’av dan contra” (1 Pero 3:15-16).

Preghiera. Nosgnor Dé! It diso grassie che an Crist Gesù mia vita a l’é stàita e a l’é purificà da ogni pëccà e che, për sò mojen e për sò mérit, adess i son an comunion con ti. Im ten-o streit a chiel për che gnente a vasta e antamna mia vita. Dame la determinassion e ‘l corage ‘d proclamé sèmper sensa tëmma, con la paròla e con l’esempi, che Gesù Crist a l’é mè Signor e Salvator an mnand d’àutri a chiel. Amen.

Dominica 26 ëd Novèmber 2017 - Ùltima Dominica apress Pascòsta - Selebrassion ëd Crist ël Rè

Leture bibliche: Esechiel 34:11-16, 20-24; Salm 100; Efesin 1:15-23; Maté 25:31-46

A l'é nen degn ëd pietà chi a sà nen compatì (March 1:40-45)

A-i son gent ch’a l’han ëd maladìe contagiose e i foma bin dë stess-ne a la larga da coj-lì. A-i é ‘d gent che, për motiv pì o men-o giustificà, a son da evitesse. A-i é ‘d malavi “terminali” ch’as peul nen curess-ne la maladìa, che quand ch’a-j ancontroma is sentoma genà, ambarassà, e i savoma nen còsa dije… A-i è ‘d vej e ‘d disabij (o coma ch’as disìa na vira “d’andicapà”), soens grev, ch’a son “un problema” për soa famija ‘d lor. Tuti coj-lì a son “ij condanà” dla nòstra società, ij “soportà” con pen-a o bin o mal “tolerà”. A-i é ‘d coj che ancheuj e a fan la propòsta ëd nen mach sareje da quai banda (magara “al Cotolengo”), ma ‘dcò d’elimineje, ëd deje “la mòrt dossa”. Përchè? “Për nen feje patì”, parèj i disoma, “...përchè a sio nen ëd pèis a la società”, o përché “...a fan fastidi”, an gen-o… A l’han già provà a felo, lolì, ij nazista! L’eutanasìa o “la mòrt dossa” a l’é ‘d sicur na question complicà. Massé “për pietà”? Quaivòta la difèisa dla vita “a tutti i costi” a peul esse pì dzuman-a dla “solussion”. A dipend. A l’é nen sèmper belfé decide lòn ch’a sìa pì compassionévol.

Nosgnor Gesù Crist a l’ha arzigà la compassion ëd n’om che tuti a tnisìo a distansa përchè antamnà da na maladia contagiosa. Scotoma lòn cha dis l’evangeli.

Gesù a purìfica 'n lebros. “E un lebros a l'é vnù da chiel e, pregandlo, a l'é butasse an ginojon dëdnans a chiel, e a l'ha dije: "S'it veule, ti't podrìe bin polideme da sta maladìa". E Gesù, pien ëd compassion, a l'ha dëstendù la man e a l'ha tocalo disendje: "I lo veui, sie polid!". E mentre ch'a l'ha dit lòn, la lebra a l'é artirasse da col òm e a l'é restà polid. Peui, avendlo amonì con fòrsa, Gesù a l'ha mandalo via tut sùbit e a l'ha dije: "Im arcomando: conta a gnun ëd lòn ch'a l'é capitate, ma va a mostrete al sacerdòt e presenta për toa purificassion lòn che Mosè a l'ha comandà ‘d fé an ësti cas-sì, perchè ch'a serva për lor ëd testimoniansa. Ma chiel, partì ch’a l’era Gesù, a l'ha comensà sùbit a conté a tuti lòn ch' a l'era capitaje, ëd manera che Gesù a podìa squasi pi nen intré al ciàir ant la sità, ma as na tnisìa fòra, an dij leugh desert, e da tute le part a vnisìo da chiel” (March 1:40-45).

Nosgnor Gesù Crist a l’ha arzigà la compassion ëd col povròm ch’a l’era lebros, a l’ha dëstendù la man e a l’ha tocalo. Lolì a l’é n’arzigh ch’i l’oma da core ‘dcò nojàutri. I l’oma da imaginé d’esse a sò pòst ëd lor, sente tùit ij patiment ch’a l’han coma s’a fusso ij nòstri. I l’oma da soleveje, pasieje, legerì ‘l pèis ch’a l’han con nòstra presensa d’amis. A peul desse ch’i podoma nen varije, ma soens a l’é pro nòstra presensa e amor, con o sensa paròle. Steje davzin a l’é già amportant, rendje ‘d sërvissi, cit o grand ch’a sìo, dëscarieje ‘d quai pèis, feje sente che lor a conto coma ‘d përson-e, malgré la condission anté ch’as treuvo. I deuvoma e podoma dé na valutassion dla situassion e peui desse da fé për lor ant ël nòm ëd Gesù, con sò spirit. I l’oma da ciamesse:”Lòn ch’a l’avrìa fàit Gesù a nòst pòst?”.

Gesù, an efet, a l’ha fàit l’istess con nojàutri ch’i soma antamnà dal pëccà e condanà, spòrch ch’a fan scheur e ch’a spusso da la mira moral - quand ch’is butoma dëdnans a soa përfeta santità. Gesù a l’é vnù ancontra a nojàutri e a l’ha dane soa vita antrega. Chiel l’é mòrt ans na cros për paghé ‘ël pressi dij nòstri pëccà, për ch’i podèisso arsèive la grassia dla salvëssa e dël përdon ëd Nosgnor, ëd pì, na vita arnovà. Lolì an pòrta al pentiment e a la fej an chiel, ch’a l’ha fàit e ch’a fà lòn che gnun d’àutri al mond a l’ha mai fàit e mai a farà.

Ambelessì ‘l lebros, butandse an gionojon dëdnans a Gesù, a lo sùplica ‘d varilo, ëd netielo da la contaminassion ch’a l’avìa butalo an sla broa dla società; peuj a dà espression a soa fej ant l’abilità ‘d Gesù ‘d varilo. La varision, contut, chiel a la pretend nen. Col òm lebros a rispeta la volontà sovran-a ‘d Nosgnor. La decision che Gesù a pijerà, për chiel a andrà sèmper bin, bele ‘l cas che Gesù a veuja nen varilo. “S’am varirà nen, a l’avrà ‘d sicur un quai bon motiv”, e a lo rispeta. Ël rispet che col òm a l’ha për la volontà sovran-a ‘d Nosgnor a fà autërtanta impression che soa fej. Nojàutri i l’oma da imité soa fej, ma é-lo che nojàutri i savoma ‘dcò rispeté la volontà ‘d Nosgnor ch’a podrìa ‘dcò esse diversa da la nostra? I l’oma da acetela, bele s’i la comprendoma nen. A-i vniran ij dì anté che tut ël sens ëd lòn ch’a càpita an sarà arvelà e i na comprendroma la bon-a rason.

Gesù, parèj, a dis ëd sì e a decid ëd purifiché col òm da la maladìa contagiosa ch’a l’avia, na maladìa ‘d pel ch’a l’avìa forsà la società a tnilo lontan da tuti. Gesù, contut, a-j ampon ël silensi, ëd stess-ne ciuto a propòsit ëd lòn ch’a l’ha faje, soa varision, ëd nen andé an gir a contela. L’entusiasm, ël calor arconossent ëd col òm, contut, a l’é pì grand che l’ingiunsion che Gesù a l’ha daje dë stess-ne ciuto a col propòsit. A l’é parèj che col òm varì a va an gir a conté tut a tuti, e l’arzultà a l’é che Gesù a podrà pì nen “stess-ne an santa pas”. Col òm a l’avìa na maladìa contagiosa e adess contagios a l’é sò entusiasm ëd conté a tuti lòn che Gesù a peul fé. Lòn ch’a fà Gesù, antlora? Për lòn as anrabia nen, e, bele che strach, a tapara via gnun ch’a ven-a da chiel a fesse varì. A l’é lòn ch’i l’oma da fé ‘dcò nojàutri. Gnun-a gen-a: i podoma andé da Gesù e dëscarié ai sò pé tùjt ij pèis ch’i l’oma an sle spale, e chiel as jë pijerà e an darà cola libertà ch’i n’oma anvìa.

Gesù a dis: “Tuti coj che mè Pare am dà, a vniran da Mi, e Mi i manderai mai vìa gnun ch'a ven-a a Mi, përchè i son calà giù dal cel nen për fé mia volontà, ma la volontà 'd Col ch'a l'ha mandame. E la volontà 'd Col ch'a l'ha mandame a l'é costa-sì: ch' i perda gnun ëd coj che Chiel a l'ha dame, ma ch’i j'arsùssito tuti ant ël Dì Darié. përchè costa-sì a l'é la volontà 'd mè Pare: che tuti coj ch'a vëddo 'l Fieul e ch'a chërdo an Chiel a l'àbio vita eterna, e Mi i-j arsussitrai ant ël Dì Darié" (Gioann 6:37-40).

Preghiera: Nosgnor! Giutme a d’esse pien ëd compassion coma ch’it tl’has mostrala ant la compassion ëd Gesù e dzurtut, giutme a vëdde tute le còse da na prospetìva pì larga che mè vantagi përsonal. Giutme a d’esse ùmil dëdnans a ti, sensa pretente gnente, ma sèmper con ël massim rispèt. Grassie ch’it ses vnume ancontra con compassion antamnà coma ch’i son e ch’it l’has portame la grassia ‘d Nosgnor Dé. Amen.

Leture për ësta Duminica: Giudes 4:1-7; Salm 123; 1 Tessalonicèis 5:1-11; Maté 25:14-30

L'ùnich ch'a buta 'l mal an derota (March 1:32-39).

A-i é tanti ancheuj ch'a-i chërdo nen a l'esistensa dël diav. Bin probàbil ch' ël diav a sia nen coma ch'a l'é rapresentà 'd sòlit, ma ch'a-i sìa, mach ëd bòrgno a podrìo neghelo. An efet, ël mond a l’é sèmper ëd pì pien ëd gramissia afrosa che, cissà pròpi da sta realità maléfica, gnun a parëss ch’a peussa fela dësparì - an gnun-e manere. Quaidun, contut, a lo peul: a l’é Nosgnor Gesù Crist, dont la Bibia a dis: “A l'é për sòn ch'a l'é manifestasse 'l Fieul ëd Nosgnor: për dësblé j'euvre dël diav” (1 Gioann 3:8). 

Chiel a sa coma ch’a l’é: a l’é mach nojàutri ch’i soma bòrgno. Ël pass dl’evangeli d’ancheuj a mostra Gesù ch’a séguita soa assion ëd liberassion dlë spirit uman. A lo peul fé ‘dcò ancheuj.

“Rivà la sèira, al calé dël sol, a l'han ëmnaje tuti ij malavi e j'andiaolà. E tuta la sità a l'era radunase dnans a la pòrta. E a l'ha varì motobin ëd malavi ch'a l'avio 'd maladìe diverse e a l'ha scassà vàire demòni da coj ch’a n’ero possedù e a l'ha pa lassà che ij dèmoni a disèisso ch’a lo conossìo. Peui, a la matin, mentre ch'a l'era ancora neuit sombra, essendse levà, Gesù a l'é surtì, a l'é andàit ënt un leugh desert e ambelelì a pregava. Simon, e coj ch'a-i ero con chiel, a son andait a sërchelo. Quand ch'a l'han trovalo, a l'han dije: "Tuti at serco". E chiel a l'ha dije: "Andoma ant le borgià davzin-e për ch'i l'hai da prediché ‘dcò ambelelà: a l'é bin për lòn ch’i son ëvnùit". Donca Gesù a predicava ant le sinagòghe ëd tuta la Galilea e a scassava ij demòni” (March 1:32-39).

L’antegrità dla creatura uman-a, la sanità ‘d sò còrp, ëd soa ment e ‘d sò spirit, a l’é butà a dura preuva da d’agent ëd “contaminassion” ëd natura vària che soens a rivo a sò but: la corussion e la dëstrussion dla creatura uman-a. La stòria dla meisin-a a rend testimoniansa dla lòta dl’umanità për combate e vince ij tanti maj ch’a-j dan d’aflission. Tanti progress a l’ha bin fàit la meisin-a; tutun, quand ch’a arpòrta tut a na question ëd chìmica (chìmica dël còrp o chìmica dla ment) la meisin-a as antestardiss a nen volèj vëdde che tanti problema dl’umanità a l’han pitòst da fé con lë spirit ëd l’òm: coj problema-lì le medicassion a-j peudo nen arzòlve. Ëd fòrse spirituaj dla gramissia a-i son bin, as fan sente e a dësfido nòstra ostinassion ch’a vorìa negheje. Soa furbaria ‘d lor a gieuga pròpi con lòn: an pensand che ij problema a sìo da adebiteje a d’àutr, nojàutri i l’oma gnun-a speransa ‘d podeje arsòlve, e parèj cole fòrse grame a peudo fé ‘d ravagi sens’antrap. Ël demònich nojàutri i pensoma ch’a sìa “n’idèja primitiva dla realità” giumai “veja e superà”, ma la rèis dij problema a resta nen tocà e nòstre frustrassion ëd podèj nen arzòlve lòn ch’a guasta la natura uman-a a resto grande.

I farìo donca bin mej a pijé an sël sério Gesù che, për liberé e varì l’esse uman, a travajava an sla ment, an sël còrp e an slë spirit. Ans ëd përson-e ch’a l’ero sota ‘l contròl ëd fòrse spirituaj dla gramissia Gesù a fasìa n’euvra génita ‘d decontaminassion dla carn e dlë spirit. Coj ch’a l’han j’euj dovert për ës-ciairé, a l’é ciàir che Sàtana a l’é ativ pì che mai për dëstruve tant ëd përson-e che la società uman-a, e a l’avrìa già falo comp!èt se Nosgnor a l’avèissa nen ampedilo. A l’é mach la providensa ‘d Nosgnor ch’a l’ha ‘l podèj ëd ten-e frenà Sàtana e ch’a-j ampediss ëd realisé ij sò propòsit. A-i sarà, contut, un temp che Nosgnor a lo farà pì nen. Ij fren a saran molà e Nosgnor a anandierà sò giudissi dla fin an sù l’umanità arvirosa. La Scritura a dis: “V’arcordeve nen che quand ch’i j’eroa ncora ansema a vojàutri già tut sossì iv lo disìo? I seve bin che për ël moment a-i é quaicòsa ch’a lo traten, përchè ch’a sìa arvelà mach a sò temp. L’arvira contra la lej ëd Nosgnor a l’é già an assion an manera limità, ma quand che ij fren ch’a l’arten-o a-j saran gavà, antlora a s’arvelerà ciàir chi ch’a l’é l’Òm dl’arvira. Contut, Gesù, ël Signor, a lo farà meuire con ël sofi ‘d soa bòca, l’anientrà con lë splendrior ëd soa vnùa” (2 Tessalonian 5:8).

Nost racont a dis che ij demòni “a conossìo” Gesù. Lor a san che Gesù a l’ha la fòrsa ‘d batje, ansi, che Gesù a l’é l’ùnich ch’a peuda felo. Ma Gesù “a l'ha pa lassà che ij dèmoni a disèisso ch’a lo conossìo” përchè a sa bin ëd che ‘d busiardarìe ij demòni a sarìo bon, mach për ëslontané d’òm e ‘d fomne dal Salvator Gesù Crist. E nojàutri, é-lo ch’i conossoma Gesù? É-lo ch’i savoma che chiel a l’é potent për antërven-e e liberene dal mal? Feve mach la preuva d’anteressesse sincer ëd chiel e i vedreve coma ch’a son grande le fòrse ch’a vorìo buteve d’antrap e fev-lo nen fé! Vojàutri, contut, insiste e përsiste a serché Gesù, e Sàtana a podrà pì nen feve ‘d resistensa. L’apòstol Giaco a dis:“Sogeteve donca a Nosgnor Dé. Resiste al diav, e 'l diav a filerà via lontan da vojàutri” (Giaco 4:7).

A l’é ‘dcà armarcàbil coma: “...a la matin, mentre ch'a l'era ancora neuit sombra, essendse levà, Gesù a l'é surtì, a l'é andàit ënt un leugh desert e ambelelì a pregava”. Gesù a sà bin ch’a l’é mach la comunion con Dé sò pare ant la preghiera ch'as treuva la surgiss dj’arsorse spirituaj për combate con bon ésit ël mal. Nojàutri i farìo bin a fé com a fasìa chiel s’i vorsoma esse autërtant vitorios an sël mal ch’a travaja an nòstra vita e ch’a vorìa nòstra përdission. I l'oma da fé parèj nen mach për nojàutri medésim, na ‘dcò për j’àutri. Gesù a pregava për oten-e la fòrsa ch’a l’avìa da manca, ma a fasìa antërcession ëdcò për ij sò. Parèj i l’oma da fé: “Confëssé l'un a l'àutr vòstri pecà, e preghé l'un për l'àutr, përch' i sie varì. La preghiera përsistenta d'un giust a l'é motobin poderosa” (Giaco 5:16).

A la fin ëd nòst racont, Gesù a dis: “Andoma ant le borgià davzin-e për ch'i l'hai da prediché ‘dcò ambelelà: a l'é bin për lòn ch’i son ëvnùit”. Chiel a séguita a felo ancora ancheuj, përchè sà travaj, soa mission a podrìa disse ancora nen dël tut terminà. Chiel a dis: Andoma da n’àutra banda, a ca ‘d col ch’a les ancheuj bele sto moment-sì sta meditassion, përchè ch’a l’é për lòn che mi i son ëvnùit, për porteje ij cadò dla grassia e dla liberassion.

PREGHIERA

Nosgnor! It ringrassio përché ‘l Salvator Gesù Crist a séguita a travajé sensa strachesse. Chiel a l’é fin-a rivà da mi, ancheu, për porteme soa grassia e soe virtù ‘d salvëssa. I l’hai pròpi anvìa ‘d steje davzin për esse liberà e goernà, ma ‘dcò për amprende da chiel lòn che veul dì andeje dapress an sël senté dël sërvissi dl’umanità ch’a patiss. Amen.

Lòn ch’a l’é capitaje ant un dì ‘d Nosgnor (March 1:29-3)

La Duminica a l’é la grifa d’òr ch’a ten ansema le pàgine dla sman-a. An efet, la Duminica a l’é ‘n cadò che Nosgnor a l’ha fane e ‘d ròbe bele a càpito a coj ch’a la passo coma Nosgnor a veul. Ancheuj i vëddoma n’esempi dal test ëd March 1:29-31.

Quaidun a l’ha bin armarcà che “La dominica a l’é la grifa d’òr ch’a ten ansema le pàgine dla sman-a”. Vera, për nojàutri cristian, la Duminica a l’é quaicòsa ‘d pressios, nen mach përché a l’é ‘n dì d’arpos (o parèj a dovrìa esse) ma përché ch’a l’é ‘n dì special da dediché a Nosgnor e selebré tut lòn ëd pì bel chiel a l’ha dane për cadò ‘d soa grassia. A l’é ‘l dì ch’i foma part a j’àutri dla gòj ëd conòsse Gesù Crist, ch’an salva dal mal. Lòn ch’a l’é ‘dcò capitaje ‘d bel quand ch’a l’é furnìa l’adunansa che Gesù a l’avìa pijane part ant la sinagoga ‘d Cafàrnao con ij sò dissépoj? Ëd ròbe bele, an efet, a càpito nen mach ant l’adunansa dël dì ‘d Nosgnor, ma ‘dcò apress. Lesoma lòn ch’a dis l’Evangel ëd March al capìtol 1 dal vers 29 a 31.

Gesù a variss vàire përson-e. “E sùbit apress, essend surtì da la sinagòga, a son andàit con Giaco e Gioan ant la ca ëd Simon e Andrea. E la madòna 'd Simon a l'era cogià, malavia con la frev, e sùbit a l'han parlaje 'd chila. E Gesù, avzinandse a chila, a l'ha pijala për man, fasendla aussé. La frev a l'é passaje 'd colp e a l'é butasse a servije. Rivà la sèira, al calé dël sol, a l'han ëmnaje tuti ij malavi e j'andiaolà. E tuta la sità a l'era radunase dnans a la pòrta. E a l'ha varì motobin ëd malavi ch'a l'avio 'd maladìe diverse e a l'ha scassà vàire demòni da coj ch’a n’ero possedù e a l'ha pa lassà che ij dèmoni a disèisso ch’a lo conossìo” (March 1:29-31).

Quand ch’i l’oma nòstra adunansa an cesa, la Duminica, për ëscoté ansema la letura e la spiegassion dla Paròla ‘d Nosgnor, selebré ij sacrament, preghé e canté ij Salm - coma Nosgnor a l’ha comandane ‘d fé - ëd sòlit a l’é dla matin e as términa a l’ora dël disné. A-i é fina ‘d comunità cristian-e che la Duminica a fan disné ansema, o a anvito d’àutri an soe ca për mangé. Im arcordo dla vòta, diversi agn fà, ch’i j’ero an America e, na Duminica, i soma andàit a fé na vìsita a na comunità cristian-a dj’Amish, cola gent ch’a riess a vive ancora coma ch’as fasìa na vira e ch’arfudo la tecnologìa dla vita moderna. Apress l’adunansa, i soma stàit anvità ‘dcò nojàutri antëcà ’d na famija ‘d campagna. A-i era na gran taulada e tanta gent, nen mach dla famija, ma ‘dcò d’àutri, dë vzin e d’òspiti tanme nojàutri. A l’era pa na festa strasordinaria, ma la festa ch’a l’ha da esse minca dì ‘d Nosgnor, la Duminica. Tuti, grand e cit, fomne e òm, a ‘avìo dàit na man për pronté col disné, anans d’andé an cesa ansema a l’adunansa. Pròpi bel, e i ringrassio Nosgnor për cola esperiensa e la bela testimoniansa ch’a l’han dame.

Terminà ch’a l’era l’adunansa ant la sinagòga ‘d Cafàrnao, Simon e Andrèa a l’avrio bin vorsù anvité Gesù a soa ca ‘d lor për disné. Për lor a sarìa stàit përdabon un grand’ onor! Col di là, contut, col anvit a sarìa stàit pròpi nen convenient. An efet, la madòna ‘d Simon, ch’a stasìa ‘d ca con lor, a l'era cogià an sò let, malavia con la frev. I savoma nen ëd precis lòn ch’a fussa, ma a l’era na maladìa greva ch’a-j dava ‘d sagrin.

A l’era nen ëd sicur ël moment d’anvité Gesù për ël disné an cola ca. Pura, Simon e Andrea a insisto che Gesù a vada a soa ca ‘d lor, nen për deje ancora pì d’ambarass a cola pòvra dòna, e magara a fela sté sù an pé për servije. Nò, Pero e Andrea a-j parlo, a Gesù, ëd cola dòna e ‘d soa maladìa e a cisso Gesù ‘d feje quaicòsa për chila, ëd varila.

Simon e Andrea a j’ero nen parèj ëd tanti òm ancheuj ch’a pretendo che le fomne a-j servo, fin-a ant ël cas che lor a stan nen bin, ma a-i son d’òm ch’as pijo soen ëd soe fomne coma ‘d tesòr prëssios. A parëss, donca, che Simon e Andrea, an st’episòdi, a sio d’òm egoista e sensa considerassion, ma a l’era nen parèj. Quand ch’a intro antëcà as buto nen a tàula a speté che ‘l disné a-j sia servì, ma a van da cola fomna malavia. Gesù a intra an la stansia anté che chila a l’é cogià e “avzinandse a chila, a l'ha pijala për man, fasendla aussé. La frev a l'é passaje 'd colp e a l'é butasse a servije”. Vera, a la fin a-j serv, ma da përson-a varìa, volenté e për arconossensa, gnun a l’avìa forsala, përchè quaidun, Gesù, ansema ai sò dissèpoj, a l’era përdabon anteressass-ne ‘d chila. I podoma, antlora bin imaginé che tùti ij present, Gesù comprèis, as dan da fé për selebré con un gran’ disné la festa ch’a l’ha da esse ‘l dì ‘d Nosgnor.

Peui la vos a së spantia: Rivà la sèira, al calé dël sol, a l'han ëmnaje tuti ij malavi e j'andiaolà. E tuta la sità a l'era radunase dnans a la pòrta. E a l'ha varì motobin ëd malavi ch'a l'avio 'd maladìe diverse e a l'ha scassà vàire demòni da coj ch’a n’ero possedù e a l'ha pa lassà che ij dèmoni a disèisso ch’a lo conossìo”. Gesù a l’era mai strach quand ch’as tratava ‘d giuté la gent, a d’arleveje dai sò sagrin e maladie. A lo fà për compassion ës-ceta, nen përché chiel a sia lòn ch’a l’é, ël Salvator dël mond (an cola ocasion chiel a veul gnanca ch’a-j sìa quaidun ch’a dësquata soa identità), ma për dé n’esempi ai sò dissèpoj d’un amor ch’a l’ha gnun-a d’àutra motivassion ëstermà: mach për amor, mach la grassia.

Anvité Gesù as peul felo ‘dcò ancheuj, quand che nojàutri i arseivoma soa Paròla e sò Spirit: antlora tute nòstre prospetive a cangio, a dvento diverse: volenté is rendoma a disposission dj’àutri e tut a dventa na festa. Tut a dventa na festa e fin-a “andé an cesa” a dventa ‘n piasì. E-lo l’istess për vojàutri? I prego Nosgnor ch’a peussa esse parèj ëdcò për tuti vojàutri.

Preghiera. Nosgnor tut-potent e misericordios! A l’é mach për Tò don che Tò pòpol fedel at smon-a un servissi ver e laudàbil: Acòrda che nojàutri i peussa core sensa antrapesse për oten-e Toe promësse dël cél; për Gesù Crist, nèst Signor, ch’a viv e regna con Ti e con lë Spiri Sant, un sol Dé, ora e për sèmper.

Leture dla Duminica: Giosuè 3:7-17; Salm 107:1-7, 33-37; 1 Tessalonian 2:9-13; Maté 23:1-12