venerdì 25 settembre 2015

Còsa sarìa-lo rivane se Dé a fussa nen ëstait da nòstra part? (Duminica 27/9/2015)

Leture bìbliche për ël 27 dë Stèmber 2015 - Duminica dòp Pancòsta ch'a fà disdeut

Preghiera: Ò Dé, Ti 't fase vëdde Tò podèj tut-potent dzurtut an toa misericòrdia e pietà. Acòrdane la pienëssa 'd toa grassia për che, quand ch'i coroma pr' otnì toe promësse, i peussa 'dcò nojàutri gòde tò tesòr dël cél. Për Gesù Crist, nost Signor, ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, për sèmper e sèmper. Amen.

1. Ester as dà da fé për la salvëssa 'd sò pòpol. "Parèj ël rè e Aman a son andàit al disné gròss dla regin-a Éster. Mentre ch'a bevìo, ëdcò an cost scond dì, ël rè a l'ha dit a la regin-a: "Ciama lòn ch'it veules, regin-a Éster, e mi it lo darai. A podrìa esse fin-a la metà del regn, it të lo darai volenté!". Éster a-j rëspond: "S'i l'hai trovà 'd favor con ël rè e s'a pias al rè d'acordeme st'arcesta, i ciamo ch'a sia risparmià la vita mia e 'd mè pòpol. A l'é përchè mi e mè pòpol i soma stàit vendù a coj ch'a l'han mach l'intension ëd sterminene, sassinene e fene fòra. Se nojàutri i fusso mach stàit vendù coma dë s-ciav, i sarìa stàita chieta. Për lòn a sarìa nen valù la pen-a 'd sgonfié 'l rè; ma nòst aversari a podrà mai arparé al dann ch'a l'avrìa fàit al rè con nòsta mòrt".  Antlora 'l rè Assuer a l'ha ciamaje a la regin-a: "Chi podria-lo mai fé na ròba parèj? Chi podria-lo mai esse tant presuntuos da tochete?". Ester a l'ha rësponduje: "L'òm gram ch'a vorìa felo a l'é Aman, nòst aversari e nost nemis!". Parèj Aman a l'é restà sensa paròle dëdnans al rè e a la regin-a. (...) Arbonà, un dël eunuch al servissi përsonal dël rè, a l'ha giontà: "A-i é giusta na fòrca 'd sinquanta cùbit d'autëssa che Aman a l'avìa fàit drissé për Mardoché, l'òm ch'a l'avìa denunsià la cospirassion contra 'l rè. La forca a l'é stàita costruìa a ca soa!". Ël rè a l'ha dit: "Antlora feje pende Aman medésim!". A l'é parèj ch'a l'han fàit ampiché Aman an sla midema forca che chiel a l'avìa fàit drissé për Mardoché, e la flin-a dël rè a l'é pasiasse. (...) Mardoché a l'ha scrivù tut sòn e a l'ha mandà 'd litre ai Giudé ch'a j'ero an tute le provinse dël rè Assuer, davzin e lontan,  pr' ëstabilì che tùit j'agn a selebrèisso 'l quatòrdes e 'l quindes dël mèis d'Adar. Për che coj dì-lì a son ij dì ch'ij Giudé a l'han avù treva da j'atach dij nemis e 'l mèis che 'l sagrin a l'é vnùit gòj, ël deul festa, e për ch'a fusso dì d'argioissansa; andova ch'as mandèisso 'd cadò l'un con l'àutr e ch'as fèisso 'd don ai pòver" [Ester 7 (1-6, 9-10), 9 (20-22)].


2. Israel a arconòss che 'l Signor a l'ha liberalo da 'n disaster sicur.  "Còsa sarìa-lo rivane se Dé a fussa nen ëstait da nòstra part? Che tut Israel a l'arpeta: Còsa sarìa-lo rivane se Dé a fussa nen stàit da nòstra part quand ch'i j'ero atacà dai nòstri nemis? Ant soa furia afoà lor a n'avrìo angosasse viv. N'inondassion a l'avrìa ramassane via complet. N'arianass a l'avrìa portane vìa.  Èh, d'aque furiose a l'avrio dël tut scancelane da la facia dla tèra.  Ch'a sia benedet ël Signor che ij sò dent ëd lor a l'han pa fane a tochetin! I soma scapà via tanme n'osel da la tràpola dël cassador. La tràpola a l'é s-ciapasse e i soma liber! Nòstr agiùt a l'é 'l Signor, col ch'a l'ha fàit ël cél e la tèra" (Salm 124).


3. La preghiera, la confëssion, l'agiùt da frej. "I é-lo quajdun tra 'd voi ch'a patissa? Ch'a prega. I é-lo quajdun ch'a sia content? Ch'a canta dij salm. I é-lo quajdun tra 'd voi ch'a sia malavi? Ch'a manda a ciamé j'ansian dla cesa, e ch'a sio lor a preghé për col-lì, e ch'a-j impartisso n'onsion ëd euli a nòm dël Signor. Cola preghiera, fàita con fé, a salverà 'l malavi e 'l Signor a-j darà d'arlass e, s'a l'ha fàit ëd pecà, a-j saran përdonà. Confëssé l'un a l'àutr vòstri pecà, e preghé l'un për l'àutr, përch' i sie varì. La preghiera përsistenta d'un giust a l'é motobin poderosa. Elia, ch'a l'era n'òm parèj ëd noi, a l'avìa pregà con insistensa ch'a pieuvèissa nen, e a l'é nen cascaje 'd pieuva an sla tèra për tre agn e ses mèis. E avend torna pregà, ël cél a l'ha dàit ëd pieuva, e la tèra a l'ha dàit sò frut. Mè frej e seur, se quajdun ëd vojàutri a së slontan-a da la vrità, e n'àutr a-i lo fa artorné,  ch'a sapia che col ch'a l'avrà torna menà 'n pecator da sò traviament, a lo salverà da la mòrt e a quaterà në strop ëd pecà" (Giaco 5:13-20).

4. Da la part ëd Gesù. "Gioann a l'ha pijà la paròla e a l'ha dije: "Magister, i l'oma vëddù quejdun ch'a dovrava Tò nòm për tapairé via 'd demòni, ma i l'ìoma antërdijlo, përché a l'é nen un ch'a séguita nojàutri". Ma Gesù a l'ha dije: "Lassejlo fé! Përché a-i é gnun ch'a fassa 'n miràcol an mé nòm ch'a peussa sùbit dòp parlé mal ëd mi. Chi ch'a l'é nen contra 'd noi, a l'é për noi. In vrità iv diso che chionque av darà da bèive 'n bicer d'eva a mè nòm, përché ch'i seve dij cristian, a l'é sicur ch'a perdrà nen soa 'rcompensa. Tutun, chionque a sarà 'd scàndol a un ëd coj pcit ch'a chërdo an mi, a sarìa mej për chiel ch'as butèissa na pera da mulin al còl e ch'as campèissa 'nt ël mar. E se toa man at fà pijé 'n broncc, tajla via; a l'é mej ch' i t'intre ant la vita eterna con na man ëd manch, ch' avejne doe e finì pr' esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai. E se tò pé at fà pijé 'n broncc, tajlo via: a l'é mej ch'i t'intre ant la vita eterna sòp ch'avèj doi pé e finì pr' esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai. E se tò euj at fà pijé 'n broncc, s-cianclo vìa: a l'é mej ch'i t'intre ant la vita eterna con n'euj sol, ch'avèjne doi e finì pr' esse campà 'nt ël feu dl'infern ch'as dëstissa mai, lì 'ndoa ch' ël verm a meuir nen, e ch' ël feu as dëstissa nen. 9:49 Ognidun a sarà butà a la preuva con ëd feu. La sal a l'é bon-a për dé 'd savor, ma se la sal medésima a l'é sensa savor, con còsa mai a podrìa rendje sò savor? A venta ch'i l'àbie 'd sal an voi medésim, e che stìe 'n pas tra 'd voi" (Marco 9:38-50).

Ester 7 (1-6, 9-10), 9 (20-22); Salm 124Giaco 5 (13-20)March 9 (38-50).


sabato 19 settembre 2015

Lòn ch’a l’é la Bibia

La Bibia a l’é ‘n lìber. A podrìa consideresse na colession, n’archeuita ‘d lìber butà ansema ant un volum ùnich e maestos. Un lìber a l’é fàit pr’ esse lesù. Da cost pont ëd vista la Bibia a l’é coma tùit j’àutri lìber. La Bibia, contut, a l’é nen coma ‘n qualsëssìa àutr lìber. La Bibia a l’é ‘l Lìber dij Liber. Ëd sòlit i ciamoma la Bibia la sacra o santa Bibia. Soa santità i la trovoma ant soa natura d’esse “quejcòs d’àutr”. A l’é ‘n lìber sant përchè a trapassa, a va oltra, a sta dzora, a trassend ògni àutr lìber. A l’é santa përchè sò autor ùltim a l’é Nosgnor. A l’é santa përchè sò mëssage a l’é sant. A l’é santa përchè sò contnù a l’é antèis ëd rendne sant.

La Bibia a l’é ‘n lìber ispirà, Costa ispirassion, contut, a va bin dëdlà ‘d coma, ant ël parlé comun, a podrìo esse ispirà dj’artista. La Bibia a smon-a da pì che d’idèje ancreuse, da pì che ‘d sapiensa uman-a. A l’é ciamà “ispirà” nen për motiv ëd soa manera dzornaturala d’esse stàita trasmëttua a dj’autor uman, ma për motiv ëd soa origin, ëd soa sorgiss, l’é a dì Dé. Parèj, për la Bibia a sarìa pì giust dì “espirà”, visadì “mandà fòra” da Dé, tanme d’aria dai polmon, o “possà” com a fà ‘l vent quand ch’a bofa contra la vela ‘d na barca për fela bugé ant na diression. La Bibia a l’é nen mach un lìber rësguard ëd Dé; a l’é lìber da Dé. A l’é për lòn che la Cesa a confëssa ch’a l’ha fiùsa che la Bibia a sia përdabon la “vox Dei” la vos génita ‘d Dé.

La Bibia a l’é normativa. La Cesa a l’ha diciarà che la Bibia a l’é “la Nòrma dle nòrme e sensa nòrma”. Na nòrma a l’é na régola, na diretiva, un criteri, na cana për mzuré, un méter: për sò mojen tut ël rest a l’é mzurà, valutà, giudicà. I poduma ‘d sicur dovré ‘d criteri inferior, pì bass, për regolé nòstra vita, ma tute cole régole a son da subordiné, da sogetesse, a lë Scritura. Esse “la Nòrma dle norme” a veul dì d’esse la nòrma superlativa, pì àuta, ël criteri ch’a mzura minca àutra nòrma. La Bibia a l’é nen mach “la prima an tra j’egual” - a l’ha gnun-a parità, ugualiansa con d’àutri criteri. Tanme Gesù Crist a l’é esaltà coma “Sgnor dij sgnor e Rè dij rè”, parèj is sogetoma a Soa Paròla coma la Nòrma dle nòrme, ël criteri dla vrità e l’ùnica régola për ël pòpol ëd Dé.

Dé a l’é ‘l Signor dël cél e dla tèra, e mach Chiel a la ‘l drit ëd impon-e d’obligassion assolute a Soe creature. Chiel a fà sossì për ël mojen ëd Soa Paròla ëscrita. J’Arformator dël sécol ch’a fà sëddes a arconossìo costa autorità ùnica dla Bibia, e a l’han formà ‘l mòt “Sola Scriptura” (mach la Scritùra). J’Arformator a meprisavo nen j’àutre autorità, né lor a arnegavo ël valor dla tradission o dij crédo, ma a n’armarcavo la diferensa: la Bibia a l’é “l’ùnica e pì àuta régola ‘d fej e ‘d pratica ch’a falissa mai”.

Nosgnor a ciama minca cristian a cudì la giustissia, lòn ch’a l’é giust dëdnans a Dé. Nòstra fiusa a l’ha da esse tanme cola ‘d na masnà anvers sò pare e soa mare, ma nòstra anteligensa, nòstra abilità d’antende, ëd comprende, a l’ha da esse madura, fàita. Na tal fiusa e anteligensa a comprend l’esigensa ‘d studié la Paròla ‘d Dé. Ël dissépol génit a medita, a pensa ancreus a costa Paròla “neuit e dì”, a na resta sèmper an companìa e a dëscor con chila. Nòst but a l’é da pì che la conossensa; a l’é saviëssa e ‘l frut ëd n’ubidiensa “drinta e fòra”.

Ël cristian génit a aceta la Fej cristian-a coma ch’a l’é esprimùa ant ij Crédo ecuménich e chërdùa dai cristian daspërtut. La Bibia a l’é l’autorità màssima, la pì àuta për la fej e la condòta. Le paròle dla Bibia a son vere e sò mëssagi a l’é potent. A trasmët la promëssa ch’a faliss mai ëd Dé, sò Autor. Cole paròle a artorno mai andarera veuide. A son nen “paròle al vent”, ma a realiso, a compisso sèmper ël propòsit antendù.

venerdì 18 settembre 2015

Chi ch'a l'é 'l pì amportant (Duminica 20.9.2015)

"Se quejdun a veul esse 'l prim, a deuv ciapé l'ùltim pòst e esse 'l servitor ëd tùit j'àutri". Leture bìbliche dël lessionari - 20 dë Stèmber 2015 - Duminica dòp Pancòsta ch'a fà dissèt

Preghiera. Acòrdane, ò Signor, ëd nen afanesse për le còse 'd còst mond, ma d'amé le còse dël cél; e già ch'i vivoma, àora, an tra 'd còse provisòrie, ch'a passo, ëd tense s-ciass a cole ch'a duro. Për Gesù Crist, nòst Senior, ch'a viv e ch'a regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, për sèmper e sèmper. Amen.


Le virtù ëd na fomna anteligenta ch'as fà onor "31:10 Chi podrìa-lo trové na fomna virtuosa? A l'é pì pressiosa che 'd rubìn! 31:11 Sò marì a l'ha fiusa an chila e chiel a n'avrà 'n grand guadagn. 31:12 Chila a-i fà 'd bin e nen ëd mal tùit ij dì 'd soa vita. 31:13 Chila a va a serne la mej lan-a e 'l lin e a l'ha piasì 'd travajé con soe man. 31:14 A l'é tanme le nav mercantij: a pòrta 'l mangé da leugn. 31:15 As àussa 'd bonora e a pronta 'l mangé për soa famija, sensa dësmentiesse dle servente. 31:16 Quand ch'a trova 'n camp ch'a pensa ch'a daga na bon-a produssion, a lo cata. Da ij sò guadagn a cata na vigna. 31:17 A comensa sò travaj con bon-a veuja e as tira sù le mànie ëd brass vigoros. 31:18 Chila a sa che soe marcansie a son ëd prima qualità e quand ch'a l'é neuit soa lampia a resta anvisca. 31:19 A dëstend le man për ciapé la roca e a ten strèit ël fus. 31:20 Chila a doverta la man për giudé ij pòver e a proved ai sò bzogn ëd lor. 31:21 A l'ha nen tëmma che soa famija a patissa 'l frèid perchè a proved ch'a sio tuti bin quatà. 31:22 As fà daspërchila soe veste e a son tute 'd lin fin ëd color scarlata. 31:23 Sò marì a l'é bin conossù quand ch'as seta an tra j'ansian press a le pòrte dla sità. 31:24 Chila a fabrica 'd vestimente 'd lin e a jë vend. Ij mërcant a ven-o a serché ij bindej che chila a l'ha fàit. 31:25 A l'é arvestìa 'd fòrsa e 'd dignità e a rij dël dì 'd doman. 31:26 Quand ch'a parla tuti a arconòsso sò bon sens e an sla lenga a l'ha sèmper ëd consèj bon da dé. 31:27 A vija con diligensa dzora soa famija e mai a mangia 'l pan ëd pigrissia. 3:28 Ij sò fieuj as ausso e a-j diso grassie për tut lòn che chila a fà për lor e sò marì a manca mai 'd feje le làude. 3:29 A-j dis: "A son tante le fije ch'a l'han fàit còse 'd valor, ma ti 't l'has sorpassaje tute!". 3:30 L'anciarm a l'é n'angann e la blëssa a passa prest, ma na fomna ch'a l'ha timor ëd Dé a l'é vreman da laudé! 3:31 Arconòss ël bon frut ëd sò travaj e fà conòsse a j'ansian dla sità ël gran valor che chila a l'ha!" (Proverbi 31:10-31)

II. Salm 1

Ant cost Salm sapiensial, l'autor a consija sò auditòri a arfudé lë stil ëd vita ëd coj ch'a l'han gnun-a religion e a esse fidej a Dé. Lë scritor a buta 'n confront la sòrt ëd coj ch'a l'han gnun-a religion con cola dij giust. A arleva coma ij prim a la fin a saran ruinà, antant ch'ij giust a fiorisso përchè Nosgnor a-j soagna e a-j dà Soa protession. 

(1) Beà col ch'a séguita nen ij consèj ëd coj ch'a l'han gnun-a religion, ch'a va nen an sla strà dij pecator, ch'as seta nen an compagnìa 'd coj ch'a fan mach ëd schergne.
(2) Beà pitòst col ch'a l'ha piasì për la Lej 'd Nosgnor, e ch'a la médita dì e neuit.
(3) A sarà tanme n'erbo piantà arlongh la sponda 'd na rivera e ch'a dà sò frut an soa stagion. Soe feuje a ven-o mai sëcche e soa produssion a l'é sèmper fosonanta.
(4) A sarà nen cola-lì a sòrt ëd coj che dë 'dnans a Dé a son nen giust: a saran tanme 'd lola bofà dal vent.
(5) Dë 'dnans al giudissi a savran nen còsa rësponde. Ij pecador a l'avran gnun pòst dacant a coj ch'a veulo bin a Dé.
(6) Ël Signor a vija an sël sënté dij giust e a-j guerna, ma 'l senté dj'ingiust a men-a mach a la perdission.

III. Giaco 3:134:7-8a

"3:13 Coj ch'a diso ch'a son savi e ch'a conòsso Dé, ch'a lo faso vëdde con na vita degna d'onor, ch'a faso 'd bon-e euvre con cola umiltà ch'a l'é 'l prodòt ëd la saviëssa génita. (...)  4:7 Sogeteve donca a Dé. Resiste al diav, e 'l diav a filerà via lontan da vojàutri. 4:8 Avzineve a Nosgnor, e Chiel as avzinrà a vojàutri. Nëttieve le man, ò pecator; purifiché vòstri cheur, gent ëd cheur dividù!"

IV. March 9 (30-37)

Sconda predission dla mòrt e dl'arsurression ëd Gesù. 8:30 A l'han peuj chità cola region e a l'han traversà la Galilea, ma Gesù a l'ha nen vorsù ch'as savèissa, 8:31 përchè a vorìa passé pì 'd temp con ij Sò dissépoj e dotrineje. A l'ha dije: "Ël Fieul ëd l'òm a l'ha da esse consegnà ant le man dij sò nemis. A lo massran, ma dòp tre dì a 'rsussitrà". 9:32 Ma lor a capìo nen col discors-là e a l'avìo tëmma 'd ciameje 'd spiegassion.

La question ëd chi ch'a l'é 'l pì 'mportant9:33 Dòp esse rivà a Capernaum, a l'han trovà na cà ch'a-j dasìa ospitalità, e Gesù a l'ha ciamaje: "Ëd còs' é-lo ch'i disputave për la stra tra 'd voi?". 8:34 Ma a son stasne ciuto përchè a l'avìo disputà për la strà an sù chi tra 'd lor a fussa 'l pì 'mportant. 9:35 Antlora Gesù a l'é 'nsetasse, a l'ha ciamà ij dòdes dantorn a Chiel, e a l'ha dije: "Se quejdun a veul esse 'l prim, a deuv ciapé l'ùltim pòst e esse 'l servitor ëd tùit j'àutri". 9:36 Peuj a l'ha butà là ' mes a lor na masnà, a l'ha pijala 'n bras e a l'ha dije a lor: 9:37 "Chionque a 'rsèiv na masnà parèj an mè nòm. a l'é tanme s'arseivèissa mi, e chionque a m'arsèiv, a l'é pà mi ch'a 'rsèiv, ma a 'rsèiv Col ch'a l'ha mandame".

sabato 12 settembre 2015

Lòn ch'a l'é për nojàutri la Bibia

Dal prim capìtol dla Confession ëd Fej 'd Westminster:

I. Le Scriture Sante

1.1 Combin che la lus ëd natura, e j'euvre dla Creassion e dla Providensa a manifesto 'd manera ciàira la bontà, la sapiensa e la potensa 'd Dé, tant che gnun a podria giustifichesse e dì d'avèjlo nen vëddulo, lòn a l'é nen pro për dé cola conossensa 'd Dé e 'd Sò volèj ch'a l'é necessaria për la salvëssa. A l'é për lòn ch' a l'é piasuje a Dé d'arvelé Chiel medèsim e fé conòsse Sò volèj a Soa Cesa an motobin ëd ocasion e 'd manere. Dòp, për mej guerné e propaghé la vrità, për deje na pì sicura protession [1] e për ël confòrt dla Cesa, contra la corussion ëd la carn e la malìssia 'd Sàtana e dël mond, Dé a l'ha dàit tuta cost' arvelassion an guerna a la scritura. A l'é sossì ch' a rend le Scriture Sante màssim necessarie, përché Dé a l'ha pì nen servisse dle manere che prim' a l'avìa d arvelé Sò volèj a Sò pòpol.

1.2 Sota 'l nòm ëd Scriture Sante a son ora contnù tùit ij liber tant dël Vej coma dël Neuv Testament, ch'a son costi-sì:

Dël Testament Vej: Gènesi, Èsod, Levìtich, Nùmer, Deuteronòmi, Giosué, ij Giùdes, Rut, prim e second liber ëd Samuel, prim e second lìber ëd ij Rèm prim e second lìber ëd le Crònache, Esdra, Neemìa, Ester, ël lìber dla sapiensa, Giòb, ij Salm, ij Proverbi, Ecclesiaste, Càntich ëd ij Càntich, Isaia, Geremia, le Complente (Lamentassion), Esechiel, Daniel, Osèa, Gioel, Amos, Abdìa, Giòna, Michèa, Nàom, Abacuch, Sofonìa, Aggèo, Sacarìa, Malachìa.

Dël Testament Neuv: Maté, March, Luca, Gioann, j'At dj'apòstoj, Litra ai Roman, prima e seconda litra ai Corint, ai Gàlat, a j'Efesin, ai Filipèis, ai Colossèis, prima e seconda litra ai Tessalonicèis (1 Te), prima e seconda litra a Timòteo, a Tito, a Filémon, a j'Ebreo, ëd Giaco, prima e seconda litra 'd Pé, prima, seconda e tersa litra 'd Gioann, ëd Giuda, Arvelassion..

Tuti costi liber-sì a son dàit për ispirassion ëd Dé për esse la régola dla féj e dla vita [2].

1.3 Ij liber che 'd sòlit a son ciamà apòcrif [2], a son nen inspirà da Dé e a son pa da consideresse na part dël cànon ëd la Scritura. Për lòn, a deuvo nen otnì d'autorità ant la Cesa 'd Dé, né esse aprovà o dovrà 'd pì 'd lòn ch'a sìa 'n qualsëssìa àutr ëscrit uman.

1.4 Ël motiv përch' i consideroma la Scritura Santa n'autorità, visadì ch'a-j dovoma fiusa e osservansa [4], a l'é nen përché quejdun o na cesa a l'àbia stabililo [5], ma përchè Dè, sò Autor, ch'a l'é vrità Chiel médesim, a l'ha fàit an manera ch'a lo dventèissa. A l'é parèj ch'i l'arsèivoma coma Paròla 'd Dé,

1.5 A son tante le rason ch'a peudo portene a avèj n'àuta reverensa e stima dle Scriture sante: la testimoniansa ch'a na dà la Cesa e l'autëssa dla materia tratà, la fòrsa e 'l bon efet ëd soa dotrin-a, la majestà 'd sò stil, l'armonia ëd soe part, ël bu dël tut (ch'a l'é dé glòria a Dé), ël ciair mostrament ch'a dà dl'ùnica vìa ch'a pòrta a la salvëssa dl'òm, soe tant' àutre ecelense incomparabij, tuta soa përfession. Tut sòn a l'é già na preuva bondosa ch'a son Paròla 'd Dé. Epura, pien-a përsuasion e sicurëssa ch'a son vrità anfalanta e ch'a l'han n'autorità divin-a, an ven mach da l'euvra interna dlë Spirit Sant ch'a na rend testimoniansa për e con la Paròla an nòstri cheur.

1.6 L'antregh volèj [6] 'd Dé, col ch'a riguarda lòn ch'a l'é necessari për Soa glòria [7], la salvëssa dj'uman, la fej e la vita, a l'é o contù espress ant la Scritura, o a peul ess-ne derivà coma na conseguensa [8] bon-a e necessaria. As peul nen fene 'd gionte, né për pretèise neuve arvelassion dlë Spirit, né apeland-se a 'd tradission uman-e. Con tut lòn, për comprende ai fin ëd la salvëssa lòn ch'a l'é 'rvelà ant la Paròla, i arconossoma ch'a l'é necessaria l'anluminassion interna dlë Spirit Sant. A-i resta 'd question ch'a son comun a le assion uman-e e a la società, e ch'a riguardo 'l cult ëd Dé o 'l meinagi dla cesa, ch'a peudo esse regulà a la lus ëd la natura e dla saviëssa cristian-a, conforma a le régole generaj dla Paròla, ch'a dovran sèmper esse rispetà.

1.7 Lòn che la Scritura a conten a l'é nen sèmper dël tut ciàir daspërchiel e për tuti coj ch'a la leso; contut, lòn ch'a l'é necessari da esse conossù, chërdù e osservà ai fin ëd la salvëssa, a na i-è tant proponù e spiegà ëd manera ciàira, ant un pòst o n'àutr ëd la Scritura, che nen mach ij savant, ma 'dcò coj ch'a l'han nen studià a peudo pro comprendlo con ëd mojen ordinari.

1.8 Ël Testament Vej an ebraich, ch'a l'é la marelenga (ël vernàcol) dël antich pòpol ëd Dé, e 'l Testament Neuv an grech, che, ant ël temp ëd soa composission, a l'era la lenga la pì conossùa an general fra le nassion, essend stàit ispirà an manera direta da Dé e, per sò special soagn e providensa, conservà pur e incontamnà an tùit ij temp, a son për lòn autèntich. Cole Scriture a son l'istansa ùltima che la Cesa a dev apelesse an tute le controversie 'd religion. Tutun,përchè coste lenghe originaj a son nen comprendùe da tut ël pòpol ëd Dé, ch'a l'ha 'l drit e l'interesse a le Scriture e ch'a l'é comandà 'd lesje e scandajeje ant la tëmma 'd Dé, (për lòn) a deuvo esse voltà ant la lenga parlà dal pòpol (ël volgar) ëd minca nassion anté ch'a-j rivo, parèj che la Paròla 'd Dé, butà ant ël leugh d'onor an minca ca e lesùa da tùit, a peussa mné a cola adorassion e a col servissi 'd Dé ch'a-j sìa agradì e, për la passiensa e dla consolassion ch'a dan le Scriture, a peussa avèj la speransa.

1.9 La régola d'interpretassion dla Scritura ch'a faliss mai a l'é la Scritura medésima. Quand ch'a ven fòra na question ch'a rësguarda 'l sens pien e ver d'un qualsëssìa test ëd la Scritura (ch'a l'é mai mùltip ma unich) as peul scrutinelo e comprendlo da àutri test ëd la Scritura ch'a parlo pì ciàir.

1.10 Ël giudes màssim ch'a l'ha da esaminé tute le controversie an materia 'd religion e tùit ij decret dij concili, d'opinion dë scritor antich, dotrine uman-e e spirit privà, e dont le sentense i podoma pasiene, a peul nen esse d'àutri che lë Spirit Sant ch'an parla për ël mojen ëd le Scriture.

Nòte

[1] O "conferma".
[2] Condòta, manera 'd comportesse.
[3] O "nen autèntich". A son ciamà 'dcò "déutero-canònich", ch'as arfan a 'n second cànon.
[4] O "ubidiensa".
[5] O "testimoniansa".
[6] Let "consèj".
[8] O "dedussion".
[7] Per la glòria ch'i l'oma da deje.
Test e spiegassion detalià an lenga italian-a as peul trovesse ambelessì: https://sites.google.com/site/confessionidifede/cfw

venerdì 11 settembre 2015

Vëdde le còse mach da na mira uman-a e nen coma ch'a jë vëd Dé (Duminica 13/9/2015)



Leture bìbliche dël lessionari: 13 dë Stèmber 2015 - Duminica dòp Pancòsta ch'a fà sëddes

Preghiera: Ò Dé, pròpi përchè sensa 'd ti i soma nen in condission ëd fete piasì, acòrdane, për Toa misericòrdia, che Tò Spirit Sant a peuda, an tute le còse, guidene e governene 'l cheur. Për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Prima letura: Arciam dla saviëssa (Proverbi 1)

La saviëssa a crija për le stra, ant la publica piassa a fà sentì fòrta soa vos. A ciama la gent ch'a stà arlongh la stra gròssa e coj ch'a son assamblà press a l'intrade dla sità. A dis:  "Fin-a a quand, vojàutri ò ij bonomeri, i restreve tacà a vòstra bonomerìa? Fin-a a quand, vojàutri, ij schergnitor, i pijereve piasì a fé 'd schergne? Fin-a a quand vojàutri fòj i l'avreve an òdio la conossensa? Vnì-sì da mi e fé cas ai mè consèj: i dovertrai 'l cheur dëdnans a voi e iv rendrai 'd gent sàvia. I l'hai ciamave già tante vòte, ma i l'eve mai vorsù vnì; i l'hai soens dëstendù ij me brass anvers a voi, e i l'eve fàit finta 'd nen. Quand ch'i son butame a vòstra disposission, I l'eve fàit j'ignorant e i l'eve arfudà j'arpròcc ch'iv fasìa. Contut, quand ch'av tocherà la dësgrassia, maravijeve peui nen ch'i sarai mi a rije. I sarai mi a feve 'd schergne quand ch' ël dësastr av tombrà adòss; quand che 'l maleur av ciaprà 'n pien tanme n'orissi con la tempesta; quand ch' ëd brut l'angossa e ij sagrin as antrucran contra 'd voi . Antlora i crijereve agiùt, ma mi i rëspondrai nen; im sercreve, ma im trovreve nen. A sarà parèj përchè a l'han avù an òdio la conossensa e a l'han soasì d'avèj gnun-a tëmma 'd Nosgnor, A l'han arfudà ij mè consej e a l'han fàit nen cas ai mè rimpròcc. Për lòn a dovran mangé ij frut amèr d'avèj vorsù vive coma lor a vorìo e a l'avràn da gumité lòn che prima a-j piasìa tant. A l'é pròpi për motiv ch'a l'han nen scotame ch' ij bonomeri a marcio lest anvers la mòrt. A l'é për soa testardàgin che jë stupid a trovran mach la ruin-a a speteje. Contut, tuti coj ch'a më scoto a vivran an pas e a l'avran gnun sagrin da patì" (Proverbi 1 (20-33).

Salm 19

Ël poeta a lauda Nosgnor perché Chiel a l'ha 'rvelasse tant ant ij cej quant ant la Lej 'd Mosè. Peuj a na tira le some con na preghiera, anté ch'a ciama al Signor ëd guernelo dal pecà e d'aprové ij sò pensé e le soe paròle.
Ij cej a nunsio la glòria 'd De, la vòlta del cel an fà conòsse l'euvra 'd soe man. Un dì a fà passé 'd conossensa a l'àutr dì, e na neuit a 'rvela la grandëssa 'd De a n'àutra neuit. A l'é pa na lenga, a son pa 'd paròle ch'as peusso nen antende. Soa vos a 'rsona da part a part dla tèra, soe paròle a viagio fin-a a l'orisont pì lontan.  Ant ël cel Dé a l'ha piantà na tenda për ël sol. Tanme në spos, ël sol a seurt da soa stansia da let. A l'é tanme n'òm fòrt ch'a l'ha gòj 'd fé soa cursa. Chiel a ven fòra da l'orisont ël pì lontan e a va da na part a l'àutra dël cel; a-i é gnente ch'a peussa scapé da sò calor.

La lej dël Signor a l'é përfeta e a guerna la vita 'd coj ch'a l'osservo. Dle régole ch' ël Signor a l'ha stabilì as peul fidesse. A dan ëd sapiensa a coj ch'a l'han nen d'esperiensa. Ij precet dël Signor a son giust e a rendo gioios ël cheur. Ij comandament dël Signor a son pur e a 'nlumino j'euj. Ij comand ëd tëmme 'l Signor a son giust e a duro për sèmper. Ij giudissi ch'a l'ha dàit ël Signor a son degn ëd fiusa e dël tut giust.  A l'han un valor pi grand che l'òr, fin-a da na granda quantità d'òr. A son pì doss che l'amel, fin-a pì doss dl'amel ch'a ven diret da 'n cotel d'avije. A l'é pròpi vera: tò servitur a trova ambelelà na guida moral sicura. Coj ch'a-j scoto a trovo na grand' arcompensa.

Chi é-lo ch'a podrìa comprende tùit ij sò eror? Përdon-me ij pecà ch'i l'hai fàit për fala. An pì, ten lontan tò servitor dal comëtte dij pecà 'd presunsion, parèj che la faso nen da padron an mia vita. Antlora i saraj sensa rimpròcc, nossent ëd trasgression grossere. Che le paròle 'd mia bòca e la meditassion ëd mè cheur a sio agreàbil dëdnans a Ti, o Signor, mia fòrsa e mè Redentor! (Salm 19).

Letura da le litre apostòliche: Domëstiché la lenga (Giaco 3)

Mè frej e seur, chërde nen ëd podèj tuti fé1 ij magister ant la cesa: rendve cont che nojàutri ch'i mostro i saroma an efet giudicà con un rigor pì grand. A l'é fòra 'd dubi ch'a son tanti j'eror ch'an capita 'd fé. Përchè s'i podèisso avèj un control complet ëd nòstra lenga, i sarìo përfet, bon ëdcò a dominè nòst còrp antregh. Quand chi butoma 'l mòrs dla brila an boca ai cavaj për ch'an ubidisso, a l'é 'ntlora ch'i podoma guideje për feje andé 'ndoa ch'i voloma nojàutri. Vardé 'dcò le nav: combin ch'a sio tan gròsse, a basta 'n cit timon për feje andé andoa che 'l pilòta a veul, bele se ij vent a bufo fòrt. A l'é l'istess ëd la lenga: a l'é 'n pcit mèmber dël còrp, ma a l'ha 'd gran' pretèise. Pensé mach a coma na fiamela a peussa da chila sola de 'l feu a 'n bòsch antregh! La lenga a l'é 'dcò na fiama 'd feu, tut un mond ëd malissia ch'a peul guasté 'l còrp antregh. A peul dé 'l feu a tuta vòstra vita, përchè a l'é anviscà da l'infern medésim. J'uman a l'han domëstià e a domëstio ògni sòrt ëd bestie, osej, serpent e pess, ma gnun a peul domëstié la lenga: a l'é 'n mal ch'arpòsa mai, a l'é pien-a 'd tòssi mortal. Quajvòlta a làuda nòst Dé e Pare, e quajvòlta a malediss ëd gent fàit a l'imagine 'd Dé. Da l'istessa boca a seurto benedission e maledission. Mè frej e seur: a l'ha nen da esse parèj. Podrìa mai l'istessa sorgiss d'eva campé fòra tant d'eva dossa che d'eva amèra? Podria mai un fié produve d'olive o na vis produve 'd fìj? D'eva dossa a peul nen seurte da na sorgiss salà. (Giaco 3 (1-12)).

L'evangeli: March 8: La confession ëd Pé, soa

E Gesù e ij Sò dissépoj, partì da là, a son vnù a le borgià 'd Cesarea 'd Filippi e a l'ha interogà ij Sò dissépoj për stra, disandje: "Chi é-lo che la gent a dis che mi i son?". A l'han risponduje: "J'un a diso che ti 't ses Gioan, ël batesator; d'àutri Elìa, e d'àutri ancora un dij profeta". Antlora a l'ha dije: "E vojàutri, chi é-lo ch'i dise che mi i son?". Pé rispondendje, a-j dis: "Ti 't ses ël Crist". E sever a l'ha proibije 'd felo savèj an gir. E a l'ha comensà a mostreje ch'a l'era necessari che 'l Fieul ëd l'Òm a sufrissa tant, e ch'a fussa arnegà da j'ansian, dai càp dij sacerdòt e da jë scriba, ch'a-j dèisso la mòrt, e ch' arsusitèissa tre dì apress. E a tenìa coj discors ëd manera franca e ciàira, tant che, an sù lòn, Pé a l'ha ciapalo da banda e a l'é butasse a 'rprocelo 'd nen dì 'd còse parèj. Gesù, però, virandse e vardand ij Sò dissépoj, a l'ha 'rprocià Pé e l'ha dije: "Stame lontan, Sàtana! Ti 't vëdde le còse mach da na mira uman-a e nen coma ch'a jë vëd Dé". Peuj avend ciamà la gent ch'as avzinèissa ansema ai Sò dissépoj, a l'ha dije: "Chionque a veul vnime dapress, ch'arnonsia a chiel istess, ch'as caria 'd soa cros e ch'am séguita, përchè chionque as ambranca a soa vita a la përdrà, ma chionque a l'é dispòst a 'rnunsié a soa vita pr' amor ëd mi e dla Bon-a Neuva chiel-lì a la salvrà. Dabon, còsa a-j profitrìa-lo a n'òm ëd vagné 'l mond antregh, se peuj a perd soa ànima?  Opura, còsa podrìa-lo dé l'òm an cambi 'd soa ànima? Përché chionque a l'ha onta 'd mi e 'd mie paròle ant sti dì-sì pien d'adultèri e 'd pecà, ël Fieul ëd l'Òm a l'avrà 'dcò onta 'd chiel, quand ch'a sarà vnù anvlupà dla glòria 'd Sò Pare con j'àngej sant. (March 8 (27-38)).

mercoledì 9 settembre 2015

A la sorgiss ëd na rivolussion

Coma ch'as fasìa na vòlta un liber, an particolar na còpia 'd na Bibia. Na còpia dla Bibia an minca ca e an minca sacòcia. La stampa e le spantiament dla Bibia a sta a la sorgiss dla rivolussion dël Protestantésim: Nosgnor ch'a parla diret a la gent sensa la mediassion e le storzure dl'istitussion religiose ch'a chërdo d'avèjne 'l monopòli 'd soa interpretassion. Sossì a val ancora 'ncheuj ant l'época dël E-Book. La Bibia a l'é e a l'ha da esse tanme 'n feu ch'a peul nen esse controlà da gnun: la Paròla 'd Nosgnor a l'é libera e poderosa, fin-a an piemontèis!


venerdì 4 settembre 2015

Tut lòn che col-lì a fa, a lo fa bin (Dominica 6 Stèmber 2015)

Leture bìbliche dël lessionari - 6 Stèmber 2015 - Duminica dòp Pancòsta ch'a fà quindes. Proverbi 22 (1-2; 8-9; 22-23)Salm 125Giaco 2 (1-10; 14-17)March 7 (24-37).



La fej ëd na fomna siro-fenicia7:24 Dòp ch'a l'é partì da là, Gesù a l'é andass-ne ant la region ëd Tiro. Quand ch'a intrava ant na ca, a voria che gnun a lo savèissa, ma a l'ha nen podù sté stërmà. 7:25 Antlora na fomna ch'a l'avìa na fija tormentà da 'n spirit impur a l'ha sùbit savù 'd Chiel, a l'é vnùa e a l'é campasse ai sò pé. 7:26 Cola fomna a l'era greca, sirofenissiana 'd nassita. A l'ha ciamaje 'd mandé fòra col demoni da soa fija. 7:27 Ma Gesù a l'ha dije: "Ij fieuj a devo esse sodisfàit për prim, përché a l'é nen giust pijé 'l pan dij fieuj e campelo ai can". 7:28 Chila a l'ha risponduje: "A l'é vera, Signor, ma fin-a ij can sota la tàula a mangio lòn ch'a resta dël pan dij fieuj". 7:29 Antlora Gesù a l'ha dije: "Për cole toe paròle it peudes andé. Ël demòni a l'é sortì fòra da toa fija". 7:30 La fomna a l'é tornass-ne a ca e a l'ha trovà che 'l demòni a l'era pròpi andass-ne via da soa fija e che chila a l'era cogià ant sò let.

La varision ëd n'òm mut e ciòrgn. 7:31 Antlora Gesù a l'é torna sortì dla region ëd Tiro e a l'é vnù për Sidon fin-a 'l lagh ëd Galilea ant la region dle Des Sità. 7:32 A l'han portaje n'òm ch'a l'era ciòrgn e ch'a fasìa fatiga a parlé, e a l'han ciamà a Gesù ch'a j'imponeissa le man. 7:33 Avendlo tirà fòra da la gent, Gesù a l'ha butà ij dij ant l'orije d' col òm e, dòp avej pijà 'd salìva, a l'ha tocaje la lenga. 7:34 Peuj Gesù a l'ha aussà j'euj al cel, a l'ha fàit un sospir e l'ha dit: "Effatà", ch'a veul dì "Duverteve" 7:35 E tut sùbit j'orije 'd col òm a son dovertasse, sòa lenga a l'é dësliasse e a l'ha comensà a parlé sensa gnuna pen-a. 7:36 Gesù a l'ha ordinaje 'd nen contelo a gnun, ma pì a lo proibìa, pì a lo fasìo savèj an gir. 7:37 La gent a l'era pien-a 'd maravija e a disìo. "Tut lòn che col-lì a fa, a lo fa bin. A fa fin-a sente ij ciorgn e parlé ij mut". (March 7:24-36).