venerdì 24 aprile 2015

Gesù a l'é 'n Bon Bërgé (La Bìbia piemontèisa, 26/4/2015)



Gesù a l'é 'n Bon Bërgé. An vrità, an vrità iv diso: “Col ch’a intra nen ant ël trion për l’intrada, ma ch’a-i ‘ntra da n’àutra part, a l’é ‘n làder e ‘n brigant. Ma col ch’a-i ‘ntra për l’intrada a l’é ‘l bërgé dle fèje. Ël portié a-j deurb e le fèje a sento soa vos. Chiel a ciama soe fèje për nòm e a-j mena fòra. Quand ch’a l’ha lassà seurte soe fèje, chiel a marcia dëdnans a lor, e le fèje a-j van dapress për ël motiv ch’a conòsso soa vos. Ma a andran pa daprèss a quaidun ch’a conòsso nen, al contrari, a filëran via da col-lì, për ël motiv ch’a conòsso nen soa vos. Gesù a l’ha contaje sta paràbola, ma lor a l’han nen capì lòn che Chiel a-j voria dì con lolì. Gesù, donch, a l’ha tornaje a dì: “An vrità, an vrità iv diso che Mi i son l’intrada për le fèje. Tùit coj ch’a son vnù prima ‘d mi, a son ëd làder e 'd brigant, ma le fèje a l’han nen scotàje. Mi i son l’intrada. Se queidun a intra për mi a sarà salv, a intrëra e a surtirà, e a trovrà ‘d pasturagi. Ël làder a ven mach për robé, massé e fé ‘d ravagi; i son vnù përché a l’abio la vita e l’abio an abondansa. Mi i son ël bon bërgé; ël bon bërgé a dà soa vita për le fèje, ma col ch’a l’é mach pagà për fé sto travaj, ch’a l’é nen bërgé e ch’a l’é nen ël padron dle feje, a vëdd ven-e ‘l luv, a lassa lì le feje e a scapa; e ‘luv a pòrta via le feje e a jë sbanda. Chiel a scapa për ël motiv ch’a l’é mach lì për vagné ‘d sòld, e còs’ a-j na fà-lo chiel dle feje? Mi i son l bon bergé; i conosso cole ch’a son mie, e le mie am conosso. Tanme ‘l Pare am conòss, ëdcò mi i conòsso ‘l Pare, e i dago mia vita për mie feje. I n’hai d’àutre fèje ch’a son nen dë sto strop. A venta ëdcò che mi i-j vada a sambleje e porteje ambelessì. Lor a scotran mia vos, e a-j sarà ‘n sol strop e ‘n sol bërgé. A l’é për lòn che ‘l Pare am veul bin, përché i eufro mia vita (an sacrifissi), për tornemla peui a pijé. Gnun am la gava, ma i l’eufro da mi istèss: i son padron ëd déla, e i son padron ëd tornela a pijé; a l’é lòn ch’a l’ha comandame mè Pare. Për càusa d'ës discors ëd Gesù a-i é ‘ncora stàje ‘d division fra la gent, siché vaire ‘d lor a disìo: “A ‘l ha ‘n demòni, a l’é mat! Përché i lo scuteve?”. D’àutri a disìo: “Cole-là a peulo nen esse paròle d’ un ch’a l’é n’andiavlà. È-lo forse che ‘l diav a peul deurbe j’euj dij bòrgno?”.

Gesù a la festa dla Dedicassion. Àor as fasìa a Gerusalem la festa dla Dedicassion (dël Tempi) e a l’era d’invern. E Gesù a spassëgiava për ël tempi, sota ‘l pòrti ‘d Salomon. Anlora ij cap d’jebreo a l’han butasse tùit aranda Chiel e a-j disìo: “An tenëras-to ancora ‘n pes an sospèis? Se ti ‘t ses ël Crist, dis-lo ciàir e net dëdnans a tuti”. Gesù a-j ha rëspondù: “I l’hai già divlo, e i veule nen chërdje. J'euvre ch’i faso an nòm ëd mè Pare, a son cole ch’a parlo an mè favor. Ma vojàutri i-j chërde nen, për motiv ch’i seve nen dle mie fèje. Mie fèje a scoto mia vos, e mi i-j conòsso e lor am ven-o daprèss. I dago lor la vita eterna e mai a andran a perdse. Gnun a sarà bon a gavèmie d’ant le man. Mè Pare, ch’a l’é pì grand che tùit, a l’ha damje, e gnun a peul gaveje d’an man ëd mè Pare”. Mi e’ l Pare i soma un”. Antlora i cap dj’ebreo a l’han ciapà ‘d pere për prasselo a mòrt e Gesù a-j dìs: “I l’hai fave vëdde vàire bone euvre për part ëd mè Pare; donca për cola dë ste euvre im veule massé?” Ij cap dj’ebreo a l’han rësponduje: “A l’é nen për na bona euvra ch’i voloma massete, ma për toa bëstëmmia, përché ti’t ses n’òm e it fase ël Dé. Gesù a-j rëspond: “È-lo nen scrit and vòstra lej: ‘I l’hai dit: I seve ‘d dé’? Se donch a dà ‘l nòm ëd de a coj ch’a Dé a l'ha parlàje - e la Scritura as peul nen demostresse fàussa - é-lo ch’i dise che mi i bëstëmmio, mi che ‘l Pare a l’ha santificà e mandà al mond, përchè i l’hai dit: I son ël Fieul ëd Dé? S’i faso nen j'euvre ‘d mè Pare, chërdme nen, ma se i-j faso, e im veule nen chërde, chërde almanch a mie euvre. An cola manera là vojàutri i amprendrè e chërdrè che ‘l Pare a l’é an mi, e mi an Chiel”. Për col motiv-lì lor a tentavo ‘d ciapelo, ma Gesù a l’é scapaje ‘d man. E a l’é tornà a ‘ndé da l’àutra part dël Giordan, an col pòst andòa Gioan a l’avìa na vòlta comensà a batié, e lì a s’é fërmasse. Vàire 'd person-e a andasìo da Chiel e a disìo: “Gioan, a l’é vera, a l’ha fàit gnun segn miracolos, ma tut lòn che Chiel a disìa a propòsit ëd Gesù a l’era giust. E ambelelà tanti a l’han chërdù an Gesù.

Leture bìbliche dël lessionari - 26 Avril 2015 - Duminica 'd Pasca ch'a fà quatrAt 4 (5-12)
Génesi 7 (1-5, 11-18)Salm 231 Gioann 3 (16-a la fin)Gioann 10 (11-18)

mercoledì 22 aprile 2015

Comensoma dal prinsipi

La paròla "filosofia" a ven da la combinassion ëd doi términ grech: "filéo" ("volèj bin") e "sofìa" ("sapiensa"). A la litra, filosofia a veul dì "volèj bin a la sapiensa". Ij grech ëd l'antichità, che 'd sòlit as dis ch'a l'abio dësveloppà la siensa dla filosofia, a l'ero anteressà a j'astrassion ëd la metafisica (lòn ch'a l'é fàit ël mond) e dl'epistemologìa (la sorgiss ëd la conossensa). La question ëd l'ética (lòn ch'i dovrìo fé minca dì), però, a l'era dl'amportansa la pí granda për Sòcrate, Platon e Aristòtele. Socrate a sercava d'arporté la virtù o l'ética a na question ëd "giusta conossensa". Platon a sercava ël model ùltim dël bin.

Ij pensador dël Vej Testament as angagiavo bin pòch con dë speculassion metafìsiche. La Bibia a comensa con l'afermassion ëd Dé, ch'as peul conòsse nen tant për ël mojen ëd na speculassion dl'intëlet ma dzurtut përché Chiel medésim a l'è arvelasse.

Lòn ch'a cissava la filosofìa dj'ebreo a l'era sensa dubi l'amor për la sapiensa. Costa sapiensa, però, a l'era nen ëspeculativa ma pràtica. La sapiensa ebraica as ocupava dla vita, con na vita ch'a l'ha da piasèj a Dé. Ël pensador ebreo as domandava: "Cole ch'a son j'amplicassion dl'ubidiensa? Com è-lo che Dé a peul esse glorificà da mia condòta?". A l'è për lòn che 'l Testament Vej a diciara che: "Ël timor ëd Dé a sta al prinsìpi dla sapiensa" (Proverbi 9:10).

Për andé ancreus, lese "L'apel ëd la sapiensa" an: https://sites.google.com/site/bibiapiemonteisa/testament-vej/proverbi/proverbi-8

venerdì 17 aprile 2015

"An nòm ëd Gesù Crist, ël Nazaré, àusste e camin-a" (La Bibia piemontèisa, 19/4/2015)



Pé e Gioann a varìsso n'òm stropi ant ël templ

Pé e Gioann a montavo 'nsema al templ a l'ora dla preghiera dël dòp-mesdì, ch'a l'era a tre bòt. Pròpi an col moment-lì a portavo al templ n'òm ch'a l'era stropi da la nàssita e ch'a lo piassavo tùit ij dì a la pòrta ciamà 'la Bela', përchè a ciamèissa la limòsna a coj ch'a intravo ant ël templ.  Col òm, an vëdend Pé e Gioann ch'andasìo a intré ant ël templ, a l'ha pregaje 'd deje la limòsna. Pé e Gioann, a lo guardavo fiss e Pé a l'ha dije: "Guardene!".  Antlora l'òm a la guardaje, chërdend ch'a l'avrìa arseivù da lor quejcòsa, ma Pé a l'ha dije: "D'argent o d'òr i l'hai pa nen, ma lòn ch'i l'hai it lo dago: An nòm ëd Gesù Crist, ël Nazaré, àusste e camin-a". Peuj Pé a l'ha pijà lë stropi për la man drita e a l'ha aussalo. Tut sùbit le piante dij sò pé e le cavije a son rinforsasse e chiel, fasend un sàut, a së tenusse drit, a l'ha caminà e a l'é intrà 'nsema a lor ant ël templ. A l'é parèj che col òm a caminava, a sautava e a laudava Dé. Tuta la gent ch'a l'era là a l'ha vëddulo ch'a caminava e ch'a laudava Dé. Quand ch'a son rendusse cont che col òm a l'era l'almosinant ëstropi ch'a l'avìo vëddulo tant dë spess a la Pòrta Bela dël templ, a son restà pien d'amirassion e tuti stupì për lòn ch'a l'era rivaje. Pé a s'adressa a la furfa. Coma che col òm as dëstacava nen da Pé e da Gioann, na masa 'd gent stupìa a l'é coruje dapress fin-a al pòrtich dìt ëd Salomon. Cura che Pé a l'ha vëddù lòn, a l'é adressasse al pòpol e a l'ha dije: "Gent d'Israel, përché sevene tant maravijà 'd lòn ch'a l'é rivà? Përché fërmeve j'euj an su nojàutri coma s'a fussa për nòstra potensa o për nòstra pietà ch'i l'oma fàit caminé cost òm? A fé lòn, a l'é stàit ël Dé d'Abraam, ël Dé d'Isaac, ël Dé 'd Giacòb, ël Dé dij nòstri antich, col ch'a l'ha glorificà Sò sërvent Gesù. A l'é l'istess Gesù ch'i l'avìe tradì e peuj arnegà dë 'dnans a Pilat, quand che Chiel a l'avìa fin-a decidù 'd liberelo. Ma i l'eve arnegà 'l Sant e 'l Giust, e i l'eve ciamà a Pilat che, a Sò post, as concedèissa la libertà a n'amassida. Vojàutri i l'eve butà a mòrt ël Prinsi dla vita, ma Dé a l'ha arsussitalo dai mòrt. Ëd lòn nojàutri i soma 'd testimòni. Grassie a la fej ant ël nòm ëd Gesù, cost òm a l'é stàit ristabilì - e vojàutri i seve quant ch'a l'era stropià. La fej ant ël nòm ëd Gesù a l'ha varilo dël tut dë 'dnans a vòstri euj medésim. Ora, mè frej, i sai che lòn che voi e vòstri governant i l'eve faje a Gesù, i l'eve falo për ignoransa, ma parèj Dé a l'ha compì lòn ch'a l'avìa nunsià për bòca 'd tùit ij Sò profeta, a l'é a dì che 'l Messia a l'ha da patì. Pentive donca dij vòstri pecà e artorné a Dé për chè ij vòstri pecà a sio dëscancelà. A l'é parèj che dij temp ëd consolassion a vniran da la presensa dël Signor, e Chiel av mandrà torna Gesù, ël Messia ch'a l'ha destinave, ël Messìa che 'l Cel a l'avìa d'arsèive fin-a al temp ëd la restaurassion universal. A l'é 'd costa restaurassion che Dé a l'avìa parlà për bòca dij Sò sant profeta dij temp antich. Da na banda, Mosè a l'ha dit: 'Ël Signor, vòstr Dé av farà seurte d'an mes ai vòstri frej un profeta parèj ëd mi. Scotelo an tut lòn ch'av dis. Però coj ch'a scotran nen cost profeta a saran rancà via dal pòpol'. Da l'àutra banda, tùit ij profeta, da Samuel e coj ch'a son vnuje dapress, tant ch'a l'é staine ch'a l'han parlà, tuti a l'han nunsìa ij dì ch'i nojàutri i vivoma ancheuj. Vojàutri i seve ij fieuj dij profeta e dl'Aleansa che Dé a l'ha fàit con ij vòstri antich, quand ch'a l'han dit a Abraam: 'Tute le famije dla tèra a saran benedije an toa dissendensa'. A l'é për vojàutri prima 'd tut, che Dé a l'ha 'rsussità Sò sërvent e a l'ha mandalo për benedive, artirand ciaschëdun ëd vojàutri fòra dai vòstri pecà" (At dj'Apòstoj, Cap. III).

Leture bìbliche dël lessionari -  19 Avril 2015 - Tersa Duminica 'd Pasqua: At 3:12-19Salm 41 Gioann 3:1-7Luca 24:36-48

sabato 11 aprile 2015

"Iv scrivoma tut sòn përché nòstra gòj a sia completa" (La Bibia piemontèisa, 12/5/2015)


Leture bìbliche dël lessionari - 12 Avril 2015 - Sconda Duminica 'd Pasqua


Nòstra testimoniansa. "Sossì a l'é lòn ch'I nunsioma a voi: lòn ch'a l'era fin-a dal prinsìpi, lòn ch'i l'oma sentù, lòn ch'i l'oma vëddù con nòstri euj medésim, lòn ch'i l'oma contemplà e che nòstre man a l'han tocà. Iv parloma dla Paròla dla vita: përché la vita a l'é manifestasse: nojàutri i l'oma vëddula e na rendoma testimoniansa e iv nunsioma Col ch'a l'é la vita eterna, Còl ch' a l'era con ël Pare e che peuj a l'é stane manifestà. A vojàutri, donca, i nunsioma lòn ch'i l'oma vëddù e sentù, përchè 'dcò vojàutri i sie an comunion con nojàutri, ch'i l'oma comunion con ël Pare e con Sò Fieul Gesù Crist. Iv scrivoma tut sòn përché nòstra gòj a sia completa.

Sto-sì a l'é 'l messagi ch'i l'oma sentù da Gesù e che adess iv nunsioma: che Dé a l'è lus e ch'a-i é gnun top an Chiel. S'i disoma ch'i soma 'n comunion con Chiel, ma, an efet, i vivoma ant lë scur, i soma mach ëd busios e i vivoma pa nen conforma a la vrità. Però, s'i vivoma ant la lus tanme Chiel a l'é 'nt la lus, i soma 'n comunion j'un con j'àutri, e 'l sangh ëd Gesù, Sò Fieul, an purifica d'ògni pecà. S'i disoma ch'i l'oma gnun pecà, i 'ngabioloma mach noi medèsim e i vivoma nen ant la vrità. Però, s'i confessoma nòstri pecà, Chiel, ch'a l'é fedel e giust, an përdonrà ij pecà e an purifichrà da tut lòn ch'a l'é nen giust. 

S'i disoma ch'i l'oma gnun pecà, a l'é coma s'i disèisso che Chiel a l'é 'n busios e cola-lì a sarìa la dimostrassion che Soa paròla a sta nen ëd cà da nojàutri. Mé car fieuj, iv scrivo ste còse përch' i fase nen ëd pecà. Però, se quejdun a l'ha pecà, i l'oma n'avocat difensor ch'a stà dacant al Pare, Gesù Crist, ch'a l'é dabon ël Giust. A l'é Chiel la vìtima 'd espiassion pr' ij nòstri pecà, e nen mach pr' ij nòstri, ma 'dcò për coj dël mond antregh" (1 Gioann 1:1-10; 2:1-2).

giovedì 2 aprile 2015

"Fà ch’it sie pì nen un ch’a chërd nen, ma ‘n chërdent!" (Duminica 'd Pasca, 5 Avril 2015, la Bibia piemontèisa)

Le leture bibliche dla duminica 'd Pasca 2015



L’arsurression. Àor, la matin dël prim dì dla sman-a, Maria Madlen-a a l’é venùa al sepolcr mentre ch’a l’era ancora fros, e a l’ha vëddù che la pera ch’a sarava ël sepolcr a l’era stàita gavà da sò pòst. E a s’é butasse a core e a l’é venùa da Simon Pé e da l’àut dissépol che Gesù a-j vorìa bin, e a-j dis: “A l’han portà via ël Signor fòra dal sepolcr, ma i savoma nen andoa ch’a l’abio butalo". Anlora Pé a l’é partì con l’àutr dissépol e a son andass-ne al sepolcr. A corìo tùit ij doi ansema, ma l’àutr dissépol a corìa pì prest che Pé, e a l’é rivà ël prim al sepolcr. E an essend-se chinà, a l’ha bin vëddù a tèra le binde ‘d lin, ma a l’è nen intrà. Anlora, Simon Pè, ch’a-i era dapress, a l’è rivà e a l’è intrà ant ël sepolcr, e a l’ha vëddù le binde ‘d lin a tèra e ‘l sudari ch’a l’avìo butaje an sla testa, che però a l’era nen ansema a le binde, ma ardoblà da banda. Anlora l’àutr dissépol, ch’a l’era rivà ‘l prim al sepolcr, a l’é ‘dcò intraje e a l’ha vëddù, e a l’ha chërdù. (Përchè ch’a l’avio ancora nen capì la Scritura che Gesù a dovìa arsussitè daj mòrt). E ij dissépoj a son peuj tornassne a soa cà.

Gesù as fà vëdde da Marìa Madlen-a. Marìa, però, a stasìa davzin ël sepolcr, da feura, an piorand, e com ch’a piorava, a s’é chinasse ant ël sepòlcr. E a l’ha vëddù doi àngej vestì ‘d bianch, setà un a la testa e l’àutr ai pé andoa che ‘l còrp ëd Gesù a l’era stàit cogià. E a l’han dije: “Fomna, përché piorës-to?”. Chila a-j dis: “Për motiv ch’a l’han portà via mè Signor, e i sai nen andoa ch’a l’àbio butalo”. E quand a l’avìa dit lòn, an virand-se, a l’ha vëddù Gesù ch’a stasìa pròpe lì, ma a savìa nen ch’a fussa Gesù. Gesù a l’ha dije: “Fomna, përché piorës-to?” Chila, an pensand ch’a col òm-là a fussa stàit ël giardiné, a-j dis: “Monsù, se ti t’l’has portalo via, dis-me andoa ch’it l’has butalo, e i andrai a arlevelo”. Gesù a-j dis: “Marìa!”, e chila an virand-se, a l’ha dije: “Rabboni!”, ch’a veul dì “mé magìster”. Gesù a l’ha dije: “Toch-me nen, përchè i son nen ancora montà da mé Pare, ma va daj mé frej e disje: ‘I monto da mè Pare e da vòst Pare, da mè De e da vòst De’”. Maria Madlen-a, anlora, a l’é venùa a porté sta neuva ai dissépoj, visadì che chila a l’avìa vëddù Nosgnor, e che Chiel a l’avìa dije ste còse.

L’aparission ëd Gesù ai dissépoj. E quand a l’é vnùa la sèira ‘d col dì-lì, ch’a l’era ‘l prim dla sman-a, e le pòrte ‘d col pòst, andoa che ij dissépoj a j’ero radunà për càusa dla tëmma ch’a l’avìo dij cap religios, a j’ero sarà, Gesù a l’é vnù, a l’é mostrasse lì antra ‘d lor, e a l’ha dije: “Che la pas a sìa con voi". E quand ch’a l’ha dit lòn, a l’ha mostraje soe man e ij sò fianch, e ij dissépoj a l’han motobin arlegrasse ‘d vëdde ël Signor. Gesù a l’ha dije ancora: “Che la pas a sìa con voi. Tanme ‘l Pare a l’ha mandame, mi i mando vojàutri”. E quand a l’ha dit lòn, a l’ha sofià su lor, e a l’ha dije: “Arsèive lë Spìrit Sant. A tùit coj ch’i përdonëreve ij pecà, a saran përdonà, e a tùit coj ch’i-j artenëreve, a saran artënùe.

La reassion ëd Tomà. Àor Tomà (ciamà Dìdim) ch’a l’era un dij dodes, a l’era nen ansema lor quand che Gesù a l’é venù. J’àutri dissépoj a l’han dije: “I l’oma vëddù Nosgnor”. Ma chiel a l’ha dije: “S’i vëddo nen ant soe man le marche dij ciò, e s’i buto nen mè dil andoa ch’a j’ero ij ciò, e s’i buto nen mia man ant sò fianch, i lo chërdrai mai”. Eut dì apress, ij sò dissépoj a l’ero ancora ansema ant la cà e Tomà a l’era con lor e, combin che le pòrte a l’ero sarà, Gesù a l’é mostrasse lì antra ‘d lor, e a l’ha dije: “Che la pas a sìa con voi!”. Peuj a dis a Tomà: “Buta sì tò dil e varda bin mie man; stende ‘dcò la man, e butla an mè fianch, e fà ch’it sie pì nen un ch’a chërd nen, ma ‘n chërdent”. E Tomà a l’ha rësponduje: “Mè Signor e mè De!”. Gesù a-j dis: “Për motiv ch’it l’has vëddume, Tomà, it l’has chërdù? Beat a son coj ch’a l’han nen vëddù, e a l’han chërdù”. Gesù a l’ha ‘dcò fàit an presensa dij sò dissépoj vàire d’àutri miràcoj, ch’a son nen scrivù ant ës lìber. Ma ste còse-sì a son scrivùe përché i chërde che Gesù a l’é ‘l Crist, ël Fieul ëd De e che, an chërdend, i l’abie la vita an sò nòm" (Gioann 20).