sabato 26 dicembre 2015

La vera lus, ch'a dà la lus a tuti j'òm [Duminica 27/12/15]




Check this out on Chirbit

Ant ël Testament Neuv a-i è quatr Evangeli. A conto la midèma stòria: cola 'd Nosgnor Gesù Crist, ma ognidun da na prospetiva diversa. Pr' esempi, a son mach doi j'evangeli ch'a parlo dla nàscita e dl'infansia 'd Gesù (Maté e Luca). L'evangeli second March a comensa soa conta dal prinsipi dël ministeri pùblich ëd Gesù. L'Evangeli 'd Gioann, contut, a trassa l'origin ëd Gesù fin-a da l'eternità, "dal cheur ëd Dé 'l Pare". A l'é pròpi costa sì la letura dël vangeli dla prima duminica apress Natal: ël pròlog d'Evangeli second Gioann. Scotela con atension e armarché coma Gesù a sìa Col ch'a dà 'd lus për guidé ij pass dla nòstra vita an sël giust senté. Arsèive Gesù coma nòst Signor e Salvator a l'é la sorgiss ëd pressiose benedission. Coj ch'a 'rsèivo Gesù an soa vita 'd lor a 'rsèivo 'dcò 'l dirit d'esse considerà da Dé ij sò fieuj. 
"Ant ël prinsipi a-i era la Paròla, e la Paròla a l'era con Dé, e la Paròla a l'era Dé. La Paròla a l'era con Dé al prinsipi. Tute le còse a son stàite creà da chila, e a-i é gnente ch'a sia stàit creà ch'a sìa nen stàit creà da chila. An chila a-i era la vita, e la vita a l'era la lus ëd j'òm. E la lus a splendriss an sël top, ma 'l top a l'ha nen podula stenze. A l'é vnuje n'òm, mandà da Dé. As ciamava Gioann. A l'é vnù për fé da testimòni, për rende testimoniansa a la lus, parèj che tuti a chërdèisso për sò mojen. A l'era nen chiel la lus, ma a l'é vnù mach për rende testimoniansa a la lus. La vera lus, ch'a dà la lus a tuti j'òm, a l'era 'n camin ch'a venìa ant ël mond. A l'era 'nt ël mond e 'l mond a l'é stàit creà da chiel, ma 'l mond a l'ha nen arconossulo. A l'é vnù dai sò, ma ij sò a l'han nen arseivulo. Nopà, a tuti coj ch'a l'han arseivulo - a coj ch'a chërdo an sò nòm - a l'ha dàit ël drit ëd vnì fieuj 'd Dé  - nen fieuj nassù coma coj ch'a nasso da 'n pare e na mare, o da volontà uman-a, opura për decision ëd quajdun, ma da Dé. Ora, la Paròla a l'é vnùa 'd carn e a l'é stàita tra 'd noi. I l'oma vëddù soa glòria - la glòria dël Sol e Ùnich ch'a l'é vnù dal Pare, pien ëd grassia e 'd vrità. Gioann a l'ha rendune testimoniansa e a l'ha crijà: "Sto-sì a l'é col, dont i l'avìa dit: 'Col ch'a ven apress ëd mi a l'é da consideresse pi grand che mi, përchè Chiel a esistìa già prima 'd mi". Përchè da soa pienëssa i l'oma arseivù na grassia dòp l'àutra. La Lej a l'é stàita dàita për ël mojen ëd Mosè, ma la Grassia e la Vrità a son vnue pr' ël mojen ëd Gesù Crist. Gnun a l'ha mai vëddù Dé. L'Ùnich, an Chiel istèss Dé, ch'a l'é ant la pì strèita comunion con ël Pare, a l'é col ch'a l'ha arvelalo" [Gioann 1 (1-18)].
La sconda letura a l'é gavà dai capìtoj tre e quatr ëd la litra ddl'apòstol Pàul ai Gàlat e a 'rmarca an n'àutra manera lòn ch'i l'oma scotà da la letura ch'i l'oma già fala: la vnùa 'd Gesù Crist a l'é vnùa "al temp giust", l'istess coma ch'a l'é ancheuj 'l temp giust pr' arsèive Gesù. Sgairoma nen ël temp ëd nòstra vita a nòstra perdission!
"Anans che ‘l senté dla fej an fussa stàit mostrà, i j’ero coma detenù sota la sorveliansa ‘d la lej. I j’ero stàit butà “sota guerna protetiva” ant l’espetativa dël moment che la fej an fussa arvelà. As podrìa ‘dcò di che antlora la lej an fasia da guida për ch’i rivèisso al Crist, përch’ i fusso rendù giust pr’ ël mojen ëd la fej. Ma ora ch’i l’oma conossù ‘l senté dla fèj, i l’oma pì nen da esse sota la sorveliansa dla lej. ... Quand che però a l'é vnù 'l temp giust, Nosgnor a l'ha mandà Sò Fieul, nassù da na fomna, nassù an sogession a la Lej. Dé a l'ha mandalo a caté la libertà për coj ch'a j'ero 'd jë s-ciav dla Lej, parèj ch'a podèissa andotene e dene la condission ëd fieuj ch'a l'han tùit ij drit, ij Sò. E përchè adess i soma 'd Sò fieuj, Dé a l'ha mandà lë Spìrit ëd Sò Fieul ant ij nòst cheur e ch'an cissa a ciamé Dé con ël nòm ëd "Abbà", visadì, Pare. A l'é parèj ch' adess ti't ses pì nen në s-ciav ma 'n fieul genit ëd Dé, e dàit ch' it ses Sò fieul, Dé a l'ha fate Sò ardité" [Galat 3 (23-25); 4 (4-7)].
J'àtre doi leture a podrìo disse ch'a son ij cant ëd gòj ëd coj ch'a l'han trova an Gesù sò Salvator ëd lor. A-i é gnente 'd pì bel che gòde 'l gust ëd lòn che mach Gesù a peul dene!
"I sarai pien ëd goj për Nosgnor, mè Dé, përché Chiel a l'ha 'rvestime con la vestimenta dla salvëssa e festonà con ël mantel ëd la giustissia. I smijo a në spos con soa vestimenta 'd nòsse, i smijo a na sposa ch'a porta sòa giòia. Nosgnor Dé a mostrerà soa giustissia a le nassion dël mond. Tuti a lo laudran! Soa giustissia a sarà coma 'n giardin ant ël temp dle flor con ëd piante ch'a chërso daspërtut! Pròpi përch' i veulo bin a Sìon, i starai nen ciuto. Pròpi përch' i sosnisso Gerusalem, i peudo nen steme chet. I chitrai nen ëd preghé për chila fin-a a tant che soa giustissia a splendrà nen tanme 'l sol a l'alba, e soa salvëssa a brusrà nen tanme 'n flambò foà. Le nassion a vëdran toa giustissia. Tùit ij rè dël mond a saran sbalucà da toa glòria. A ti at sarà dàit un nòm neuv da la boca midèma 'd Nosgnor. Nosgnor at tnirà 'n man parèj che tùit a't vëddo - na splèndida coron-a ant le man ëd Dé" [Isaìa 61 (10-62:3)].
"Laudé 'l Signor! Quant ch'a l'é bel canté 'd làude a nòst Dé! A dà pròpi 'd piasì! La làuda a-j conven. Nosgnpr a l'é 'n camin ch' arcostruviss Gerusalem e ch'a 'rporta a ca j'esilià. A guariss coj ch'a l'han ël cheur dësfàit e 'mbinda soe ferìe. A conta le stèile e a-j ciama tute për nòm. Quant ch'a l'é grand Nosgnor! Sò pòdej a conòss gnun confin! Soa sapiensa as peul nen mzuresse! Nosgnor a sostniss ij crasà ma a sbat a tèra ij gram. Canté vòstra 'rconossensa a Nosgnor! Canté 'd làude a nòst Dé con l'arpa! A l'é Chiel ch'a quata 'l cél con ëd nìvole! A l'é Chiel ch'a pronta la pieuva për la tèra! A l'é Chiel ch'a fà chërse l'erba an sle colin-e! A l'é Chiel ch'a dà da mangé a le beste servaje e ch'a nutriss ij croassin quand ch'a crijo.  Nosgnor a pija gnun piasì ant la fòrsa d'un caval o dla potensa d'un guerié. Nò, Nosgnor a l'ha 'd piasì an coj ch'a l'han ëd riguard për Chiel, an coj ch'a l'han fiusa ant sò amor ch'a ven mai a manch. Dà glòria a Nosgnor, ò Gerusalem! Canta 'd làude a tò Dé, ò Sion! Përché Chiel a l'ha rinforsà le protession [3] dij tò porton e a l'ha bened' tò fieuj ch'a stan sicur ant la sità anvironà da murajon. A l'é Chiel ch'a sicura la pas ëd toa nassion e ch'a pasia toa fam con ël mej frument. Nosgnor a manda ij Sò òrdin për ël mond - quant ch'a l'é lesta Sòa Paròla! A l'é Chiel ch'a manda la nèiv tanme 'd lan-a molzin-a. A l'é Chiel ch'a spatara la brin-a an sla tèra tanme sënner. A l'é Chiel ch'a tira le nos ëd tempesta tanme pere. Chi é-lo ch'a podrìa 'rziste a Sò frèid? E peuj, quand ch'a dà 'n comand, tut as ëslingua. A manda 'l vent e la giassa a fond. A l'é Chiel ch'a l'ha 'rvelà Soa Paròla ai fieuj ëd Giacòb, ij Sò decret e Soe decision ai fieuj d' Israel. A l'ha fàit tut sossì për gnune d'àutre nassion. Lor a conòsso nen Soe régole. Làuda Nosgnor!" [Salm 147].
Coma 'd sòit, la conclusion a l'é nòstra preghiera:

Orassion: Dé tut-potent, it l'has arvërsà an sù nojàutri la neuva lus ëd toa Parola fàita carn: arcòrdane che costa lus, anviscà ant ij nòst cheur, a peussa splende an nòstra vita; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con Ti, ant l'unità dlë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

27 Dzèmber 2015 - Prima Duminica apress Natal Isaìa 61 (10-62:3); Galat 3 (23-25); 4 (4-7); Gioann 1 (1-18)Salm 147

giovedì 24 dicembre 2015

La Nàscita 'd Gesù [25-12-2015]

"Ora, an col temp-là a l'é rivà che n'ordinansa a l'é stàita publicà da part ëd Cesar Augusto1, che tùit a fusso registrà. Sta prima consegna a l'é stàita fàita quand che Quirinio a l'era governator dla Siria. Tùit a 'ndasìo për fesse anregistré, ognidun an sò pais d'origin. Antlora 'dcò Giusep a l'é montà da la Galilea an Giudea, da la sità 'd Nazaret ant la sità 'd David, ciamà Betleem, për motiv che chiel a l'era 'n dessendent dël rè David. A l'é 'ndaje për fesse 'nregistré ansema a Marìa, ch'a l'era staje promettùa an mariagi e che già a spetava 'n cit. Antramentre ch'a j'ero là, a l'é rivà për chila 'l temp dël part, e a l'ha butà 'l mond sò fieul prim-génit, a l'ha fassalo, e a l'ha butalo a cogé ant na grëppia, përché a-i era nen ëd pòst për lor ant l'obergi. Ora, a-i ero lì davzin ëd bergé ch'a stavo 'nt ij camp e ch'a goernavo ij sò trop ëd feje ant la neuit. E n'àngel dël Signor a l'é presentasse dë 'dnans a lor e la glòria 'd Nosgnor a l'ha 'nvlupaje 'd lus tant che a na son ëstàit ëstravirà e son ësburdisse nen pòch. Ma l'àngel a l'ha dije: "Àbie nen tëmma përché, scoté bin, iv nunsio la neuva 'd lòn ch'a sarà 'n gran motiv d'alegrëssa për tut ël pòpol. Ancheuj, ant la sità 'd David, a l'é nassuve 'l Salvator. A l'é 'l Crist, ël Signor. Sossì a sarà për vojàutri 'n segn: i trovereve 'n cit fassà e cogià ant na grëppia". E 'd colp, ansema a l'àngel, a-i é staje na legion ëd l'armèja dël cél ch'a laudava Nosgnor e ch'a disìa: "Glòria sia a Nosgnor ant ij leugh pi àut! Che la pas a sia an sla tèra an mes a coj ch'a-j son agradì!". E a l'é rivaje che dòp che j'àngel a son andass-ne për tornessne 'n cél, ij bërgé a son disse an tra 'd lor: "Andoma donca fin-a a Betleem, e vëdoma sta còsa ch'a l'é rivaje e che 'l Signor ha l'ha fane conòsse". A son donca 'ndaje an pressa e a l'han trovà Maria e Giusep con ël cit cogià ant na grëppia. E dòp ch’a l’han vëddulo, a son butasse a conté a tuti lòn ch'a-j era stàit dit ëd cola masnà; e tuti coj ch'a l'han sentulo, a son stàit ëstupì dle còse ch'a contavo ij bërgé. Marìa, da soa part, ëd tute ste paròle a na fasìa 'n tesòr e a pensava ant sò cheur còsa ch'a podèisso significhé. Ij bërgé, peuj, a son andass-ne glorificand e laudand Dé për tut lòn che l'avìo sentù e vëddù: tut a l'era stàit propi coma ch'a l'era staje contà" (Luca 2:2-20).

Orassion - Ò Dé, che la selebrassion dël dì 'Natal, dla nàssita 'd tò ùnich Fieul Gesù Crist, ch'a ven tuti j'agn, an fasa argiojì; che nojàutri ch'arseivoma Gesù coma nòst Redentor, i peussa con fiusa certa, contemplelo quand che Chiel a vnirà coma nòst Giudes; ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Leture bìbliche dël lessionari - 25 Dzèmber 2015 - dì 'd Natal -
Isaìa 9 (2-7)Tito 2 (11-14)Luca 2 (1-14)Salm 96.

sabato 19 dicembre 2015

An Gesù Crist Nosgnor a l'ha parlà nòstra lenga [Dumìnica 20/12/2015]




Check this out on Chirbit

Për fesse bin comprende da quejdun a venta parlèje an soa lenga. Nosgnor Dé a l'ha fàit pròpi lòn quand ch'a l'é vnùit an mes a nòjàutri uman ant la përson-a 'd Gesù 'd Nazareth, quand ch'a l'é "fasse carn" an chiel. Nosgnor Dé - o pr' esse pì precis, la sconda përson-a 'd Sò Esse trinitari, col che le Scriture a ciamo "ël Fieul ëd Dé", o "la Paròla" - a l'é nassù coma 'l cit ëd na giovnëtta për nòm Marìa. Gesù a l'era na përson-a ùnica 'nt sò géner, na person-a foravìa.

A venta 'dcò dì ch'as trata 'd n'arvelassion ùnica, ch'a l'é pa nen arpetusse an d'àutri e ch'as arpetrà mai pì; pijeve varda da j'imitassion! An Gesù Crist, Nosgnor Dé as arvela, as fà conòsse an manera definitiva "an parland nòssa lenga" e tut lòn Chiel a l'ha prontalo ant ël cors dij sécoj. An efet, ëdcò la stòria dl'umanità a l'é dividusse an doi part: anans ëd soa vnùa e apress ëd sòa vnùa, prima 'd la nàscita 'd Crist, e dòp ëd la nàscita 'd Crist, e sossì a l'é përchè i contoma j'agn tanme ch'i foma.

Vera, Nosgnor Dé a l'é piasùje 'd arvelene soa natura a travers la stòria antica 'd sò pòpol sernù, Israel e peuj pr' ël mojen ëd la dotrin-a dij scritor dël Testament Neuv. Për lòn la Bìbia a l'é d'importansa fondamental, ëd pèis: a l'é l'arvelassion ùnica ëd nòst Creator, ëd coj ch'a j'ero ij Sò proget al moment ëd la creassion, dël sens ëd nòstra stòria e vita, e peuj lòn ch'a-i rivrà ant l'avnì. Tut sossì a l'ha për sènter, sò segn, ant la përsona e ant l'euvra 'd Gesù Crist.

L'arvelassion ëd Nosgnor ant lòn ch'i ciamoma ël Testament Vej, a-i era bin, ma a l'era nen del tut ciàira coma ch'a podrìa esse na figura d'un ch'a sta ant la nebia e ch'a s'arconòss nen tant bin. Contut, a podrìa disse che ant ël Testament Neuv la nebia a l'é srairisse e che Nosgnor Dé a l'é arvelasse 'd manera motobin pì ciàira e definitiva an Gesù 'd Nazaret. La dotrin-a dël Testament Neuv an mostra tant ëd chi ch'a l'é Gesù 'd Nazaret: nen mach n'òm, ma "Dé con nojàutri", la Paròla 'd Dé ch'a l'é "fasse carn", ch'a l'é nassùa an tra 'd nojàutri uman për fesse comprende.

An Gesù Crist Dé "a parla nòstra lenga". Mè vòt, mè auspissi a l'é che coj ch'a ch'a lo vëddo nen përchè ch'a l'han j'euj ampedì, Nosgnor a-j doverta për ch'a vëddo Soa glòria; l'istess che coj ch'a l'han j'orije stopà, Nosgnòr a jë dëstopa për podèj sente e comprende Soa Paròla maravijosa.

Le leture bibliche dë sta Duminica d'Advent ch'a fà quatr a comenso da 'n test dël profeta Michèa ch'a fa la predission dël leugh anté ch'a l'avìa da nasse ël Salvator: Betlem, e peuj ëd soa origin ant l'eternità 'd Nosgnor:
"E ti, Betlem d'Efrata, la pì cita dle tribù 'd Giuda, a l'é da ti ch' a-i nassrà Col ch'a deuv regné dzura Israel: soe rèis a rivo dal temp ëd na vira, dai dì antich. A l'é për lòn che Dé a-j chitrà fin-a dal temp che cola ch' a deuv generé a l'avrà generà. Antlora lòn ch'a-i resta dij sò frej a tornerà ai fieuj d'Israel. Chiel a drisserà e a pasturerà sò strop con la potensa 'd Nosgnor, për la maestà dël nòm ëd sò Dé. A së stabiliran sicur, përché antlora Chiel a sarà grand fin-a a le borne estreme dël pais. Chiel a sarà la pas! Se l'Assir a l'avrà anvadù nòst pais, se a scarpisa ij nòstri palass, nojàutri i j'arviscoleroma contra set bërgé e eut cap d'òm" [Michèa 5 (2-5)].
La sconda letura a ven da la litra a j'Ebreo, andoa ch'a l'é scrit che 'l Fieul ëd Dé a l'é staje prontà 'n còrp an Gesù e ch'a lé vnùit për compì 'l volèj 'd Nosgnor.
"A l’é për lòn che, quand ch’a l’é intrà ant ël mond, Crist a l’ha dije a Dé: “Ti ‘t l’has nen vorsù ‘d sacrifissi nè d’oblassion, ma ti ‘t l’has adatame ‘n còrp da smon-e. At piasìo nen nì j’olocàust nì d’àutre oferte pr’ ël pecà. Peuj i l’hai dit: ‘Varda, i son ëvnù për fé tò volèj, ò Dé, coma ch’a l’é scrivù ‘d mi ant le Scriture’”. An prim leugh, Crist a l’ha dit: “Ëd sacrifissi, d’oblassion, d’olocàust e ‘d’àutre oferte pr’ ël pecà ti ‘t l’has nen pijane piasì (contut ch’a j’ero comandà da la lej ëd Mosè). Peui a l’ha dit: “Varda, i son ëvnù për fé tò volèj. Parèj, Dé a dëscancela la prima aleansa e a sò pòst a l’ha butane na sconda. Precis përchè chiel a l’ha compì ‘l volèj ‘d Nosgnor, nojàutri i soma stàit santificà pr’ ël mojen dl’oferta dël còrp ëd Gesù Crist, lòn che chiel a l’ha fàit na vòta për sèmper" [Ebreo 10 (5-10)].
La tersa letura a parla dël concepiment ëd Gesù ant ël còrp ed Marìa e 'd coma che chila a l'ha acetà 'd bon-a veuja 'l servissi ch'e Nosgnor a l'ha ciamaje. Ambelessì i l'oma 'dcò ël famos Cantich ëd Marìa, ch'i ciamoma ël Magnificat.
El cant ëd Làuda 'd Maria (Magnificat) - "Ora, an col temp-là, Marìa a l'é levasse e a l'é andàita 'n pressa an Giudea, fin-a a 'n paisòt an tra le colin-e. Là a l'é intrà ant la ca 'd Zacarìa e a l'ha salutà Elisabeta.  E a l'é rivà che giusta 'nt ël moment che Elisabeta a l'ha sentù 'l salut ëd Marìa, ël cit ch'a l'avìa 'n pansa a l'ha fàit coma 'n sàut e Elisabeta a l'é stàita 'mpinìa dë Spirit Sant.Elisabeta a l'ha sclamà a vos àuta: 'Dè a l'ha benedite ëd pì ch' ògni àutra fomna e benedìa a l'é toa masnà. Com' é-lo che la mare 'd mè Signor am fà l'onor ëd ven-e a feme na visita? Përchè tut sùbit che 'l son ëd toa vos a l'é rivà a mie orije, ël cit ch'i l'hai an pansa a l'é sautà 'd gòj! Ora, beata a l'é cola ch' a l'ha chërdù che lòn che 'l Signor a l'ha dije a l'é sicur ch'as compirà". E Marìa a l'ha dit: "L'ànima mia magnifica Nosgnor, e mè spìrit a l'é 'n camin a 'rlegresse an Dé, mè Salvator perchè Chiel a l'ha vardà con favor a l'ùmil condission ëd soa serva. D'adess anans tute le generassion am ciamran beata, përché 'l Potent a l'ha fame 'd grande còse e Sò Nòm a l'é sant. Da na generassion a l'àutra Nosgnor as mostra misericordios anvers coj ch'a l'han ëd riguard për Chiel. A l'ha dimostrà potensa con Sò bras: a l'ha sbërgiairà j'orgojos e j'arogant, a l'ha tirà giù ij prinsi dai sò tròno e a l'ha esaltà coj ch'a son ùmil. A l’ha gavà la fam a j’afamà, a l’ha mandà via jë sgnor a man veuide. A l'ha giutà Israel, Sò servitor, arcordandse ëd soa misericòrdia, cola ch'a l'avìa promettùa ai nòstri antich, a Abraam e a soa dissendensa për sèmper" [Luca 1 (39-55)].
A l'ultim, coma ch'i fasoma sèmper anbelessì, a-i son doe orassion, la prima dai Salm e la sconda da la liturgìa cristian-a.
"Ò bërgé d'Israel, fà atension, ti che 't men-e Israel tanme në strop ëd feje! Ti che t' ëstas setà dzora j'àngej alà, arvela tò splendor! Arvela toa potensa dëdnans a Efraim, Begnamin e Manasse! Ven a liberene! Che noi i sio ristabilì! Soridne! A sarà 'ntlora ch'i saroma liberà. Ò Signor Dé, guerié invincibil! Fin-a a quand resteras-to anrabià antant che tò pòpol at suplica? Ti 't las daje da mangé ëd lerme coma sa fusso d' pan, it l'has daje da bèive 'd lerme a gran' mzura. It l'has lassane a le dispute dij nòstri vzin e ij nòstri nemis an dàn ëd nòm. Ò Dé, guerié invincibil, che noi i sio ristabilì! Soridne! A sarà 'ntlora ch'i saroma liberà" [Salm 80 (1-7)].
Orassion: Nëttia nòstra cossiensa, ò Dé tut-potent, quand che Ti an fà vìsita minca dì, përchè Tò Fieul Gesù Crist, a soa vnùa, a peuda trovene ant na ca prontà për chiel; ch'a viv e regna con Ti, ant l'unità dlë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Che Nosgnor av daga da passé 'd bele feste 'd Natal con le benedission che Dé a l'ha arservarne an Gesù Crist.

Leture bìbliche dël lessionari - 20 Dzèmber 2015 - Quarta Duminica d'Advent: Michèa 5 (2-5); Salm 80 (1-7); Ebreo 10 (5-10); Luca 1 (39-55).

sabato 12 dicembre 2015

Col ch’a l’ha dame na rason për canté [Duminica 13/12/2015]



Check this out on Chirbit

Quaj d'agn fà, lë scritor Mario Rigoni Stern a scrivìa (costa-sì a l'é na sitassion famosa): Sinquant'agn fà as sentìa la gent ch'a cantava. A cantava 'l minusié, ël campagnin, l'ovrié, col ch'a 'ndasìa an biciclëtta, ël panaté. Ancheuj a l'han chità 'd canté. La gent a canta pì nen e a raconta pì nen". "Ancheuj a-i-é poch da canté", a dirìa la gent, dàita la crisi ch'a-i-é a tùit ij livel. Mario Rigoni Stern a 'rmarca 'dcò: "...përchè a l'han perdù la speransa". Éh, tut sossì a podrìa bin esse parèj.

Contut, s'a l'é parèj, a l''é 'dcò për n'àutra rason: la pì part ëd la gent a varda pì nen la vita da na prospetiva cristian-a, a san pì nen lòn ch'a l'é la fej génita an Gesù Crist, a l'han perdù la fej për la strà. Stoma adess nen sì a fene l'anàlisi. Disoma mach che nen tut a l'é perdù, përchè la fèj génita as la peul arcuperé quand ch'as artorna a la sorgiss, quand ch'as les la stòria e l'esperiensa dël pòpol ëd Dé a travers ij sécoj, quand ch'as les a propòsit ëd l'esperiensa 'd la gent che la Bibia an parla, i voloma comprendla e seguitene ij pass. A l'é parèj përchè Nosgnor an parla e an ciama pr' ël mojen ëd soa Paròla scrita.

Vardoma, pr' esempi, ël prim test biblich dë sta Duminica-sì, la tersa dl'Advent, dal profeta Isaìa, andoa ch'a peui a dis ciàir: "Ël Signor Dé a l'é col ch’a l’ha dame na rason për canté"
"Vardé, Nosgnor a l’é vnùit a salveme. A l’é për lòn ch’i l’avrai fiusa e gnun-e tëmme. Ël Signor Dé a l’é mia fòrsa e col ch’a l’ha dame na rason për canté: a l’é Chiel ch’a l’ha salvame”. Cantand ëd gòj, i seurtireve a tiré d’eva da le sorgiss dla salvëssa. An col temp-là i direve: “Ringrassié Nosgnor! Laudé Sò Nòm! Fé conòsse an tra ij pòpoj Soe imprèise! Feje savèj che Nosgnor a l’é potent!”. Canté a Nosgnor, ch’a l’ha fàit ëd còse mararavijose, ch’a lo faso savèj për tuta la tèra! Che la gent ëd Gerusalem a s-ciopata le man ëd gòj, përchè a l’è grand ël Sant ch’a sta an mes a vojàutri!” [Isaia 12 (2-6)].
Nosgnor, con la granda Soa compassion, a l'é vnùje 'ncontra, a l'ha ciamalo a fé part dij sò [costa sì a l'é la salvëssa] e st'òm a l'ha trovà ch'a podìa avèi an Dé pien-a fiusa. Adess a l'ha pì tëmma 'd gnente: a l'é dventà n'òm fòrt e pien ëd gòj. Antlora a peul canté content, ch'a càpita lòn ch'a càpita: Nosgnor a lo goerna pr' ël temp e l'eternità. L'istess sentiment i lo trovoma ant la sconda letura, dal profeta Sofònia:
"Manda 'd crij ëd gòj, ò fija Sìon! Sàuta 'd gòj, ò Israel! Sie alègher e canta 'd trionf con tut ël cheur, ò Fija Gerusalem! Nosgnor a l'ha gavate 'l giudissi ch'a l'era contra 'd ti, a l'ha mandà 'ndarera ij tò nemis. Ël Rè d'Israel, ël Signor, a l'é 'n mes a ti. It l'has pì nen da manca d'avèj tëmma d'un disastr. An col dì-là it diras a Gerusalem: "Avèj nen tëmma, ò Sion! Toe man a deuvo pì nen esse paralisà da lë sparm! Ël Signor tò Dé a l'é 'n mes a ti, Chiel a l'é 'n guerié ch'a peul liberete. Chiel a l'ha 'n gran piasì an tì. Chiel at arneuva con Sò amor. Chiel a canta për la gòj dëdnans a ti. Rësguard a coj ch'a pieuro përché a peudo nen pijé part a le feste, i l'hai gavatje da 'n mes a ti. At sarìo stàit un pèis për ti e na vërgògna. Varda, an col temp-là, a coj ch'a l'han fate dël mal i-j darai lòn ch'a merito. I andrai a 'rcuperé le feje sòpe e i archeujerai ansema tute le feje. I gaverai vòstra umiliassion e i farai an manera che tuta la tèra av rispeto e a v'amiro. An col temp-là iv sarai vòstra guida e av archeujerai ansema. Sté sicur ëd sòn: i farai an manera che tute le nassion dla tèra av dago 'd rispet e d'amirassion" [Sofonìa 3 (14-20)].
Coj sentiment a ven-o 'ncora pì grand ant ël Testament Neuv, ch'a nunsia che la promëssa 'd Nosgnor a l'é stàita compìa ant la përson-a e l'euvra 'd Gesù Crist, ch'a l'é e ch'a resta potent ancheuj a "dé na rason për canté" a coj ch'a l'arsèivo coma Salvator e Signor. A l'é për lòn che l'apòstol Pàul a peul ëscrive ai cristian dla sità 'd Filippi:
"Arlegreve sèmper ant ël Signor - iv lo diso torna: arlegreve! Che tùit a vëddo vòstra dosseur. Nosgnor a 'rtornara tan-tòst. Feve nen ciapé da l'ansia, al contrari, an minca situassion, fé conosse a Dé lòn ch'i l'eve damanca con ëd preghiere e 'd sùpliche, compagnà d' assion ëd grassie. E la pas ëd Nosgnor, ch'a sorpassa nòstra comprension, a guernërà vòstri cheur e pensé an Crist Gesù" [Filipéis 4 (4-7)].
"Còsa l'omne da fé antlora?" la gent a ciamava a Gioan Batìsta ch'a nunsiava la vnùa dël Crist, ël Messia, ël Salvator. Chiel a-j ciamava a aringretesse pr' avèj vivù na vita da leugn da Nosgnor, rivoltos a soe régole 'd vita, mostré ch'as trata 'd na conversion sincera, génita e a fidesse dël tut a Gesù coma ij sò dissèpoj fidej ch'a lo scoto e a lo séguito. Lesoma lòn ch'a dis ël vangel dë sta Duminica:
"...Ch’a sìa vòstra vita a fé vëdde che vòstra conversion a l’é sincera e s-ceta! Buteve nen a dì an tra ‘d vojàutri che Abraam a l’é vòst pare e ch’i l’eve gnente da tëmme dal giudissi ‘d Dé, përché iv diso che Nosgnor a podrìa fé nasse, s’a volèissa, ëd fieuj d‘Abraam fin-a da ste pere-sì. L’apia a l’é già butà a la radìs dj’erbo, e tùit j’erbo ch’a dan nen dij frut ch’a sìo bon, a saran tajà e campà ant ël feu”. Antlora la gent a-j ciamava: “Còsa l’om-ne da fé, donca?”. Gioann a l’ha replicà: “Che col ch’a l’ha doi vestì, cha na daga un a col ch’a n’ha gnun; e che col ch’a l’ha da mangé, ch’a na fasa part con coj ch’a l’han fam”. An tra ‘d coj ch’a j’ero vnùje da chiel pr’ esse batesà, a-i era fin-a dij publican, dij coletàire corumpù dle taje. Costi-sì a l’han ciamaje: “Magister, còsa l’om-ne da fé nojàutri?”. E a l’ha dije: “Pretende gnente da pì ‘d lòn ch’a l’é comandave ‘d cheuje”. Dij soldà a l’han ëdcò ciamaje: “E noi, còsa l’om-ne da fé?”. A l’ha dije: “Fé gnun-a estorsion o ‘d denunsie fàusse, ma contenteve ‘d vòstra paga”. La susta dla venùa dël Messìa a l’era granda an tra la gent e tùit as domandavo s’a le vòlte mai a sarìa nen chiel, Gioann, ël Messìa. Gioann a rëspondìa a tuti parèj: “Mi, antant, iv batëso con d’eva, ma a-i na ven un ch’a l’é pì grand che mi, tant grand che mi i sarìa gnanca degn ëd dëslié le liasse dle sàndole ch’a pòrta. Col-là av batesrà con lë Spirit Sant e con ël feu.  Con sò val, chiel a l’é pront a separé la strobia dal gran. Peuj a netierà soa àira: a rabrastrà ‘l forment e l’ambaronrà ant sò grané, ma la strobia a la farà brusé ant ël feu ch’as dëstissa nen”. Con coste e motobin d’àutre esortassion, Gioann a nunsiava al pòpol la bon-a neuva. Pì ‘d lòn, Gioan a criticava an pùblich ël tetrarca Eròd përché col-lì a l’avìa vorsù maridesse con Eròdias, la fomna ‘d Flip sò frel, e për càusa ‘d tut ël mal ch’a l’avìa fàit. Parèj, Eròd a l’ha falo buté an përzon, giontand ëdcò cost pecà a tùit j’àutri ch’a fasìa" [Luca 3 (7-18)].
Ch'a peudo esse costi-sì i sentiment ëdcò 'd vojàutri ch'i lese o scote cost messagi. Antlora 'dcò vojàutri i podreve avèj na bela e granda rason për canté 'd làude a Nosgnor.

Pregoma:  Arviva toa potensa, ò Signor, e con gran fòrsa ven an tra 'd noi; e përchè nojàutri i soma ampedì grev da nòstri pecà, che toa bondosa grassia e misericòrdia ch'an giuta lesta e ch'an lìbera; për Gesù Crist, nòst Signor, che con Ti e con lë Spirit Sant, arsèiva onor e glòria, ora e për sèmper. Amen. 

Leture bìbliche dël lessionari - 13 Dzèmber 2015 - Tersa Duminica d'Advent - Sofonìa 3 (14-20)Isaia 12 (2-6)Filipéis 4 (4-7)Luca 3 (7-18).

venerdì 4 dicembre 2015

A-i è 'd prédiche e 'd prédiche [Duminica 6/12/2015]




Check this out on Chirbit

An piemontèis la paròla "prédica" a l'ha 'd sòlit nen na bon-a reputassion. As dis "fame nen la prédica", quand ch'as veul nen sente 'd rimpròcc e 'd consèj. A-i é 'dcò ij proverbi ch'a diso: "Prediché ai givo", "prediché ant ël desert", "prediché a le muraje" o "feje la prédica a un ciorgn" quand ch'a së scontra con l'indiferensa o 'd "teste dure". I l'oma 'dcò: "Prediche e mion, ògni còsa a soa stagion", e "ëd vòlte a val pì n'ociada che na prédica". 

A-i é tre sort ëd prédiche: (1) cole 'd banalità che la gent a-j pias dë scoté ma ch'a cambio gnente; pien-a 'd còse ch'as sento sèmper, dë slògan, ëd generalissasion; ch'a l'é na formalità, quajcòsa "ch'as deuv fé" ma sensa convinsion, na costuma, e che, con gnun efet, as perd ant l'ària an mes a tante d'àutre paròle ch'as sento ancheuj. (2) A-i é peuj la prédica "ch'a gatìja", che "a sodisfa la carn", ch'a dësbogia sentiment e passion (ch'a fà rije o pioré), n'antërtniment, e ch'a visa a na fàcile bon-a riussìa. (3) Ma a-i é 'dcò la prédica ch'a nunsia, mostra e àplica la Paròla 'd Dé, bele s'a gen-a, cola ch'a l'é dovrà da lë Spirit Sant për convince 'd pecà e ch'a toca 'l cheur e la ment, cola ch'a men-a a la conversion coj che Nosgnor as compias ëd deje la grassia dla salvëssa an Gesù Crist. Costa-sì a j'era la prédica dij profeta d'Israel e dj'apòstol ëd Gesù, cola ch'a fasìa Gioanm Batìsta (ël batesator), dont i lesoma ancheuj, sconda Duminica d'Avent, ël tòch dl'Evangeli.
"Gioann a përcorìa tuta la region dël Giordan an predicand un batèsim ëd conversion për la remission dij pecà. Ëd cost Gioann, ël profeta Isaìa a l’avìa parlà, quand ch’a l’ha scrivù: “A-i é na vos ch’a crija ant ël desert e ch’a dis: ‘Pronté la stra për la vnùa ‘d Nosgnor, spiané la via ch’a l’ha da passé, ch’a peussa rivé sens’ antrap! J’avalament a saran ampinì; le montagne e le colin-e a saran butà a livel; le vire a saran drissà e ij leugh grognolù a saran sulià. Antlora tuti a vëdran la salvëssa che Nosgnor a l’ha mandà”. Gioann a disìa a la gent ch’a vnisìa da chiel për fese batesé: “Rassa ‘d vipre! Chi ch’a l’ha avertive ‘d scapé vìa dal giudissi ch’a l’é dapress a ven-e? Ch’a sìa vòstra vita a fé vëdde che vòstra conversion a l’é sincera e s-ceta! Buteve nen a dì an tra ‘d vojàutri che Abraam a l’é vòst pare e ch’i l’eve gnente da tëmme dal giudissi ‘d Dé, përché iv diso che Nosgnor a podrìa fé nasse, s’a volèissa, ëd fieuj d‘Abraam fin-a da ste pere-sì. L’apia a l’é già butà a la radìs dj’erbo, e tùit j’erbo ch’a dan nen dij frut ch’a sìo bon, a saran tajà e campà ant ël feu”. Antlora la gent a-j ciamava: “Còsa l’om-ne da fé, donca?”.  Gioann a l’ha replicà: “Che col ch’a l’ha doi vestì, cha na daga un a col ch’a n’ha gnun; e che col ch’a l’ha da mangé, ch’a na fasa part con coj ch’a l’han fam”. An tra ‘d coj ch’a j’ero vnùje da chiel pr’ esse batesà, a-i era fin-a dij publican, dij coletàire corumpù dle taje. Costi-sì a l’han ciamaje: “Magister, còsa l’om-ne da fé nojàutri?”. E a l’ha dije: “Pretende gnente da pì ‘d lòn ch’a l’é comandave ‘d cheuje”. Dij soldà a l’han ëdcò ciamaje: “E noi, còsa l’om-ne da fé?”. A l’ha dije: “Fé gnun-a estorsion o ‘d denunsie fàusse, ma contenteve ‘d vòstra paga” (Luca 3:3-14).
L'angagg dl'apòstol Pàul për lë spantiament ëd l'Evangeli 'd Crist, a l'avìa na bon-a riussìa, coma 'nt ël cas dla cesa cristian-a ch'a l'era nassùa ant la sità 'd Filippi. Ant ël prim capìtol dla lìtera ch'a-j scriv, Pàul a dis:
"I ringrassio mè Dé tute le vòte ch'i faso mension ëd vojàutri. A l'é sèmper con gòj ch'i prego për tùit vojàutri an minca mia orassion,  a càusa 'd vòstra partecipassion a l'Evangeli dal prim dì fin-a a adess. I son sicur ëd sòn: che col ch'a l'ha comensà 'n voi cost' euvra bon-a, a-j darà compiment ant ël Di ëd Crist Gesù. A l'é mach giust ch'i penso parèj ëd tuti voi, përch' i seve an mè cheur, dàit che sia an mie caden-e che 'nt la difèisa e la confirmassion dl'Evangeli, tuti vojàutri i seve dventà mè compagn ant la grassia 'd Dé. Dé a m'é testimòni coma ch'a l'é përfonda mia afession an Crist Gesù për tuti voi. E i ciamo sta grassia, che vòstr amor a sia sèmper pì grand ant la conossensa e ògni sòrt d'inteligensa parèj ch' i dësserne lòn ch'a l'é mej e sìe pur e sensa rimpròcc pront për ël Di 'd Crist, pien dël frut ëd la giustissia ch'a ven da Gesù Crist a la glòria e làude 'd De" (Filipèis 1:3-11).
S'i andoma peui andarera ant ël temp, i 'ncontroma l'antich profeta Malachìa, che, an nunsiand la vnùa del precorsor, ant ël capitol tre 'd sò lìber a scriv:
"Ël Signor ëd l’univers a dis: “Vardé che ‘v mando mè mëssagé, përchè a pronta na stra dëdnans ëd mi. E dlongh chiel a intrerà an sò santuari; ël Sovran che vojàutri i serche; e ‘l mëssagé dl’aleansa che voi i veule, vardelo ambele-sì ch’a riva! Chi é-lo ch’a podrà resiste ‘l dì che chiel a rivrà? Col ch’a l’é ch’a podrà sté drit an pé quand ch’as farà vëdde? Përchè chiel a l’é coma ‘l feu dël fondeur e coma la lëssìa dle lavandere. Chiel as na starà com ël fondeur a polidé l’argent. Chiel a farà pur ij dessendent ëd Levi e a-j farà fin coma l’òr e l’argent e lor a saran për Nosgnor coj ch’a smon-o d’oferte degne ‘d chiel. Antlora j’oferte ‘d Giuda e ‘d Gerusalem a saran agradìe da Nosgnor, com ant ij dì antich, coma ant j’époche passà" (Malachia 3:1-4).
Adess i soma pront për nòstra preghiera. Scotoma prima cola dël Salm 27 da 1 a 6:
"Nosgnor a m'anlùmina e am salva: chi podria-lo mai feme tëmma? Nosgnor a l’é tanme na muraja ch’a guerna mia vita: chi podrìa-lo mai sbaruveme? Quand che ‘d gent grama am ven ancontra për feme ‘d mal, quand ch’ij mè nemis e rivaj am dan l’atach, a son lor a antrapesse e a tombé a gambe drite! Bele se n’armèja poderosa a s’acampèissa tut d’antorn a mi për feme guèra, mè cheur a l’avrìa gnun-a tëmma; bele s’am dèisso l’atach, im sentirìa al sicur. Na ròba sola i l’hai ciamaje a Nosgnor, e mach ëd cola-lì i l’hai anvìa: ëd podèj vive ant la ca ‘d Nosgnor tùit ij dì ‘d mia vita për gòde ‘d soa blëssa e vijé an meditassion ant sò Templ. A l’é chiel ch’am buta a la sosta quand ch’ij sagrin a rivo; chiel a më stërma ant sò santuari; am pòrta an sn’àuta ròca andova gnun a podrìa mai rivé. A l’é parèj ch’i peudo aussé la testa fier dëdnans ai mè nemis. Ant sò santuari i-j smon-o ‘d sacrifissi ‘d vitòria, làude e cantich an onor ëd Nosgnor" (Salm 27:1.6).
Orassion - Dé 'd misericòrdia, ch'it l'has mandà ij tò mëssagé, ij profèta për prediché 'l pentiment e për pronté la vìa për nòstra salvëssa: Dane la grassia 'd scoté ij sò avertiment e 'd bandoné ij nòstri pecà, përchè i podoma saluté con gòj la vnùa 'd Gesù Crist, nòst Redentor; ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.


Leture bìbliche dël lessionari - 6 Dzèmber 2015 - Sconda Duminica d'Advent - Malachìa 3 (1-4)
Càntich 4 (Salm 27); Filipèis 1 (3-11)Luca 3 (1-6).