martedì 29 gennaio 2019

Disserniment e 'n bon ëspirit crìtich (71. March 12:35-37)

La funsion dij savant ëd le Scriture Sante për guidé 'l pòpol ëd Nosgnor a comprendje da bin a l'é bon-a e legìtima. Pura, a-i é 'd vòte ch'a falisso 'dcò lor. Nosgnor Gesù Crist a-j coregìa e 'd vòte fin-a a-j condanava. Ant l'episòdi dël vangel ch'i vardoma 'ncheuj i trovoma Gesù ch'a drissa na question che lor a comprendìo nen. An tra ij cristian, un bon ëspirit critich anvers j'autorità religiose a l'é sempre da manca - sensa tombé ant j'estrem ëd na "sogession bòrgna" da na banda o 'l buté tut an question da l'àutra. Ël disserniment a l'é 'n don ch'i l'oma da ciameje a Nosgnor.
Ël Messìa, fieul ëd David. "Pì tard, quand che Gesù a dotrinava ant ël templ, a l’ha domandà: “Com é-lo che ij magìster ëd la Lej a diso che ‘l Crist a l’ha da esse ‘l fieul ëd David? Përchè David medésim a l’ha dit, sota ispirassion dlë Spirit Sant, ‘Nosgnor a l’ha dit a mè Signor: Sët-te ant ël pòst d’onor, a la mia drita, fin ch’i l’àbia umilià ij tò nemis sota ij tò pé”. Donca, dagià che David chiel istess a lo ciama sò Signor, com é-lo ch’a l’é sò fieul?”. La furfa ch’a-i era ambelelà a piava piasì a scoté lòn che Gesù a disìa" (Marco 12:35-37).
An ës tòch dël vangel ëd March, i trovoma Gesù ch'a rapòrta soa dotrin-a a lòn che antlora a mostravo al pòpol jë scriba, ch'a j'ero dj'espert ëd la religion israelita. Jë scriba a j'ero nen mach ëd copista dlë Scriture (ch'a j'ero tute copià a man ëd manera meticolosa), ma 'd savant ch'a l'avìo na conossensa ancreusa dël significà dlë Scriture Sante, soa antërpretassion, e ch'a-j dedicavo la vita antrega. Le Scriture antiche d'Israel a preanunsiavo la vnùa dël Mëssìa, ël Salvator dël mond, coma 'n dissendent dël rè David, "sò fieul", ardité legìtim ëd sò tròno. Tutun, a smijava che lor a comprendèisso nen, o fin-a a 'rneghèisso, che 'l Mëssìa a sarìa stàit pì che 'n dissendent sempi da la mira uman-a 'd David, na personalità dla statura moral e spiritual motobin pì àuta che un qualsëssìa àutr grand òm dla stòria. Gesù a fà l'armarca che David midem a l'avìa avù bin cossiensa d'ës fàit, tant che, sota l'ispirassion dlë Spirit Sant, col sò dissendent, a lo ciamava sò Signor.

Nojàutri i podoma bin esse arconossent ch'a-i sìo tanti savant, bon e giudissios, ch'a dédico soa vita 'd lor a jë studi e a la comunicassion dle Scriture Sante, ma gnun ëd coj savant a peul esse considerà infalìbil, ch'a sbalia mai. I podoma nen fidesse 'd lor ëd manera assoluta, sensa disserniment. Mincatant i mensionoma cost o col àutr savant, teòlogh o predicator ch'a sìa, coma l'autorità pì granda con l'idèja ch'as peussa nen butesse an question lòn ch'a dis. Lolì, contut, a l'é arzigos: ij savant a peudo bin ess-ne util, ma i podoma pa dipende mach da lor sensa verifiché se, an efet, lòn ch'a diso a corispond a j'afermassion ëd le Scriture Sante. I l'oma da andé nojàutri a la sorgiss. I deuvoma confronté lòn che ij savant a diso con d'àutri savant. A l'é bin un travaj da fesse, s'i sercoma la vrità përdabon; i l'oma da pijesse 'l temp necessari 'd fé 'd comparision. A l'é nen pro 'd fortisse: "A l'ha dilo X, o Y", përchè lolì a l'é nen sèmper na garansìa... I l'oma da avèj ëd disserniment.

Soens a l'é 'dcò na scusa quand ch'i disoma ch'i soma pa assé competent për giudiché e ch'i l'oma da fidesse. Esaminé 'd përson-a le Scriture Sante a l'é nòst dirit e privilegi, ma 'dcò 'n dover da cristian. I l'oma l'esempi antich dij cristian ëd la Beréa dont la Scritura a na parla an costa manera: "Ora, sti-sì a j’ero mej dispòst a ‘mprende che coj ëd Tessalònica, përchè volenté a arseivìo la Paròla, ma a vardavo 'dcò bin le Scriture tùit ij dì për controlé che le còse a fusso prope com a-j disìo. A l’é për lòn che vàire ‘d lor a l’han chërdù, ansema a ‘d fomne greche ‘d distinsion e d’òm an nùmer passàbil grand" (At 17:11-12).

Nosgnor Gesù Crist, donca, a dësfidava nen mach l'istitussion religiosa d'Israel, ma 'dcò ij sò antërpret e magister. Soa contestassion a l'era bin larga, e l'istess a-j mostrava a fé ai sò dissépoj. An costa manera Gesù a condan-a nòstra dipendensa esagerà da interpretassion "dë sconda man" e an cissa d'andé sèmper "a le sorgiss" e verifiché tut da bin. A l'é nen pro fidesse dj'espert ufissiaj! I soma cissà d'avej ëd disserniment crìtich, ch'a l'é don ëd Nosgnor che chiel an dà volenté. L'apòstol Giaco a scriv: "Se quaidun ëd vojàutri a manca 'd saviëssa, ch'a la ciama a Nosgnor, e Chiel, ch'a l'é generos quand ch'a fà 'd don, a-j lo darà sensa arproceje gnente" (Giaco 1:5).

Antlora l'arzultà a l'era che: "La furfa ch’a-i era ambelelà a piava piasì a scoté lòn che Gesù a disìa". Gesù a l'era lìber, s-cet, "ëd prima man". Ëdcò nojàutri i dovoma scotelo sèmper con piasì quand ch'an parla dlë Scriture Sante. Chiel a l'é "la Paròla" 'd Nosgnor Dé, ch'a s'é fasse òm.

PREGHIERA

Nosgnor! Salv-ne da j'estrem d'esse tròp critich anvers j'autorità religiose e da na sogession bòrgna. Dane la saviëssa e 'l disserniment ëd savèj verifiché lòn ch'a mostro con lë spirit e la paròla 'd tò Fieul Gesù Crist. Dane 'dcò l'umiltà e l'arconossensa d'arsèive l'agiut ch'a peudo dene ant ël comprende toa volontà arvelà. Amen.

3 'd Fërvé 2019 - Quarta duminica apress l'Epifanìa

Leture bìbliche:
Geremia 1:4-10; 1 Corint 13:1-13; Luca 4:21-30; Salm 78

Nosgnor, Tut-potent e etern! Ti 't governe tute le còse, sìa an cél che an sla tèra. It pregoma: sie misericordios e scota le sùpliche 'd tò pòpol, e ant ël temp d'ancheuj dane toa pas; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e sèmper. Amen.

giovedì 24 gennaio 2019

N'amor parèj ëd chiel (70. March 12:28-34)



Ancheuj as ciancia tant d'amor, ma lòn ch'a l'é l'amor? Lòn ch'a l'avrìa da esse? Mincadun a na dà soa definission përsonal e soens l'amor a dventa mach na scusa, na mascra ch'a stërma bin d'àutr. I l'oma da manca d'un "vocabolari" d'arferiment ch'as peuda fess-ne afidament, ch'an dëspiega lòn ch'a sia l'amor e na daga d'esempi ciàir. Nosgnor Gesù Crist a dis che l'amor a l'é l'essensa dla vera religion, ma për chiel amor a l'é nen na paròla campà për ària: a l'ha 'n contnù bin precis. Vardoma lòn ch'a l'é ant ël pass dël vangel ëd March 12:28-34.
"Antlora un dij magìster ëd la Lej ch’a l’avìa sentì cola discussion e ch’a l’avìa trovà bon-a la rispòsta ‘d Gesù, a l’é avzinasse a chiel e a l’ha ciamaje: “Col ch’a l’é ‘l comandament pì important ch’a-i sìa?”. E Gesù a l’ha rësponduje: “Ël pì important ëd tùit ij comandament a l’é: ‘Scota, Israel, ël Signor, Dé nòst, a l’é l’ùnich Signor. Veule bin a Nosgnor, tò Dé, con tut tò cheur, con tuta toa ànima, con tùit ij tò pensé, e con tuta toa fòrsa. Col-lì a l’é ‘l comandament ël pì important ch’a-i sìa. Lë scond a l’é autërtant important: “Veule bin a j’àutri tanme ti medésim. A-i é gnun d’àutri comandament ch’a sìo pì grand che coj-lì”. Antlora ‘l magìster ëd la Lej a l’ha dije: “It l’has dilo pròpi bin, magister, scond la vrità, che Dé a l'é un e ch’a na j’é pa d’àutri fòra che chiel; e che ‘d vojeje bin con tut ël cheur, con tuta l’inteligensa, con tuta l’ànima, e con tuta la fòrsa, e voleje bin a j’àutri coma noi medésim, a val da pì che tùit j’olocàut e ij sacrifissi”. E Gesù, rendendse cont che col òm a l’avìa bin capì lòn ch’a l’é giust, a l’ha dije: “Ti ‘t ses nen da leugn dël regn ëd Nosgnor”. Apress ëd lòn, gnun a l’ha pì ancalasse a ciameje d'àutr" (March 12:28-34)
Nosgnor Gesù Crist a savìa bin còsa rësponde a coj ch'a vorìo felo casché an quèich trabucèt con soe domande 'd lor, e a podìo nen resistje. Apress d'avèj vinciù na dìsputa con coj dël partì dij Saducé a propòsit dl'arsurression, Gesù a arsèiv na làuda da n'òm ëd n'àutr partì, col dij Farisé. Gesù, contut, a casca gnanca ant ël trabucet ëd pijé partì për l'un o për l'àutr.

Gesù a peul nen classifichesse scond ij criteri 'd cost mond. A peul desse che an certe ròbe Gesù a smija pì a la posission ëd l'un e pa a cola 'd n'àutr, ma a-i sarà sempre 'd diferense an tra chiel e ij partì 'd cost mond. Gesù as lasserà mai fé "sòcio onorari" ëd quèich partì, nì antlora, nì ancheuj. A-i é, për esempi, chi ch'a l'ha parlà d'un "Gesù socialista", ma prové 'd tirelo da na part o da l'àutra a funsion-a mai, as riess mai dël tut a "anchërnelo" precis. Tùit ij tentativ ëd classifiché Gesù (fòra dai cànon ëd l'arvelassion bìblica) a falisso sempre, foravìa che 'd buté an pé n'imàgine fàussa 'd chiel e fé chërde ai bonomeri ch'a sia cola giusta... Dësfruté Gesù për d'anteresse privà a peul nen duré.

Ant ël cas ëd l'episòdi d'ancheuj, Gesù a fà le làude ëd col òm, ch'a l'era bin ëstudià (ma lolì a l'é nen a garansìa 'd comprende lòn ch'a conta ant la vita) përchè a l'avia capì lòn ch'a l'é "ël giuss", l'essensa dla religion biblica, lòn ch'a-j dà valor. L'essensa dla religion biblica a l'é nen fé o pijé part a 'd sirimonie o fé 'd sacrifissi, ma l'amor. Coma Gesù a lo specìfica (e sossì i l'oma bin da specifichelo, përchè 'dcò l'amor a l'é ancheuj bin equivocà) a l'é al midem temp amor (incondissionà e 'd tut cheur) anvers Nosgnor Dé e amor anvers minca na creatura uman-a, ch'a l'é stàita creà a imàgine e smijansa 'd Nosgnor Dé. S'i comprendoma lolì, ëdcò nojàutri i dimostroma cola inteligenza ch'an tirerìa le làude 'd Nosgnor medésim; ëdcò nojàutri i sarìo "nen da leugn dël Regn ëd Nosgnor". Cola sòrt d'amor, con tut ël cheur, con tuta l’inteligensa, con tuta l’ànima, e con tuta la fòrsa, a l'é l'amor ch'an mòstra Gesù Crist e che noi, coma ij sò dissépoj i amprendoma a vive.

Armarcoma 'mbelessì - për nen casché an ëd malintèis - che l'amor che Gesù a na parla e viv, a l'ha nen da fé con lòn ch'a dis l'umanèsim religios d'ancheuj, quand ch'a pretend che tute le religion a sìo j'istesse e ch'a l'abio për sò but l'amor dël pròssim. Butoma ch'a sia vera (ma a l'é nen parèj s'as conòss le vàire religion përdabon) e ch'as peuda an efet volèje bin a j'àutri tanme noi medésim, ma quand ch'as parla ancheuj d'amor as antend l'amor anvers j'àutre përson-e (n'amor "orisontal") e as dësmentia dël tut che 'l prim comandament ëd l'amor a l'ha da fé con col ch'i l'oma d'avèj anvers Nosgnor Dè (n'amor "vertical"). Për Gesù, col amor-lì, n'amor "con tut ël cheur, con tuta l’inteligensa, con tuta l’ànima, e con tuta la fòrsa" a l'ha da vnì al prim pòst! Amor anvers a Nosgnor a veul dì consacrassion antrega 'd nòstra përson-a a Dé, con na fiusa complèta e ubidiensa a soa Paròla. A basta mach lòn për fene capì quant che nojàutri i sio bin da leugn da n'amor parèj e, an efet, a l'é la dimostrassion che tuti nojàutri i soma dël tut përdù, sensa gnun-a speransa 'd podèj sodisfé le condission ëd la religion ëd valor e 'd nòstra salvëssa ùltima. Gnun-e scuse!

Cola lì a l'é la rason, ël motiv, che gnun ëd nojàutri uman, quaj ch'a sio ij nòstri sfòrs, bon-a volontà e giustificassion, i podroma mai daspërnojàutri sodisfé a le condission ëd nòstra salvëssa, e 'l motiv ch'i l'oma da manca d'un ch'an salva, dël Salvator Gesù Crist, l'ùnich ch'a l'abia incarnà complèt, an cost mond, l'amor anvers Dé e anvers j'àutri. A dis la Scritura: "A-i é gnun òm tant giust an sla tèra da fé 'l bin sensa mai peché" (Coelet 7:20).

"Coma ch'a diso le Scriture: "A-i é gnun ch'a sia giust, gnanca un. A-i é gnun ch'a l'abia d'inteligensa, gnun ch'a serca Nosgnor. Tùit a son ësperdusse, tùit ansema a son rendusse dësùtil; a-i é gnun ch'a fasa 'l bin, gnanca un sol. Lòn ch'a seurt da soa gola a fà scheur tanme la fiàira ch'a ven da na tomba doverta. As servo 'd soa lenga për angané. A-i é 'd velen ëd vipra sota ij sò làver. Soa boca a l'é pien-a 'd maledission e d'ameror. Ij sò pé a van lest a spantié 'd sangh. Daspërtut andova ch'a passo, as lasso darera mach ëd dëstrussion e 'd misèria. A san nen andoa ch'a podrio trové la pas. A l'han pròpi gnun timor ëd Dio". A l'é ciàir che la lej a s’àplica mach a coj dont la lèj a l'era dàita, parèj ch'a l'àbio gnun-e scuse e che 'l mond antregh a sia 'rconossù colpèivol dëdnans a Nosgnor. A-i é gnun, an efet, ch'a podrìa fesse diciaré giust da Nosgnor përchè a l'avrìa fàit lòn ch'a la Lej a comanda. La lej an fa mach vëdde vàire ch'i soma ‘d pecator" (Roman 23:10-20).

La rason përchè i l'oma tuti da manca dël Salvator Gesù Crist, a l'è che daspërnojàutri i podrìo mai sodisfé ij criteri 'd giustissia stabilì dal Creator e parèj dësbarassene dal pëccà ch'an ampediss d'amé coma i dovrìo e podrìo. Le Scriture a nunsio ch'a l'é mach Gesù Crist ch'a l'ha compì coma n'òm la giustissia d'amé 'd manera përfeta coma ch'a conven. Cola soa giustissia a l'é 'n tesòr dont ël valor ëd salvëssa chiel a lo peul passé a tuti coj ch'as fido a chiel coma ij sò dissèpoj fedej. La salvëssa 'dnans a Dé a-j ven dàita come don ëd grassia e da col moment, da chiel lor a 'mprendo a voleje bin a Dé e al pròssim coma ch'a conven. A l'é për lòn che 'dcò nojàutri i soma ciamà a 'rnunsié a tute nòstre pretèise e giustificassion për fidesse 'd tut cheur a chiel e da chiel amprende a amé Dé e 'l prossim conform a lòn ch'a diso ij comandament pì grand ch'a-i sio. Gnun-e formalità religiose a podran daspërlor salvene, mach l'euvra che Gesù a l'ha compì an nòst favor.

PREGHIERA

Nosgnor! Mostrame a amé dl'istessa manera ch'it lo fas ti. Ch'a sia an mi la pràtica 'd col amor l'espression ëd mè ringrassiament për lòn ch'it l'has fàit e ch'it fase për mi e për dete la glòria ch'a t'é dovùa Amen.

Duminica 27 'd fërvé 2018 - Tersa duminica apress l'Epifanìa

Neemìa 8:1-10; 1 Corint 12:12-31, Luca 4:14-21, Salm 19

Nosgnor! Dane la grassia ‘d rësponde pront a l'apel ëd nòstr Salvator Gesù Crist, e 'd nunsié a tuti la Bon-a Neuva dla salvëssa ch'a l'ha procurane, për che nojàutri e 'l mond antregh a peussa rendse cont ëd la glòria 'd soe euvre maravijose; ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, pr' ij sécoj dij sécoj. Amen.

martedì 15 gennaio 2019

Gent ëd vista curta (69. March 12:18-27)



Na vira a j'era 'd gent ch'a stasìa për tota so\a vita an soe valade 'd montagna e ch'a podìa gnanca imaginesse la grandëssa dël mond ch'a na sta al dëdla: a n'avìo pa l'esperiensa, soe prospetive a l'ero bin limità. A-i é sèmper ëstaje 'd gent ch'a s'antëstardiss che le realità spirituaj che Gesù a na parla a peudo nen esiste. A diso parèj perchè soe prospetive a son limità e ch'a esist mach ël mond ch'a n'han l'esperiensa. Ant l'episodi dël vangel ch'i vardoma ancheuj ëd gent a contestava Gesù che l'arsurression dij mòrt che chiel a nunsiava a podìa nen esse. Lòn ch'a-j rëspond Gesù?
Ij Saducé e l’arsurression. "Antlora i Saducé, ch’a diso ch’a-i sìa gnun-a arsurression, a son andàit a trové Gesù e a l’han proponuje costa question: “Magìster, Mosè a l’ha lassane për ëscrit che se ‘l frel ëd quaidun a l’é mòrt, e ch’a l’ha lassà soa fomna e gnun-e masnà, a l’é sò frel a l’ha da pijé la fomna ‘d col-lì e ch’a daga ‘d fiolansa a sò frel mòrt. Bin, ora a-i era set frej, dont ël pì vej a l’ha pijà na fomna, ma a l’é mòrt e a l’ha lassà gnun-e masnà. Parèj, lë scond frel a l’é maridasse con cola vidua, ma ‘dcò chiel a l’é mòrt ëdcò sensa fieuj. Antlora ‘l ters frel a l’é maridasse con chila. Sossì a l’é seguità con tùit i set ëd coj frej, e ancora a son nen nassuje ‘d masnà. A la fin, ëdcò cola fomna a l’é mòrta. Donca, quand ch’a-i sarà l’arsurression e tùit a torno a vive, ëd chi ch’a sarà la fomna cola-lì, dàit che tùit e set a a l’han avula?”. E Gesù a l’ha rësponduje parèj: “Ël motiv ch’i vojàutri i seve ant l’eror, a l’é ch’i conòsse nen pro le Scriture, nì ‘l podèj ch’a l’ha Nosgnor. Përchè, quand che tuti a arsussitran, a-i sarà pì gnun matrimòni. A cost rësguard a saran tanme j’àngej ch’a son ant ël cél. Riguard, peui, al fàit ch’ ij mòrt a arsussito, l’eve nen lesù ant ël lìber ëd Mosè, com a l’é che Nosgnor a l’ha parlaje ant ël busson, disandje: ‘I son ël Dé d’Abraam, ël Dé d’Isaach, e ‘l Dé ‘d Giacòb?. Nosgnor a l’é nen ël Dé dij mòrt, ma ‘l Dé ‘d coj ch’a son viv. An ëste ròbe-sì vòstr eror a l’é grev" (Marco 12:18-27).
A-i é ancheuj chi ch'a dis che l'arsurression dij mòrt, ch'a l'é un-a dle dotrin-e dla fe cristian-a e ebràica, a sia mach na fantasìa, n'ilusion, për trové 'n pò 'd consolassion an fàcia dla mòrt, ch'a l'è bruta e a fà paùra. La speransa dl'arsurression as réputa ch'a sìa quaicòsa ch'a va contra la rason e "ij fàit" o, al màssim, na figura poética për cissé a l'assion an ësto mond.

Sbefiesse dl'arsurression, contut, a l'é nen mach lòn ch'a fan ij malchërdent modern, ma a l'era 'dcò na ròba ch'a capitava ai temp ëd Gesù, ch'a la predicava. I n'oma n'esempi ant ël pass evangélich ch'i l'oma giusta lesù. Costi Saducé (ch'a j'ero na corent religiosa dël Giudaism ëd col temp-lì) a serco 'd persuade Gesù che chërde a l'arsurression dij mòrt e predichela a l'avrìa gnun sens përchè, second lògica, i tomberìo an sì tanti paradoss e contradission che na ròba parèj a starìa nen an pé. A l'é probabil che l'esempi ch'a l'avìo fàit coj Saducé a sia un pò dròlo, un pò "tirà pr' i cavèj", coma ch'as dis - ël cas ëd cola fomna ch'a l'avìa avù set marì - ma a podrìo esse tanti j'argument che 'dcò ancheuj a podrìo portesse anans contra l'arsurression e ch'a seurto dal rassionalism o dal sientism. Vera a l'é che ancheuj a j'é 'dcò 'd coj ch'a chërdo a lë spiritism o a la rincarnassion, ma cole-lì a son d'àutre ròbe.

Gesù, ch'a sà da pì 'd chionque d'àutr coma ch'a stan le còse, përchè ch'a n'ha l'esperiensa direta, a rëspond con fermëssa a costi "negassionista" con sinch afermassion. A-j dis:

(1) vojàutri i seve ant l’eror, e pròpi tant; (2) vojàutri i conòsse nen pro le Scriture sante, ch'a son l'autorità an matèria perchè ispirà da Nosgnor Dé, e 'dcò a pròpòsit ëd l'arsurression a son bin ciàire; (3) l'arsurression ch'a vnirà a fà part ëd na realità bin diversa da cola d'ancheuj, e vojàutri i peude nen imaginela. Coma podrie-ne giudichela? As peul nen comparisioné la realità che vojàutri i conòsse ancheuj con cola ch'a vnirà, ch'i n'eve gnun-a esperiensa. As trata 'd doe realità ch'a son motobin diverse; (4) Nosgnor Dé a l'é la sorgiss ëd la vita e chiel a l'é bin potent da fé fin-a lòn che da la mira umana a l'é pa possibil. An efet, chiel a acòrda a le creature uman-e, che chiel a l'ha fàit, ëd podèj seguité soa esistensa 'd lor ant na dimension diversa da cola ch'i conossoma ancheuj; (5) a l'é për lòn che Nosgnor Dé a l'é ciamà nen ël Dé dij mòrt, ma ‘l Dé ‘d coj ch’a son viv. La Scritura a dis che Chiel a l'é ël Dé d’Abraam, ël Dé d’Isaach, e ‘l Dé ‘d Giacòb, nen "a l'era", ma "a l'é".

A la finitiva: ël problema ch'i l'eve vojàutri ch'i arneghe l'arsurression a l'é ch'i seve 'd gent da la vista curta, da le prospetive bin limità!

Ij "negassionista" dël dì d'ancheuj ch'as na sbèfio dl'arsurression, a lo fan an sla base dle suposission ch'a l'han e ch'a ven-o dal materialism e da l'ateism, visadì da la fe ch'a l'han ant ij sò sistema filosòfich "tèra-tèra". Ij cristian ch'a-j van dapress a sveudo 'l vangel e na fan na version fàussa. Ëdcò a lor Gesù a dirìa: "vojàutri i seve ant l’eror, a l’é ch’i conòsse nen pro le Scriture, nì ‘l podèj ch’a l’ha Nosgnor". A l'é l'istess ch'a dis l'apòstol Pàul quand ch'a scriv: "Se la speransa ch'i l'oma butà 'nt ël Crist a andèissa nen pì 'dëdla che costa vita-sì, i sario pròpi da compatì pì che chionque d'àutri" (1 Corint 15:19).

Ancheuj a l'é 'dcò necessari contrabate coj ch'a chërdo bin ch'a-i sarà n'esistensa ch'a va dëdlà 'd costa vita-sì. A diso che, apress nòstra mòrt fìsica, nòst ëspìrit a vada ant un dëdlà anté che tùit a saran "content e beà", e ch'a-i sarà gnun giudissi, gnun pentiment da fé, e ch'a sia nen da manca dla fe an Gesù Crist, ël Salvator. An efet, conform a le Scriture Sante, mach Gesù Crist a peul dovertene a na dimension apress la mòrt e ess-ne la garansia. L'arsurression a la salvëssa a l'é 'l don ëd la grassia 'd Dé mach an Gesù Crist e con chiel, grassie a lòn che chiel (e gnun d'àutri) a l'ha compì për dovertene le pòrte. J'istesse Scriture Sante a diso: "A j'uman a toca 'd meuire na vira sola, e apress la mòrt a l'han da passé pr' ël giudissi; parèj ël Crist a l'é mòrt na vira për sèmper coma 'n sacrifissi për gavé ij pecà 'd motobin ëd gent" (Ebréo 9:27-28), e ancora: "...përchè coj che Chiel a l'ha preconossù, Chiel a l'ha 'dcò predestinaje a esse conform a l'imàgine ‘d Sò Fieul, parèj che Sò Fieul a sìa 'l prim nà antrames motobin ëd frej e 'd seur. Peuj, coj ch'a l'ha predestinaje, a l'ha 'dcò ciamaje; e coj ch'a l'ha ciamaje a l'ha 'dcò giustificaje; e coj ch'a l'ha giustificaje, a l'ha 'dcò glorificaje" (Roman 8:29-30).

A l'é andasenda dapress a Gesù Crist con fiusa, coma ij sò dissépoj, ch'i podroma "conòsse" përdabon le Scriture Sante e la potensa 'd Nosgnor Dé.

PREGHIERA

Nosgnor Dé! It ringrassioma d'avèj dovertà nòstra ment e nòstra vita antrega a 'd realità stravise ch'i podoma gnanca imagineje, e sossì mach për motiv ëd tò amor e toa grassia. Dane 'd savèj testimonié 'd nostra fe con corage e saviëssa an nòstra generassion. Amen.

Duminica 20 'd Gené 2019 - Sconda Duminica apress l'Epifanìa
Isaia 62:1-5; 1 Corinti 12:1-11; Giovanni 2:1-11; Salmi 36:5-10

Nosgnor tut-potent, dont nòst Salvator Gesù Crist a l'é la lus dël mond: Acòrda che tò pòpol, anluminà da Toa Paròla e dai Sacrament, a peuda bërluse con la radiansa dla glòria 'd Crist; che Chiel a sìa conossù, adorà e scotà fin-a ai confin ëd la tèra; për Gesù Crist, che con Ti e con lë Spirit Sant a viv e regna, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

mercoledì 9 gennaio 2019

S'it na ses tributari paghje ij tribùt! (68. March 12:13-17)

As pago nen volenté le taje, dzortut quand ch'a son tròpe e ingiuste. Ël sistema a peul esse riformà, ma 'l prinsipi a resta: s'i vorsoma gòde 'd servissi, i l'oma da arconòssje nòstra contribussion a col ch'a-j forniss. A peul esse lë Stat, ma a l'é dzortut Nosgnor Dé ch'an dà la vita e tut lòn ch'an serv. Vàire ch'a son coj ch'a l'arconòsso e a-j rendo lòn ch'an ciama? A l'é lòn ch'a vorìa dì Nosgnor Gesù Crist quand ch'a disìa: "deje a César lòn ch’a l’é ‘d César e a Dé lòn ch’a l’é ‘d Dé". Vardoma mej March 12:13-17.
Ël tribut dl’imperador. "Pì tard, a l’han mandaje a Gesù quaidun dij Farisé e ‘d coj ch’a sustnìo Eròde për felo casché ant un trabucet fasendje dì quaicòsa d’arzigos ch’a podèissa dventé ‘n rampin për felo aresté. A l’han donca dije: “Magìster, i savoma ch’it ses n’òm sincer ch’a dis la vrità sensa vardé gnun an facia, dagià ch’it fase gnun-a distinsion ëd përson-e, ma ti ‘t mostre përdabon la via ‘d Nosgnor. Dine ‘n pò: E-lo permes ëd paghé ‘l tribut a l’imperator o nò? I l’oma da paghelo o i l’oma nen da paghelo?”. Gesù, ch’a vëdìa bin ch’a j’ero ‘d gent fàussa, a l’ha replicaje: “Përchè veuleve buteme a la preuva? Porteme un dné për ch’i lo vëdda”. E a l’han presentajlo. Antlora a l’ha dije: “Ëd chi é-la sta figura e st’iscrission?”. A l’han rësponduje: “Ëd César”. E Gesù a l’ha dije: “Bin, antlora, deje a César lòn ch’a l’é ‘d César e a Dé lòn ch’a l’é ‘d Dé”. La rispòsta ch’a l’ha daje Gesù a l’ha faje sté sensa paròle" (March 12:13-17).
Com i l'oma vëddù an la riflession passà, Gesù a l'é n'òm sincer, ch'a dis la vrità "sensa vardé gnun an fàcia", com as dis, visadì, ch'a fà gnun-e diferense 'n tra le përson-e: quand a l'ha da dì quaicòs a la lo dis, a-i n'anfà gnente chi ch'a l'abia 'dnans. "ti ‘t mostre përdabon la via ‘d Nosgnor" conform a vrità. Tuti a lo arconossìo - a l'era nen n'ironìa - amis e nemis.

Ij sò nemis a savìo che Gesù a l'avìa pa tëmma 'd lor. Dnans a j'autorità chiel a l'era nen un bërlichin compiasent. Gesù a disìa la vrità bele s'a l'avèissa nen convenije dila. Gesù a l'era na përson-a lìbera. Tanti Farisé e ‘d coj ch’a sustnìo Eròde (ch'a l'ero 'd servidor dël podèj costituì e ch'a-j fasìa gnun-a gen-a s'a crasava la gent, ansi, as n'avantagiavo) a l'ero invidios ëd Gesù për soa libertà.

Pì 'd lòn, coma Gesù a l'era, lòn ch'a disìa, a-j fasìa rimòrde la cossiensa e lolì lor a podìo pa soportelo. A l'é për lòn che a vorìo danegelo, o fé an manera che chiel as danegèissa da sol. An cost' ocasion a l'avìo ciamaje s'a fussa giust o nò paghé le taje, ij tribùt, che la gent a l'era obligà a paghé a la potensa forestera ch'a-j dominava. A l'era na domanda-trabucèt. S'a l'avèissa dit che sì, Gesù a sarìa passà da colaborassionista dj'ocupant roman e la gent a l'avrìa avulo an ghignon: s'a l'avèissa dìt che 'd nò, a l'avrìa podù esse acusà d'esse un soversiv, un rivolussionari. Gesù, contut a l'era nì l'un nì l'àutr.

Gesù a fà sò rasonament parèj: Chi ch'a l'era 'l padron, l'organisator dël sistema econòmich ch'a l'era stàit amponù a cola nassion? A l'era 'l govern ëd Roma. J'Israelita a dovravo bin la moneda ch'a l'era stàita butà an sircolassion - con l'ecession dj'afé dël templ. As n'avantagiavo. Donca bin, che lor a "dèisso andré" a l'imperator ëd Roma, César, lòn che chiel a-j ciamava 'd restitussion. Bin o mal, lor a fasìo part dël "sistema imperi roman" e a na godìo 'dcò ij vantagi. Ëd vantagi 'd fé part ëd col imperi a-i na j'ero bin: Roma a l'era nen mach un craseur, ma a l'era n'organissassion social e econòmica ch'a funsionava bin, e peui, ij Roman a 'rcompensavo 'dcò coj ch'a-j sërvìo. Parèj, a l'é coma se Gesù a l'avèissa dit ai sò aversari: "S'iv fase part dël sistema e iv na profite, a l'é bin giust fé 'dcò lòn ch'av ciama 'd fé, visadì, paghene le taje, ij tribùt. S'av pias nen, andevne an d'àutri pòst, an d'àutre nassion ch'a na son libere, ma critiché nen col sistema s'iv na godeve ij vantagi" - coma ch'a fasìo ij Farisé e coj ch'a sustnìo 'l rè Eròde, ch'a l'era 'n buracio an man dij Roman. Ël prinsìpi a l'é: S'it na seve tributari paghevje ij tribùt! Decide vojàutri se lolì a l'é giust!

Ël fàit a l'é che lor a l'ero pa mach tributari dl'imperator roman ma, ancora pì amportant, "tributari" 'd Nosgnor Dé. A-i é 'n "sistema" che lor a na fasìo 'dcò part, visadì col dë sto mond, che Nosgnor Dé a n'é padron e che lor a na gòdìo tùit ij benefissi. Lòn ch'a fasìo lor për deje a Dé lòn ch’a l’é ‘d Dé? An che manera lor a dasìo la contribussion ch'a l'é da deje a Nosgnor Dé, e ch'a n'é sò dirit? An che manera lor a dasìo soa contribussion ëd lor al Regn ëd Nosgnor, ch'a disìo 'd fene part? Ij Farisé e j'Erodian a fasìo part (bin o mal) dël pòpol ëd Nosgnor, a na godìo tuti ij benefissi. An che manera ch'as na dimostravo arconossent? Avrìo-ne podù dì ch'a rendìo a Nosgnor lòn ch'a l'era 'l sò, pròpi quandi lor a 'rfudavo Gesù, ël Fieul ëd Nosgnor? An efet, nen mach lor, a Gesù, a j'arnegavo la fiusa e l'ubidiensa ch'a l'avrìo dovù deje, ma fin-a a sercavo 'd buteje dëdnans ëd trabucèt, ëd dësbarasses-ne, ëd masselo! S'i voleve pa rendje a Nosgnor lòn ch'a l'é 'l sò, seurte da cost mond!

L'istess discors a val per nojàutri a vàire livej. I podoma bin critiché l'organissassion ch'i na foma part, sia cola dlë Stat che dla Gesia, e fé 'd lamente an sla qualità dij servissi ch'an rend, ma, s'i na foma part, s'i na soma ij tributari, s'i n'acetoma e dovroma 'l sistema, i dovoma 'dcò deje nòstra contribussion, nòst tribùt, i l'oma da fé nòstra part për sostnilo, e nen mach pretende d'avèjne 'd vantagi. Da lì i podoma nen ëscapé: s'i godoma dij benefissi d'un sistema, ëd n'organissassion, i l'oma da rendje lòn ch'an ciama. S'i vorsoma nen felo, i dovoma seurte da col "sistema"!

Sossì a veul nen dì ch'as peuda pa critiché l'istitussion o serché 'd cangiela ('d manera legìtima). Se ij tribut, le taje, a son tròp àute, nòstra rësposta a peul nen esse "passé a l'ilegalità", dventé negligent, "fé ij furb" e trové la manera 'd nen pagheje. Nò, i l'oma da dovré tuti ij mojen legaj përchè tut a peuda dventé conform a giustissia e ch'a sio rispetà ij nòstri dirit. Dësnò i l'avrìo bin da "deje le dimission", parte...

L'istess a val për lòn ch'a riguarda Nosgnor Dé. Nojàutri tuti i vivoma ant ël mond che Nosgnor Dé a n'é padron. Ël mond a l'é 'l sò e nojàutri i na godoma tùit ij benefissi. "An efet, da chiel i l’oma la vita, i foma lòn ch’i foma, e i l’oma nòstra esistensa medésima" (At 17:28). Lòn ch'i fom-ne për "pagheje" lòn ch'a jë speta për dirit? Magara i foma 'dcò part ëd na gesìa: cola ch'a l'é la contribussion ch'i-j doma? Vàire ch'a son coj ch'a robo a Nosgnor lòn ch'a sarìa 'l sò për dirit? La Paròla 'd Nosgnor a dis: "Fòrse che n’òm a peudrìa derobé Nosgnor? Ora, vojàutri im derobe! Voi i dise: “An còsa ch’i l’oma derobate?”. Ant le décime e ant le primissie ch’am son dovùe! "

(Malachìa 3:8). Parèj, i l'oma da vardé bin s'as conven-a "dé le dimission" dal Regn ëd Nosgnor. Se, contut, i godoma 'd dò benefissi i podoma nen tiresse andaré e nen compì nòstre responsabilità.

PREGHIERA

Nosgnor! It diso grassie pr' ij benefissi ch'i arsèivo da la società ch'i na faso part, coma 'dcò, dzortut, ëd fé part ëd tò Regn. Ch'i l'abia mai da tireme andré quand ch'as trata 'd dé la giusta contribussion ch'a l'é ciamame, për "deje a César lòn ch’a l’é ‘d César e a Dé lòn ch’a l’é ‘d Dé". Amen.

Duminica 13 'd gené 2019 - Prima Duminica apress l'Epifanìa

Leture bibliche: Isaia 43:1-7; At 8:14-17; Luca 3:15-22; Salm 29

Pare dël cél, che al batésim ëd Gesù ant ël Giordan it l'has proclamà che chiel a l'é tò Fieul binvolù e it l'has onzulo dë Spirit Sant: Acòrda a tuti coj ch'a son batesà ant sò Nòm a peudo resté fedej al pat ch'a l'han sotsignà e ch'a lo confësso coragios coma sò Signor e Salvator ëd lor; che con ti e con lë Spirit Sant a viv e regna, un sol Dé, ant la glòria eterna. Amen.

martedì 1 gennaio 2019

Le contestassion ëd Gesù a la religion (67. March 12:1-12)



A son tanti ancheuj ch'a crìtico "la religion" e as na ten-o lontan. Vàire 'd cole crìtiche, contut, a son bin fondà. A contesté la religion ëstabilìa a l'era Gesù midem: chiel a l'avìa gnun-a tëmma fin-a a ofende ij preive 'd sò temp an lòn ch'a-j disìa. Tant a n'ero arsentì che ij prèive a son rivà fin-a a fé massé Gesù, anciodà a na cros. I lo vëdoma ancheuj ant na paràbola ch'a l'avìa tacà la religion quand ch'a serv nen ij propòsit ëd Nosgnor e a-j n'é d'antrap: March 12:1-12.
La paràbola dij vignolant. "Peui Gesù a l’é butasse a dije con na paràbola: “Quaidun a l’ha piantà na vigna e a l’ha anvironala con na bussonà, a l’ha faje na tampa për un tòrcc, e a l’ha fabricaje na tor ëd vardia; peui a l’ha fitala a dij vignolant e a l’é andass-ne fòra dal pais. Rivà la stagion ëd l’uva, a l’ha mandà ai vignolant un sò sërvent për arsèive da lor lòn ch’a-j spetava dël frut dla vigna. Ma lor a l’han pijalo, a l’han daje ‘d bòte e a l’han mandalo vìa a man veuide. Antlora ‘l padron a l’ha mandaje torna n’àutr, e lor, campandje contra ‘d pere, a l’han fiacaje la testa e a l’han mandalo via, dòp d’avèj tratalo an manera vërgognosa. A l’ha mandane ancora n’àutr, che lor a l’han massà; e diversi d’àutri, che j’un a l’han barotaje e j’àutri a l’han massaje, fin a tant ch’a l’é restaje mach pì un: ël fieul dël padron, ch’a-j vorìa tant bin. A l’ha pensà: “Mandomje antlora mè fieul: l’avran ëd riguard almanch për chiel!”. Ma coj vignolant a l’han dit an tra ‘d lor: “Col-lì a l’é l’ardité! Vnì, massomlo, e l’eredità a sarà la nòstra!”. A l’han donca ciapalo, a l’han massalo e a l’han campalo fòra da la vigna. Adess, còsa a l’avrà-lo mai da fé ‘l padron ëd la vigna? A vnirà, a farà meuire coj vignolant e a darà la vigna a dj’àutri. L’eve mai lesù col tòch ëd la Scritura ch’a dis: ‘La pera ch’ij fabricant a l’avìo scartà, a l’é dventà la pera la pì importanta?’ Sossì a l’é lòn ch’a l’ha fàit Nosgnor, e nòstri euj as na maravijo?”. A l’avìo bin capì, ij cap religios, che Gesù, con cola paràbola, a fasìa arferiment pròpi a lor, e a vorìo ciapelo për fejla paghé për cola insolensa, ma a l’avìo tëmma dla gent; antlora a l’han lassalo e a son andass-ne" (March 12:1-12).
An ës episòdi dël vangel i vëdoma coma la polémica 'd Gesù contra j'istitussion religiose israelite as fasa sèmper pì fòrta. A pija nen sì la forma 'd na rimostransa diréta ma 'd na paràbola, na conta. La significassion ëd costa paràbola a 'rzulta bin ciàira a coj ch'a l'é adressà. An efet, "A l’avìo bin capì, ij cap religios, che Gesù, con cola paràbola, a fasìa arferiment pròpi a lor, e a vorìo ciapelo për fejla paghé për cola insolensa" (12). As trata nen ëd na polémica ch'a lassa 'l temp ch'a trova, ch'a l'é belfé da contrabate. Nò, Gesù a buta 'n ciàir lòn ch'a l'é la trista vrità: ij cap religios ëd Gerusalem a j'ero 'd fagnan ch'a dasìo dë scandol. Nen mach lòn, ma dzurtut a j'ero 'd gnun-a utilità për Nosgnor Dé, a j'ero fin-a d'antrap pr' ij sò propòsit. A l'era na vrità dësconvenienta: cola ch'a l'era, ëd sòlit, la sòrt dij mëssagé che Nosgnor Dé a-j mandava a sò pòpol "për arsèive da lor lòn ch’a-j spetava dël frut dla vigna" (2)? A trovavo la manera 'd feje sté ciuto, a j'ero insultà, batù, ferì, massà... Cola ch'a l'era stàita la sòrt ëd Gioann Batista, un profeta 'd Nosgnor? A l'era stàit butà an përzon e massà. Che fin a l'avrìa fàit, bin tòst, Gesù medésim? Tùit i lo savoma.

A smija che ambelessì Gesù "as la vada a serché"... ma la vrità a peul nen resté stërmà. A l'é necessari denunsié j'abus, j'ingiustissie, l'ipocrisìa, la corussion, la faussarìa... As peul pa fé finta 'd nen. As peul nen toleré tut lolì "për amor ëd pas" e d'evité "j'arzigh" ch'a compòrta 'd dì le còse ciàire, coma ch'a stan. L'onor ëd Nosgnor, l'onor ëd la vrità a l'é bin da dësfende, da guerné, tant com a lo son ij dirit ch'a l'ha minca na creatura uman-a, fàita a imàgine e smijansa 'd Dé. I dovoma pa e i podoma pa toleré j'ingiustissie, fin-a ant ël cas ch'a sia nen belfé feje chité. I l'oma da testimonié lòn ch'a veul dì vive conform a vrità e giustissia, denunsié lòn ch'a l'é nen bon conform ai criteri moraj ëd Nosgnor, e fé quaicòsa, 'd manera creativa, për contrastelo. Nosgnor a veul, da minca un ëd nojàutri cristian, ch'i soma ij sò fieuj e fije, ch'i doma la testimoniansa, l'esempi viv, ëd lòn ch'a veul dì pratiché "lë stil ëd vita" dël Regn ëd Nosgnor, bele s'a l'é arzigos ëd felo, an nòstra situassion - bele "s'a costa", si l'oma da "paghé 'd përson-a". I l'oma da esaminé lòn chi podoma e dovoma fé ant la situassion anté ch'is trovoma.

A l'é bin da armarché coma costa e d'àutre denunsie fàite da Gesù a sia adressà contra j'istitussion religiose ch'a dovrìo representé Dé e soa càusa, nen contra 'd gent àtea e pagan-a... J'istitussion eclesiàstiche, coma minca n'àutra realità uman-a antamnà dal pëccà, a peudo bin corompse da la mira moral e spiritual, e serve pì nen Nosgnor com a dovrìo. J'istitussion cristian-e, le gesie medésime, ij minister cristian, a son pa tant "sacrà e sant" ch'as peudo nen tochesse. Lor a peudo bin fé dj'eror, e d'eror grev, e cola situassion a l'ha da esse denunsià. Nosgnor Dé medésim a l'é rivà fin-a a la mira 'd dësblé dël tut ël magnìfich templ ëd Gerusalem, ch'a l'era l'orgheuj ëd sò pòpol, quand ch'a l'avìa perdù soa funsion, quand ch'a-j servìa pì nen coma ch'a l'avrìa dovù servije, për motiv ëd la corussion ch'a l'avìo fait finì. Nosgnor Dé a l'avìa nen mach dësblà sò templ, ma 'dcò dësblà e dësbergiarà sò pòpol. Fin-a n'istitussion tamne na gesia a peul esse dësblà s'a serv pì nen ij propòsit ch'a l'avrìa da serve, Bele na gesìa a peul fesse dësparì e n'àutra a peul pijene 'l pòst, con d'àutra gent che mej a serva la càusa 'd Nosgnor. La gesia a l'ha bin d'amportansa a j'euj ëd Nosgnor, ma se chila "a perd "sò savor" a còsa serv-la? Gesù medésim a dis: "La sal a l’é bon-a, ma se la sal a perd sò savor, con còs é-lo ch’un a-j lo rendrà? A l’é pì nen bon-a nì për la tèra, nì për la drugia, ma as campa mach vìa. Col ch’a l’ha d’orije për scoté, ch’a scota" (Luca 14:34-35). N'arforma (e soens da le rèis) o n'arcostrussion a l'é mincatant necessària.

Ancheuj i vivoma ant ël temp dël "politicament corèt", ëd la "toleransa", dla "pas religiosa", e as dis ch'i podoma pì nen critiché o contesté na religion o na gesia. I l'oma da arziste a costa tendensa ch'a vorìa campé l'eva an sël feu për ten-e tuti brav e chiet. I l'oma da denunsié 'l mal e l'eror andova ch'a stan, sensa tëmme, andova ch'a l'é necessari. Vera, i l'oma da felo con saviëssa, con inteligensa, e 'd sicur ant lë spirit ëd Crist. Ma a l'é pròpi lë spirit ëd Crist (e 'd tùit ij profeta antich) ch'an cissa a nen ësté ciuto quand ch'i l'avrìo da parlé. Gesù a l'avìa gnun-a gen-a a parlé (con ëd paràbole o 'd na manera direta), fin-a ant ël cas che soa contestassion a podìa "ofende" e esse pijà coma n'insolensa, e s'a l'avrìa costaje, e costaje la vita medésima. Ij dissépoj ëd Gesù a peudo nen fé divers.

PREGHIERA

Nosgnor Dé! Toa paròla a l'é soens bin afilà e a crìtica fòrt ël comportament mè e dla comunità cristian-a. Che mi i aceta 'd bon gré coste riprension coma d'ocasion për esse sèmper mej lòn ch'it veule ch'i sìa. Dame 'd testimonié ij tò valor con coragi, dispòst a paghé 'd përson-a, se necessari, për la càusa dla verità, dël tò onor. Amen.

Duminica 6 'd gené 2019 - Epifanìa

Test biblich: Isaia 60:1-6; Efesin 3:1-12; Maté 2:1-12; Salm 72:1-14

Nosgnor! Con la guida 'd na stèila ti 't l'has manifestà tò Fieul ùnich ai pòpoj dël mond; mnene, noi che ora it conossoma për fe, a toa presensa, anté ch'i podroma vëdde fàcia a fàcia, toa glòria; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, ora e për sèmper. Amen.