venerdì 30 marzo 2018

A l’ansëgna dla vita (Isaìa 25:6-9).

La situassion ëd l’umanità a l’é lamentosa. Mòrt e dëstrussion a séguito d’esse “l’istessa mùsica” daspërtut. I-j vorsoma gnanca pì penseje. An piemontèis as dis “tireje ‘n vel ansima” a quaicòsa për pì nen vëdd-lo. Stërmè le ròbe brute. contut, a ‘rzòlv pa la situassion. Nosgnor Dé, col vel a lo farà svanì, nen për buté j’oror dl’umanità sota la lus dël sol, ma përché coj oror un bel dì a-j saran pì nen! Nosgnor Gesù Crist a dà bataja al pëccà e a la mòrt ch’a n’é la conseguensa ùltima e a la buta an derota. Un bel dì a la farà sparì dël tut, e lolì a sarà ‘n motiv ëd granda gòj: as na vëddo già le primissie ant la vita ‘d coj ch’as fido an chiel. An costa riflession ëd Pasqua i lesoma e comentoma na professìa d’Isaia. Stè a sente.
A l’era granda la furfa ch’a l’avìa arseivù Gesù ‘d Nasaret a Gerusalem an crijand Viva! Tòpa! Osana! an col dì che nojàutri i lo ciamoma La Ramuliva. An Gesù ël pòpol a butava ‘d grande speranse: a l’era për lòn ch’a crijava “Osana!” visadì “Salv-ne!”, “Liber-ne!”. Gesù a l’avrìa bin rëspondù a la susta dla gent, bele se nen dël tut coma lor a chërdìo, e a l’avrìa falo pròpi con ij so patiment, con soa mòrt an sna cros e con soa arsurression, precis coma le professìe antiche a l’avìo nunsialo tanti sécoj prima.

Da cole professìe ancheuj i consideroma cola d’Isaìa, ch’i trovoma al capìtol 25 ëd sò lìber, dal vers 6 al 9. Costa professìa a riva a sò pont pì àut ant l’anunsi ch’a l’é la mòrt medésima ch’a finiss “travondà” da l’euvra dël Crist. An efet, Gesù, an soa përson-a e con coj ch’a-j van dapress, a inàugura, a ‘ncomensa, na neuva sòrt d’esistensa, na neuva manera ‘d vive, ch’a stà pì nen sota l’ansëgna dla mòrt, ma sota l’ansëgna dla vita. Për lòn, a podrìa ‘dcò disse che Gesù a viv e a mostra na “cultura dla vita” an contraposission ëd la “coltura dla mòrt” ch’a l’é ‘l caràter dë sto mond.

Lesoma antlora sto pass e fomje n’esamina.
“Ël Signor ëd l'univers a prontarà 'n disné gròss an sël mont Sion për tute le nassion dël mond. A sarà 'n disné squisì con ëd bon vin vej e 'd carn soasìa. Ansilà Dé a farà svanì 'l vel ëd sagrin ch'a quata tùit ij pòpoj, l'ombra 'd mòrt ch'a fà scura tuta la tèra. Chiel a travondrà la mòrt për sèmper! Ël Signor Dé a suvrà tute le lerme e a gavrà l’onta 'd Sò pòpol da tuta la tèra. A l'é vera: ël Signor a l'ha nunsialo! An col dì là ël pòpol a proclamrà: ‘Sto-sì a l'é nòstr Dé. I l'oma butà 'n Chiel nòstra speransa e a l'ha salvane! Sto-sì a l'é 'l Signor: i l'oma butà 'n Chiel nòstra speransa. Arlegromse ant la salvëssa che Chiel a l'ha dane!’” (Isaìa 25:6-9).
An prim leugh ës pass a buta an evidensa che Nosgnor Dé, ël Creator dl’univers, a l’ha tut sota sò contròl e a l’ha dij progèt bin ciàir për ësto mond e për tuti coj ch’a-i stan. Ël mond a l’é pa “scapaje da ‘n man”; ël mond a tira pa anans për asard, ëd na manera che chiel a peussa nen controlela e prevëdd-la. Për ësto mond Nosgnor a l’é formasse ‘d propòsit precis, dij progèt, ch’a l’é sicur ch’as compiran. Chiel a l’é “ël Signor ëd l’univers” o, conform a d’àutre tradussion bìbliche, “ël Signor dle armade”, visadì Col ch’a l’ha ordinà tut lòn ch’a-i é ant l’univers coma s’a fusso ‘d soldà bin ordinà ch’a marcio a sò comand, da le stèjle a j’àtom. An particolar, Nosgnor a l’é fasse ‘d propòsit ëd grassia ch’as compiran për l’euvra dël Crist, precis coma ch’a l’ha arvelaje pr’ ël mojen dij profeta d’Israel.

A l’é parèj che Nosgnor Dé a l’ha prontà, scond la figura dovrà da Isaìa, un disné gròss, un banchèt, un convivi, “un disné squisì con ëd bon vin vej e 'd carn soasìa” (6). Andoa é-lo ch’a l’ha prontalo? “An sël mont Sion”, visadì a Gerusalem. La sità ‘d Gerusalem a l’é stàita e a resta “ël sènter geogràfich” dij propòsit ëd Nosgnor Dé. Chiel a l’ha sernù cola sità, fabricà an sël Mont Sion, përchè a sìa, ant ij sò propòsit etern, “ël teatro” dj’aveniment ij pì amportant dë sto mond - lì e nen da n’àutra banda. An efet, a l’é a Gerusalem ch’as dësvlopa la “stòria dla salvessa” coma la sede ‘d sò pòpol sernù, Israel. E a l’é a Gerusalem ch’a l’é ‘l leugh prestabilì anté ch’as compiss ël sacrifissi ùltim dël Mëssìa, “l'Agnel ëd Nosgnor ch'a leva 'l pecà dal mond” (Gioann 1:29), e ‘l leugh medésim anté ch’as compiran ëdcò j’aveniment dij “dì darié”.

Cola dël “Disné gròss” a l’é n’imàgine ch’i la trovoma soens ant la Bibia. Un “disné gròss” a l’é nen mach sìmbol ëd n’ocasion sossial gioiosa, ma dl’ocasion anté che la vita midéma a ‘rsèiv soa noritura la pì bon-a, bondosa e sostansiosa. A n’ocasion parèj l’anvit a l’é smonù “a tute le nassion dël mond”, a tùit ij pòpoj. Un “disné gròss” dë sta sòrt-sì a l’é rapresentà ant la Sin-a ‘d Pasqua, che Gesù a organisa ansem ai sò Dódes. Gesù a dis: “I son mi 'l pan ch'a dà la vita e ch'a l'é calà giù dal cél. Se quaidun a mangia dë sto pan-sì, a vivrà për sèmper; e 'l pan ch'i darai a l'é la mia carn për la vita dël mond” (Gioann 6:51). Gesù a nuriss la vita uman-a coma ch’a lo peul fé gnanca ‘l mangé ‘l pì sostansios ch’a-i sio.

La professìa d’Isaìa, peuj, a dis: “Ansilà Dé a farà svanì 'l vel ëd sagrin ch'a quata tùit ij pòpoj, l'ombra 'd mòrt ch'a fà scura tuta la tèra”. La situassion ëd l’umanità a l’é lamentosa. Mòrt e dëstrussion a séguito d’esse “l’istessa mùsica” daspërtut. I-j vorsoma gnanca pì penseje. Am italian as dis “stendiamo un pietoso velo” an sla situassion dl’umanità. A l’é tròp brut da vardesse, l’istess che certe imàgin an FaceBook ch’a son panà ‘d propòsit përchè an farìo impression si soma sensibij, antlora FaceBook a dis: It avisoma che s’it veule vardeje coste imàgin at podrìo dësturbete. An piemontèis as dis “tireje ‘n vel ansima” a quaicòsa për pì nen penseje. Stërmè le ròbe brute. contut, a ‘rzòlv pa la situassion. Nosgnor, col vel a lo farà svanì, nen për buté j’oror dl’umanità sota la lus dël sol, ma përché coj oror un bel dì a-j saran pì nen: Gesù, ansema a coj ch’a-j van dapress, a dà bataja al pëccà e a la mòrt ch’a n’é la conseguensa ùltima e a la buta an derota, a la farà sparì dël tut, e lolì a sarà ‘n motiv ëd granda gòj: as na vëddo già le primissie ant la vita ‘d coj ch’as fido an chiel. Col “vel” a sarà gavà: a-i sarà pì nen la mòrt përché la situassion, grassie a chiel, a l’é stàita trasformà, cangià. A-i sarà pì nen ël deul, ma argiojissansa, pì nen ed digiun trist, ma ‘n “disné gròss” con pro da mangé. Chiel a farà svanì ‘l vel e la coverta, l’istess che le binde ch’a l’ero stàite butà al còrp mòrt ëd Gesù a son ëstàite trovà, ant ël dì ‘d Pasqua, dobià da banda. A j’ero pì nen da manca, përchè Gesù a l’é arsussità dai mòrt.

La vita a l’é torna surtìa. Na realità diversa da cola ch’i conossoma nojàutri a l’é nassùa ch’a l’ha “travondà” la mòrt. Gesù a l’é arsussità tanme la primissia ‘d na neuva creassion. Gesù a l’é, an efet, coma ch’a dis la Bibia, “ël prim-génit ëd coj ch'a arsussito dai mòrt” (Colossèis 1:18). Gesù a l’é ‘l prim e as tira dapress un pòpol ëd dissépoj, ëd gent ch’a chërd an chiel, ch’as fida a chiel. Da chiel, an ësto mond, lor as ancamin-o a ‘mprende lòn ch’a veul di “la coltura dla vita” e a la fin a pijeran part con chiel a l’arsurression dai mòrt, a n’esistensa diversa da cola ch’i conossoma ancheuj. Ël profeta Isaia, chiel medésim, a lo dis quai càpitol pì anans: “Nosgnor! Ch’a vivo ij tò mòrt! Ch’a ‘rsussito da soe tombe! Dësvijeve e crijé ‘d gòj, vojàutri ch’i steve dëstèis ant la póer! Përchè i vivreve tanme ‘d piante mojà da la rosà dla matin, e ‘l pais dj’ombre a farà seurte ij sò spirit mòrt” (Isaia 26:19).

Pròpi parèj: coma ch’a dis ël vers ch’a ven dòp: “Chiel a travondrà la mòrt për sèmper! Ël Signor Dé a suvrà tute le lerme e a gavrà l’onta 'd Sò pòpol da tuta la tèra. A l'é vera: ël Signor a l'ha nunsialo!” (8). Na gran consolassion, nen vera? Gesù medésim a promët ëd mandé ai sò dissépoj “ël Consolator”. A dis: “Ma quand ël Consolator a sarà vnù, lë Spirit ëd la vrità ch'a ven dal Pare e che mi iv mandrai da part ëd mè Pare, a sarà chiel ch'a farà da testimòni an mè favor” (Gioann 15:26).

Ij dissépoj ëd Gesù, abatù e pien ëd vërgogna, dòp la mòrt ëd Gesù, a l’ero stërmasse përchè a pensavo che ‘l moviment cristian a fussa stàit crasà për sèmper, che tut a fossa fini ant na bola ‘d savon. A sarìa nen ëstàit parèj. Lor a l’avrìo ancontrà Gesù arsussità e con granda determinassion a sarìo partì për ël mond për testimonié na “cultura dla vita”, sustnì dla la certëssa dl’arsurression dai mòrt. Pì ‘d lòn, “Ël Signor Dé (...) a gavrà l’onta 'd Sò pòpol da tuta la tèra”. A l’é vera che ij pecator, arviros a Nosgnor e a soe lej moraj, soens a l’han gnun-a onta ‘d lòn ch’a fan e a na son fin-a orgojos, ma ‘l pëccà a resta na macia ch’a scuncia e ambrutiss l’umanità. A l’é n’onta përchè l’umanità a l’era destinà a bin d’àutr, smijanta coma ch’a l’era stàita creà a la santità ‘d Nosgnor. Gavé vìa cola macia, cola onta, a l’é n’at ëd grassia che Nosgnor a l’é proponusse për tanti òm e fomne dël mond, e ‘l profeta Isaia a lo arvela chiel medésim an ësto capìtol: “Nosgnor! It ses mè Dé, i t'esaltrai con ëd làude e i proclamrai tò nòm: ti 't fase d'euvre maravijose! It l'has progetaje tant temp fa e adess it l'has compije” (Isaia 25:1).

I podoma, antlora, bin dì, coma ch’a dis l’ùltim vers ëd ël test d’ancheuj: “An col dì là ël pòpol a proclamrà: ‘Sto-sì a l'é nòstr Dé. I l'oma butà 'n Chiel nòstra speransa e a l'ha salvane! Sto-sì a l'é 'l Signor: i l'oma butà 'n Chiel nòstra speransa. Arlegromse ant la salvëssa che Chiel a l'ha dane!’" (9).

Gesù, arsussità dai mòrt, a doverta a sò pòpol (coj ch’a-j son fedej) ëd neuve dimension ëd la realità e a-j ciama a d’ess-ne testimoni ancheuj. Ij cristian a son ciamà a rende testimoniansa ancheuj ëd lòn ch’a veul dì na “coltura dla vita” an contraposission a la “coltura dla mòrt” ch’a dòmina ancheuj.

Che Nosgnor Dé av daga ‘d conòsse sèmper mej Gesù Crist e dë steje dapress. Chiel a l’é l l’Arsussità, ël Signor dla vita. Iv lasso costa benedission, pijà dal lìber ëd l’Arvelassion: “Grassia a vojàutri e pas da Nosgnor - col ch’a l'é, ch’a l'era e che a l’ha da vnì … e da part ëd Gesù Crist, ch'a l'é ‘l testimòni fedel, ël prìm a d’esse arsussità dai mòrt, ël Rè dij re dla tera. Chiel, ch'an veul bìn e a l'ha liberane dai nòstri pëccà grassie a sò sangh vërsà, e ch'a l'ha fàit ëd noiàutri un regn ëd sacerdòt, al servissi 'd Nosgnor, sò Pare, a chiel a sia la glòria e la potensa pr'ij sécolj dij sécoj. Amen.” (Arvelassion 1:4-8).

Duminica 1 April - Pasqua d'Arsurression

Leture bìbliche

At 10:34-43; Isaia 25:6-9; 1 Corint 15:1-11; Gioann 20:1-18; March 16:1-8;
Salm 118:1-2, 14-24

Preghiere

I. Nosgnor, che për nòstra redension it l'has dàit tò Fieul ùnich a meuire an sna cros, e che për soa gloriosa arsurression it l'has liberane dal podèj ëd nòst nemis: Acòrdane 'd meuire minca dì al pecà, përchè nojàutri i peussa vive për sèmper con Chiel ant la gòj dl'arsurression; për Gesù Crist, Tò Fieul e nòst Signor, ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

II. Nosgnor! Ch’it l’has fàit che costa santa neuit ësplendrissa con ël ciàir dl’arsurression ëd Nosgnor; cissa ant toa Cesa col Ëspirit d’adossion ch’a l’é dane ant ël Batèsim, parèj che, arnovà tant ant ël còrp che ant la ment, i peuda rendte l’adorassion con sincerità e vrità; për Gesù Crist, nòst Signor, ch’a viv e chh’a regna con Ti, ant l’unità dlë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.


III. Nosgnor tut-potent, che për tò Fieul ùnich Gesù Crist it l'has batù la mòrt e dovertane le pòrte dla vita eterna: Acòrdane che nojàutri ch'i faso con gòj la selebrassion del dì dl'Arsurression dël Signor, i peuda esse tirà fòra da la mòrt causà dal pecà pr' ël mojen ëd Tò Spirit ch'a vivifica; për Gesù Crist. nòst Signor, ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

mercoledì 21 marzo 2018

Na furfa ch’a crija “Osana!”: Ma lòn ch’a veul dì “osana”?


I la ciamoma “La Ramoliva” la Duminica che la comunità cristian-a ‘d tut ël mond a fà la selebrassion dl’episòdi che Nosgnor Gesù Crist a intra ‘d manera trionfal ant la sità ‘d Gerusalem. Na furfa, un baron ëd gent, pien-a dë speransa, a-j fà trionf a Gesù magnificandlo coma ‘l grand condutor, ël leader ch’a l’avrìa portaje a la liberassion dal giov grev ch’a-j crasava. Pì ‘d lòn: a lo aclama tanme ‘l Mëssìa, ël Crist, ël Salvator, l’òm che a la fin a l’avrìa stabilì la shalom che da tant lor a la spetavo, e ij sò crij d’osana, d’eviva, a na son la testimoniansa.

E-lo ch’a l’avrìo pijane na delusion, coma s’a l’avèissa mincionaje cola gent? Tanti ‘d lor a l’avrìo pensà ‘d sì, përchè Gesù a sarìa nen arvelasse precis coma col Mëssìa che lor a lo spetavo. Gesù ‘d Nasaret, contut, a l’era e a resta l’ùnich e ver Mëssìa, ël Salvator dël mond, ch’a corispond a lòn che le antiche professìe d’Israel a nunsiavo tant temp prima. La manera che Gesù a realisa, a compiss, ël but dël Mëssìa, la salvëssa dal pëccà e da soe conseguense afrose, a l’é diversa, a l’é nen l’istessa ‘d lòn ch’i soens i pensoma nojàutri, ma a l’é cola ch’a l’ha ‘l pì gran e sicur efet. L’istessa conta evangélica dl’intrada ‘d Gesù a Gerusalem a l’é pregna, satìa dj’arferiment a le Scriture antiche d’Israel. Ël mëssagi ch’a stërma an tra soe pieghe a l’é ciàir, i podoma nen ësbaliesse a sò riguard e a peul nen ëscapene. I lo trovoma già an cola esclamassion, “osana” ch’i trovoma ambelessì. A l’é, an efet, bin da pì che n’eviva, ‘n tòpa. Lòn ch’a veul dì? Andomne a la dëscoerta apress la letura ‘d cost’episòdi evangélich, an Maté 21:1-10.
La vnùa trionfal ëd Gesù. “Ora, quand che lor a son stàit davzin a Gerusalem, e ch'a son rivà a Betfage, Gesù a l'ha mandà doi dissépoj e a l'ha dije: ‘Andé a cola borgià-là ch'a sta an facia, e sùbit i trovreve na sòma gropà e sò asnèt ansem a chila; dëstacheje e mnemje. E se quejdun av dis quajcòsa, i direve che 'l Signor a n'ha da manca, e sùbit a-j lassëran andé’. Ora, tut lòn a capitava për ch'a fussa compì lòn ch'a l'era stàit nunsià dal profeta: ‘Dì parèj al pòpol ëd Sion: Varda, tò Rè a l'é an camin ch'a-i riva, bon com' ël pan e montà ans na sòma e sl'asnèt ëd na sòma'’. Ij dissépoj, donca, a son andàit e a l'han fàit conform a lòn che Gesù a l'avìa comandaje. E a l'han mnà la sòma e l'asnèt, e a l'han butàje adòss dij mantèj e a l'han faje monté sù Gesù. Antlora un mondass a l'é butasse a stende për la strà dij mantej, e d'àutri a tajavo dle frasche da j'erbo e a-j sbardlavo për la strà. E la gent ch'andasia ëdnans, e cola ch'a seguitava, a crijava: ‘Osana al fieul ëd David! Ch'a sia benedì col ch'a ven ant ël nòm ëd Nosgnor! Osana ant ël pì àut dij céj!’. E quand ch’a l'é stàit intrà an Gerusalem, tuta la sità a l'é tombà ant na granda agitassion e tuti as disìo: ‘Ma chi e-lo mai sto-sì?’. E la gent a disìa: "A l'é Gesù, ël profeta, da Nasaret an Galilea" (Maté 21:1-10).
La vnùa trionfal ëd Gesù ‘d Nasaret a Gerusalem a càpita ‘l saba anans ëd la Pasca, e a l’é ciamà da j’Ebreo “ël gran Saba”. Ij fàit che costa conta a ‘rpòrta, parèj coma ch’i l’oma ant ij vangej, a son carià d’arferiment biblich ëd ël Testament Vej. A veulo dimostrene com a tuti j’efet Gesù ‘d Nasaret a l’é pròpi ‘l Mëssìa che la fej israelita a spetava e parèj ch’a l’era stàit profetisà. Ëd sòlit, coma ‘d letor modern, ës arferiment an ëscapo, is arcorzoma pa ch’a-i sìo e ch’a l’abio ‘d pèis, d’amportansa.

Për lòn, a podrìa ess-ne d’utilità parlé ‘n pò dël contest dë sti fàit-sì, për mej comprendje. Conform al Talmud, un dij test sacrà dël Giudaism, l’inissi dla surtìa dël pòpol d’Israel da l’Egit a l’era dël dì ch’a fà 15 dël mèis ëd Nisan. Antlora ‘l pòpol a l’avìa sernù ‘l babero da smon-e an sacrifissi quatr dì anans, dël 10 ëd Nisan, che, an col agn là a l’era ‘d saba (Surtìa 12:1-6). Col saba a l’é ciamà “Ël Saba Grand” (שבת הגדול shabat ha gadol) përché j’Israelita a l’avìo ciapà ij babero da j’Egissian për sacrificheje, malgré l’umiliassion dla divinità ‘d lor (ël dio belié Amon). Conform al midrash (l’interpretassion ch’a na dan j’ebréo), j’Israelita a dëspiego che lor a intendìo sacrifiché ‘l babero për órdin ëd Nosgnor, Nosgnor ch’a l’avrìa peui massà tùit ij prim-génit dj’Egissian. Quand che ij prim-génit egissian a lo ven-o a savèj, a sùplico ij sò pare ëd lassé parte j’Israelita, ma ij sò crij a ven-o ignorà fin-a a tant ch’a na seurt na guèra sivil an Egit, e tanti a na resto massà. Costa guèra an tra j’Egissian a l’é ciamà “la guèra dij prim-génit”, e a l’é considerà n’àutr miràcol ch’a giuta j’Israelita a chité l’Egit. A l’é për coste rason-sì che ‘l saba anans ëd la Pasca a l’é ciamà “Ël Saba Grand”.

Conform a la testimoniansa ‘d Maté 21:1-5, Gesù e ij sò dissépoj a van a Gerusalem an passand për Betfage, da le part ëd ël Mont dj’Ulivé, anté che Gesù a-j dà l’ancombensa ‘d troveje na sòma con sò asnèt, ch’a-i servo për soa intrada trionfal a Gersalem dël dì 10 o 11 ëd Nisan.

Ël Saba Grand a l’é la prefigurassion ëd l’oferta dl’Agnel ëd Nosgnor ch’a gava (o leva) ij pëccà dal mond. "Vardé-sì l'Agnel ëd Nosgnor ch'a leva 'l pecà dal mond!” (Gioann 1:29). Gesù a intra ‘d manera trionfal a Gerusalem montà an gropa ‘d n’asnèt për dè a intende che chiel a l’é pròpi ‘l Mëssìa, conform a lòn ch’a dis ël profeta Sacharìa: “Argiojiss, sità ‘d Sion, crija ‘d gòj, Gerusalem. Varda, tò rè a fà camin anvers ëd ti. A l’é giust e vitorios; a l’é ùmil e a cavalca ‘n borich, n’asnèt somòt” (Sacharìa 9:9). An col temp-là, l’ora ch’il pelerin a vnisìo për serne ‘l babero da sacrifichesse për la Pasca, lor a vëddo Gesù e a-j fan l’aclamassion an crijand “Osana!”.

L’esclamassion “Osana!” a ven dal términ ebràich הוֹשִׁיעָה נָּא (oscija-na). הוֹשִׁיעָה (oscija) ch’a veul dì: “Salv-ne! Liber-ne!” e il נָּא (na) ch’a l’é n’espression ch’as dovra për cissé, për ancoragé, coma s’a disèisso: “Fòrsa, salv-ne! Liber-ne! Decid-te!”. As trata dl’espression dël Salm 118:25-26 “Ah, Nosgnor, dane la salvëssa! Ah, Nosgnor, dane la vitòria! Ch'a sìa benedì col ch'a ven ant ël nòm ëd Nosgnor! I l'oma benedite da la ca ‘d Nosgnor!”

An ësta Duminica ch’i ciamoma “Ij Ramuliva”, nojàutri is giontoma, i podrìo dì, a l’aclamassion dla furfa ‘d col dì-là e i proclamoma con fej che Gesù ‘d Nasareth a l’é ‘l përdabon ël Mëssìa, ël Salvator dël mond, l’Agnel ëd Nosgnor. Chiel, Gesù, an efet, a l’é sacrificasse an sla cros për fé l’espassion dij pëccà ‘d tuti coj che nel mond, bele ancheuj, as fido a chiel pr’ esse salvà dal pëccà e da soe conseguense afrose e pr’ esse parèj arconcilià con Nosgnor Dé.

Gesù ‘d Nasareth a l’era e a resta ‘l Mëssìa, ël Salvator dël mond, ël Salvator ëd ti ch’i sente o lese bele adess coste mie paròle. Se Nosgnor Dé at dà la grassia ‘d fonghé ancreus, d’aprofondì costa chistion, ëd fonghé ancreus ël mëssagi dla Bibia, it podras fé la dëscoerta dla vrità e dl’efet ëd la përson-a e dl’euvra ‘d Gesù ‘d Nasareth.

25 ‘ds Mars 2018 - Duminica dla Ramoliva

Isaia 50:4-9; Filipèis 2:5-11; March 14:1-15:47; 15:1-39, 40-47; Salm 31:9-16

Nosgnor tut-potent e etern, an tò amor afetuos për le creature uman-e, it l'has mandà tò Fieul, nòst Salvator Gesù Crist për arvestisse ‘d nòstra natura e për patì la mòrt an sla cros, dand-ne l'esempi 'd grand' umiltà; acòrdane, an toa misericòrdia ch'i podoma marcé an sël senté 'd soe soferense e 'dcò pié part ëd soa arsurression; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

N'àutra version

sabato 17 marzo 2018

Na protesta costrutiva o dëstrutiva? (27, March 5:30-32 B)

Nojàutri i vorìo tant crijeje contra ‘d la sòrt ëd società anté ch’i vivoma, pien-a coma ch’a l’é d’angiustissie. I lo foma soens, contut, ëd manere ch’a l’han gnun efèt, e lolì a contribuiss fin-a ‘d pì a nòstre frustrassion. D’àutri a sta società as arviro ‘d manere irrasional e ‘dcò sens’ efèt. Dov é-lo chi podoma trovela na fòrsa ‘d cangiament génit ëd la società e, dzurtut, ëd nojàutri medésim? An ësta sconda riflession an sl’episodi dla liberassion dl’andemonià ‘d Gadara i seguiteroma ‘ncheuj a dëscheuvre ij sò tesòr.
“A son rivà da l'àutra banda dël lagh ant ël teritori dij Gadarenian. Pen-a che Gesù a l'é surtiss-ne da 'nt la barca, a-j ven ancontra n'òm ch'a l'era dominà da në spirit maléfich, n’òm ch'a seurtìa da le balme ch’a j’ero dovrà coma simiteri, ël leugh anté ch'a vivìa, gnun a podìa ten-lo tacà, gnanca con ëd caden-e, përchè soens, quand ch'a l'avio gropalo con ëd fer e 'd caden-e, a l'avìa rompù le caden-e e fàit ij fer a tòch: gnun a l'avìa pro 'd forsa për dominelo. A l'era sèmper ëd dì e 'd neuit ch’a andasìa për ij sepolcr e për le montagne an crijand, e dasend-se 'd bòte con dle pere. Pen-a ch'a vëd Gesù da leugn, a cor da chiel e as campa 'n ginojon dë 'dnans a chiel e crijand con tuta soa fòrsa a dis: "Còs i-e lo antra 'd noi, Gesù, Fieul dël Dé ël pì àut? I të scongiuro për amor ëd Nosgnor ëd nen tormenteme". A disìa parèj përchè Gesù a l'avia dije: "Spirit maléfich, seurt fòra da col òm!". Antlora Gesù a l'ha ciamaje: "Coma ch'a l'é ch'it ciames?". Col-lì a-j rëspond: "Mè nòm a l'é Legion, përchè ch’i soma an vàire". E a lo scongiurava ch'a lo mandèissa nen fòra da col teritori. A-i era lì-davzin a le montagne un grand ëstrop ëd crin an pastura. E tuti coj demòni a lo pregavo disendje: "Mand-ne ant ij crin përch'i intro ant lor", E dun-a Gesù a l'ha përmetujlo. Antlora, essend surti, coj spirit maléfich a son surtì da l'òm e a son intrà ant ij crin, e lë strop a l'è campasse ant ël lagh da 'n precipissi. Ij crin, ch'a j’ero apopré doimila, a son nijasse ant l'eva. Coj ch'a pasturavo ij crin a son scapass-ne e a l'han portane la neuva ant la sità e tut dantorn, e la gent a l'é surtìa për vëdde lòn ch'a l'era rivaje. A son vnù da Gesù e a l'han vëddù l'andemonià, col ch'a l'avìa la legion, ch'a l'era setà e vestì, e ch'a l'avìa 'rcuperà la rason, e a son ëstàit ciapà da la pàu. Coj ch'a l'avìo vëddù a l'han contà lòn ch'a l'era rivaje a l'andiavlà e l'episòdi dij crin. Antlora a son butasse a supliché Gesù ch'as n'andèissa vìa da col pais.Quand ch'a l'é montà torna ant la barca, col ch'a l'era stàit andemonià a l'ha suplicalo 'd përmettje 'd resté ansema a chiel. Ma Gesù a l'ha nen përmetujlo e a l'ha dije: "Vatne a toa ca, dai tò, e contje ëd le gran còse ch' ël Signor a l'ha fate e coma ch'a l'ha avù compassion ëd ti". Donca, col òm a l'è andass-ne e a l'é butasse a fé savèj daspërtut për la Decàpoli tut lòn che Gesù a l'avìa faje, e tuti a son restane sbërlondì” (March 5:1-20).
I arpijoma ancheuj nòstra riflession an sël test ëd March 5 ch’an parla dla liberassion ëd l’òm ëd Gadara ch’a l’era tormentà da në spirit maléfich. Pensoma a chi ch’a l’era col òm ant na situassion ch’a l’era nen tant diversa da cola ‘d tanta gent ëdcò ancheuj.

Pen-a che Gesù a l'é surtiss-ne da 'nt la barca, a-j ven ancontra n'òm, un “dëschilibrà” che ìl vangel a definiss coma un ch'a l'era dominà da në spirit maléfich. A va diret a l’incontr ëd Gesù e as prostërna dëdnans a chiel. A parëss ch’as na renda bin cont ëd chi ch’a sia Gesù già dal prim moment che Gesù a buta ‘l pé an sla riva dël teritòri anté ch’a sta. Ij demòni a son ëd creature spirituaj ch’a vëddo bin lòn ch’a së stërma daré dl’aparensa dla realità. I soma pitòst nojàutri ch’i soma bòrgno e ch’i lo vëddoma pa. I podrìo dì mej ch’a sio pròpi ij demòni ch’a ‘mbòrgno la gent da la mira spiritual, “për tëmma che an chërdendje, a Gesù, a sio salvà” (Luca 8:12). A-i é, an efet, na diferensa ‘d sostansa an tra Gesù e d’àutri ch’a rivavo ambelelà ‘d sòlit con soe barche, magara ‘nt l’istess leugh, për andé a fé comersi con ij Gadarenian. Lor-lì a l’avrìo ‘d sicur nen ësgairà sò temp con ëd gent dëschilibrà e d’almosinant: a dan mach ëd fastidi e as na tira fòra gnente! Gnun profit!

Fòrse col òm tormentà da në spirit maléfich a vorìa mach trové quaidun da parleje ansema e ch’a l’avèissa compassion ëd chiel, për doverteje ‘l cheur e feje savèj ëd tùit ij sò sagrin. As na trova nen vàire ‘d përsone ch’a sio dispòste a steje a sente. Con Gesù, contut, col òm a treuva quaidun che, al pòst d’arposselo vìa, a lo stà a scoté con compassion e disponibilità. Costa diferensa an tra Gesù e la pì part dla gent, tanti a l’ero rivà a conòss-la. Col òm a l’avìa fàit l’esperiensa méra che soa gent a peirava pa dë scotelo, përché a j’ero mach angagià ant ij sò afé, ant ij sò comersi. As anteressava mach dij sò profit e col òm tormentà a-j na dava gnun ëd profit. Col òm a l’era “mach” n’andecapà, a l’era nen “produtiv”, a l’era “un pèis për la società”. Parèj a l’avio confinalo, relegalo, butà da banda, fòra da la vista e fin-a ancadnalo, ma “gnun a podìa ten-lo tacà, gnanca con ëd caden-e”.

Col òm dëschilibrà a abitava an na quai balma natural o artifissial ch’a l’era lonta n-a da la sità, anté ch’a podìa nen dé tròp ëd fastidi, an tra ij mòrt! A l’avìa, contut, na fòrsa strasordinaria: a l’era tant agità che soens, quand ch'a l'avio gropalo con ëd fer e 'd caden-e, a l'avìa rompù le caden-e e fàit ij fer a tòch: gnun a l'avìa pro 'd forsa për dominelo”. A vorìo tnilo an caden-e fintant ch’a fussa varì. Për un quai temp, la società a l’avìa avù l’ilusion d’avèjlo “domëstià”, sogiogà, ma mach a la fin, tant ch’a l’era stàit inùtil, gnun a l’avia pì provà torna a ‘ncadnelo. A podìo pròpi nen tnilo fòra da la vista: as arfudava dë stess-ne bon e stërmà! Col òm “l'era sèmper ëd dì e 'd neuit ch’a andasìa për ij sepolcr e për le montagne an crijand, e dasend-se 'd bòte con dle pere”. A stava “an tra la mòrt e la vita”, disperà, a crijava con tuta soa fòrsa sò òdio për l’esistensa. Pì ‘d lòn “as dava sèmper ëd bòte” con ëd pere, a l’era “autolesionista”, a l’era na vìtima ‘d chiel istess. A l’avìo nen segregalo, butalo da banda përchè ch’a l’era ‘n violent ant soe relassion con j’àutri, ma për tëmma ch’a lo dventèissa. Da coma ‘l test evangélich a na fà la dëscrission, a parëss che cost òm a pativa ‘d na lacerassion greva ant tra soe anvìe nen sodisfàite e la realità esterna, ch’a j’era nemisa.

Ël vangel a smija ‘mbelessì ‘d sugerì che st’òm a l’era na pòvra vìtima dla società anté ch’a vivìa. La società chiel a l’arpossava e a n’era chiel istess arpossà. A l’era n’òm ch’a l’avìa “surbì”, “ciucià” ij demòni medésim ch’a la fasìo da padron an soa società materialista e idolatra, e parèj a riva a la folairà. Ant na manera o n’àutra ij demòni a l’avìo intension ëd dëstruvila cola società. Coj demòni a lo bolversavo, a lo dësquinternavo përché a riussìa nen a “aceté” ij valor ëd soa società, na società che chiel a giùdica arbutanta e n’alienassion. Nen volendse integré ant un sistema che chiel a aceta pa, a-j fà oposission ant na manera che ancheuj a sarìa considerà psicòtica: a dventa sensa ‘d fren e ‘d control. Soa contestassion a la società anté ch’a viv a l’é, për lòn, nen costrutiva, ma istitiva, primitiva, individualista.

Quand Gesù a-j ciama ch’a-j disèissa sò nòm, chiel a veul ch’as na renda cont che l’identità che ij demòni a l’han daje a l’é mach alienassion e dëstrussion. A-i é quaicòsa ‘d “fòra ‘d fase” an tra la cossiensa che chiel a l’ha che la società anté ch’a viv a l’é malàvia e soa capacità positiva ‘d cambié la situassion. Soa reassion a l’é nen “costrutiva”, ma “auto-dëstrutiva”.

Pì ‘d lòn, ël fàit che an chiel ij demòni a sio nen mac un, ma “na legion” a smija indiché che tanti a la pensèisso tanme chiel, ma che mach chiel a lo dasìa a vëdde e a lo pagava ‘d përson-a. E-lo che soa folairà a l’era l’esigensa, da soa banda, ëd manifesté, ëd dé la dimostrassion ëd soa oposission a “lë stil ëd vita” dij sò consitadin ch’a son bin sodisfàit ëd lor medésim? I podrìo antlora dì che cola dël “mat” a l’era na provocassion irrasional contra ‘d soa gent. Gesù, donca, a lo sta a sente. Soa “protesta”, contut a l’ha da passé da àutri senté, diferent da col ch’a l’avìa pijà.

An prim leu, col òm a l’ha da esse liberà drinta ‘d chiel pr’ ël mojen ëd l’euvra che mach Gesù a peul fé an chiel. Mach antlora a podrà torné andrera an tra soa gent con në spirit e na potensa neuva.

PREGHIERA

Nosgnor Dé! It ringrassio ch’it ses vnùit a troveme pròpi anté ch’i stasìa e ch’it l’has pairà dë scoteme e ‘d pijete soen ëd mi. I sento tut ël pèis ëd mè pëccà e dle ingiustissie ch’i vëddo tut dantorn ëd mi, e vorìa crijeje contra. Ëdcò mi, contut, i l’hai da esse liberà an mè spirit. Mach apress ëd lòn i podrai fé na diferensa an tra la mia gent. Con determinassion, it na prego, compiss an mi toa euvra ‘d liberassion. Amen.

18 ‘d Mars 2018 - Duminica ‘d Quarésima ch’a fà ses

Geremia 31:31-34; Ebreo 5:5-10; Gioann 12:20-33; Salm 51:1-13

Nosgnor tut-potent! It ses mach Ti ch'it l'has la fòrsa 'd dé torna ardriss nòstre volontà arvirose e nòstri sentiment da pecator; arcòrda a tò pòpol la grassia 'd voleje bin a lòn ch'it comande e d'avèj anvìa 'd lòn ch'it promëtte; parèj che, an tra le ràpide e varie trasformassion dë sto mond, nòstri cheur a peudo sté bin ferm là 'ndoa ch'as peul trové 'd gòj génita; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e ch'a regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

giovedì 8 marzo 2018

Vitime ‘d na società ingiusta (26, March 4:30-32 A)


Nosgnor Gesù Crist an mostra a pijesse soen dij malavi e dle vitime ‘d na società ingiusta. A veul nen, contut che nojàutri, ij sò dissépoj, a sio mach tanme la Cros Rossa ch’a ‘mbinda 'd ferìe, ma ‘d gent che, coma chiel, a intra an minca situassion për cangela ‘d manera antrega, a livel ëd la përson-a e a livel ëd la società. A l’é lòn ch’an mostra la letura biblica ch’i foma ancheuj.

Costa conta dël vangel ëd March ch’i soma ‘n camin ëd lese, a l’é viva, rica ‘d detaj e a cissa l’imaginassion. An parla ‘d Nosgnor Gesù Crist ch’a variss n’òm che ‘n demòni a fà ravagi ‘d soa vita, ma costa conta a l’é bin da pì ‘d n’episòdi d’esorcism tant mé d’àutri. I-i trovoma vàire sen-e ch’as podrìa fin-a fene n’arpresentassion teatral. Tanti letor modern a podrìo ‘dcò gnanca pijela an considerassion, costa conta - e lolì a sarìa darmagi - përchè, ant ij sò pregiudissi ‘d lor, ai demòni lor a-j chërdo nen e parèj as lass-rio scapé le tante lession ch’a-i son ëstërmà. A sarìa n’eror përchè costa conta, an efet, s’i la beicoma con cura an tùit ij sò detaj, a ‘rvela tant an sla përson-a e l’euvra ‘d Gesù e an sla condission uman-a. A l’é për lòn che i-j consacreroma nen mach un-a, ma tre ‘d riflession diverse, dont cola d’ancheuj a l’é la prima.
Lesoma lòn ch’a scriv ël vangelista:Gesù a lìbera n'andemonià. “A son rivà da l'àutra banda dël lagh ant ël teritori dij Gadarenian. Pen-a che Gesù a l'é surtì da 'nt la barca, a-j ven ancontra n'òm dominà da në spirit malign, n’òm ch'a seurtìa da le balme ch’a j’ero dovrà coma simiteri, ël leugh anté ch'a vivìa. Gnun a podìa ten-lo stacà, gnanca con ëd caden-e, përchè soens, quand ch'a l'avio gropalo con ëd fer e 'd caden-e, a l'avìa rompù le caden-e e fàit ij fer a tòch: gnun a l'avìa pro 'd forsa për dominelo. A l'era sèmper ëd dì e 'd neuit ch’as n'andasìa për ij sepolcr e për le montagne an crijand, e dasend-se 'd bòte con dle pere. Pen-a ch'a vëd Gesù da leugn, a cor da chiel e as campa 'n ginojon ëdnans a chiel e, crijand con tuta soa fòrsa, a dis: "Còs i-e lo antra 'd noi, Gesù, Fieul dël Dé 'l pì àut? I të scongiuro për amor ëd Nosgnor ëd nen tormenteme". A disìa parèj përchè Gesù a l'avia dije: "Spirit malign, seurt fòra da col òm!". Antlora Gesù a l'ha ciamaje: "Coma ch'a l'é ch'it ciames?". Col-lì a-j rëspond: "Mè nòm a l'é Legion, përchè ch’i soma an vàire". E a lo scongiurava ch'a lo mandèissa nen fòra da col teritori. A-i era lì-davzin a le montagne un grand ëstrop ëd crin an pastura. E tùit coj demòni a lo pregavo disendje: "Mand-ne ant ij crin përch'i intro ant lor", E dun-a Gesù a l'ha përmetujlo. Antlora, essend surti, coj spirit malign a son surtì da l'òm e a son intrà ant ij crin, e lë strop a l'è campasse ant ël lagh da 'n precipissi. Ij crin, ch'a j’ero apopré doimila, a son nijasse ant l'eva. Coj ch'a pasturavo ij crin a son scapass-ne e a l'han portane la neuva ant la sità e tut dantorn, e la gent a l'é surtìa për vëdde lòn ch'a l'era rivaje. A son vnù da Gesù e a l'han vëddù l'andemonià, col ch'a l'avìa la legion, ch'a l'era setà e vestì, e ch'a l'avìa 'rcuperà la rason, e a son ëstàit ciapà da la pàu. Coj ch'a l'avìo vëddù a l'han contà lòn ch'a l'era rivaje a l'andiavlà e l'episòdi dij crin. Antlora a son butasse a supliché Gesù ch'as n'andèissa da col pais. Quand ch'a l'é montà torna ant la barca, col ch'a l'era stàit andemonià a l'ha suplicalo 'd përmettje 'd resté ansema a chiel. Ma Gesù a l'ha pa përmetujlo e a l'ha dije: "Vatne a toa ca, dai tò, e contje ëd le gran còse ch' ël Signor a l'ha fate e coma ch'a l'ha avù compassion ëd ti". Donca, col òm a l'è andass-ne e a l'é butasse a fé savèj daspërtut për la Decàpoli tut lòn che Gesù a l'avìa faje, e tuti a son restane sbërlondì” (March 5:1-20).
Ël pais dij Gadarenian, anté che st’episodi-sì as dësvlopa, as trovava ant la curniss ëd na confederassion ëd des sitadin-e ‘d lenga greca (la Decàpoli) ch’a godìo d’autonomia aministrativa e che la popolassion a l’era an prevalensa pagan-a. Costa-sì a l’era la prima region visità da Gesù ch’a l’era nen ebràica. Lor a savìo poch o gnente dla fej e dla manera ‘d vive dj’Israelita e as fasìo “ij sò afé” sensa ten-e cont ëd considerassion moraj, cole che për j’Israelita a l’ero ‘d pèis. A-i ero tanti anleveur ëd crin e ambelessi i na trovoma fin-a në strop ed doi mila cap. A l’era n’anlevament ch’a-j stava motobin a cheur a cola gent. “La produssion” a l’era ‘l valor pì amportant ëd soa vita ‘d lor. “La produssion” e vanié ‘d sòld a l’era lòn ch’a-j tnisìo ‘d pì. Për lor ij sòld a l’ero fin-a pì important ëd la solidarietà sossial, ch’a l’é sì arpresentà da col “fòl”, da col alienà, ch’a l’avìo confinà fòra da soa sossietà ‘d lor e ancadnà, perchè ch’a podìo nen controlelo. “Ij sò afé” a l’ero ‘d sicur fin-a pì important ëd Gesù medésim, che për lor a-j dasìa fastidi e che peui a cisso ch’as na vada vìa lontan da lor.

A l’é parèj che Gesù e ij sò dissépoj a chito ‘l teritori guernà da la fej e da le lej d’Israel, për andess-ne an na region abità da na popolassion ch’a viv ëd manera ciàira ant ël paganèsim. La figura ‘d Gesù e l’esercissi ‘d sò podèj ëd varision e ‘d salvassion a riguarda nen mach j’Israelita e “soa religion ëd lor”, ma a l’ha n’estension global. Gesù a l’é “ël Salvator dël mond” (Gioann 4:42; 1 Gioann 4:14).

Ël test a buta an evidensa ‘d situassion, ëd pòst e ‘d përson-e che, conform a la fej ebràica, a son da consideresse “antamnà”, “spòrche” e “impure”; ëd situassion che j’Israelita a l’avìo da stess-ne bin a la larga. Pura, Gesù a mostra che ‘l pëccà, ch’a l’é da consideresse tanme la rèis dij tùit ij problema, a l’é da afrontesse a facia dëscuerta, an sla fàcia (coma ch’as dis). Ël pëccà, cissà da Sàtana, l’aversari ‘d Nosgnor e ‘d tut lòn ch’a l’é bel e bon, a l’é da tachesse diret. Gesù as na sta pà “a la larga”; a l’ha pa tëmma d’anflesse, dë sporchesse le man, ma a buta “le man an pasta”, a antërven ëd përsona. A condan-a pa da lontan j’angiustissie ma a-j va ancontra pr’ arzolvje, për dësbleje. Ant ël pais dij Gadarenian tut a l’é da “purifiché”, nen mach col òm ch’a l’era possedù na në spirit maléfich, ma ‘dcò ‘n pais antregh. A l’era nen mach col mat a d’esse antamnà da la mira moral e spiritual, lòn ch’a lo dëstruvìa, ma tut col pais, ch’a l’era fàit ëd gent ch’a conossìa nen Nosgnor Dé nì soa lej ëd giustissia.

Armarcoma coma st’òm a viva an ëd balme ch’a j’ero dovrà coma simiteri - a sta tanme ‘n mòrt ant un mond ëd mòrt; e coma a-i fussa lì-davzin a le montagne un grand ëstrop ëd crin an pastura - n’antrega economìa ch’a l’era dventà sò ìdol ëd lor e fondà an sl’ingiustissia. Gesù a buta an relassion direta jë spirit ëscaros con ij crin. A l’é parèj che Gesù a condan-a na sossietà ingiusta e disuman-a. A l’é na società controlà dal nemich ëd Nosgnor Dé, ma cola gent a pensa che cola manera ‘d vive a sia për lor vantagiosa, ch’a-j daga ‘d profit. A sarà nen, contut, lòn che lor a së speto, përché a la fin, lë strop a l'è campasse ant ël lagh da 'n precipissi. Gesù a purifica da jë spirit ëscros e maléfich l’òm ch’as presenta dëdnans a chiel, ma ij Gadarenian a preferisso ij sò spòrch afé, ij sò crin, soe porcarìe…

Quand ch’a l’é varì, Gesù a permet ne a col òm d’andeje dapress, ma a veul che chiel a resta an tra soa gent ch’a renda testimoniansa ‘d lòn ch’a l’ha faje Gesù e ‘d në stil ëd vita alternativ. A-j dis: “Vatne a toa ca, dai tò, e contje ëd le gran còse ch' ël Signor a l'ha fate e coma ch'a l'ha avù compassion ëd ti".

Preghiera

Nosgnor Dé! Ël pëccà a ‘ntamna tut lòn ch’a-i é an ësto mond e a lo rend brut e spòrch. It ringrassio che ti ‘s ses nen restà lontan an bandonand-me a mè destin coma ch’i l’avrìa bin merità, e ch’i l’hai nen fate scheur; ma che ti ‘t ses vnùit an tra ‘d nojàutri për purifiché, ant ël Crist, ëdcò mi, ch’i na fasìo part. Séguita, it na prego, cost’ euvra ‘d purificassion ant mia vita dësbarassand-me ‘d tut lòn ch’at fà nen piasì e ch’am gava le benedission ëd na vita an comunion përfeta an comunion con ti. Amen.

11 ‘d Mars 2018 - Quarta Duminica ‘di Quaresima


Numeri 21:4-9; Efesin 2:1-10; Gioann 3:14-21; Salm 107:1-3, 17-22

Pare 'd grassia, che tò Fieul benedèt Gesù Crist a l'é calà dal cél pr' esse 'l ver pan ch'a dà la vita al mond; dane sèmper dë sto pan, përchè ch'i peudoma vive an chiel e chiel an nojàutri; ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për semper. Amen.