venerdì 27 maggio 2016

Lòn ch’a l’é l’Evangel? [Duminica 29/5/2016]




Check this out on Chirbit

Lòn ch’a l’é l’Evangel? Ëd sòlit a s’arferiss a l’Evangel, l’evangeli o al vangel com a la stòria ch’a conta dla vita ‘d Gesù Crist, lòn ch’a l’ha fàit e lòn ch’a l’ha mostrà. Sossì a l’é bin giust. S’i vorsoma specifiché mej, a-i son quatr evangej canònich ch’a conto ‘d Gesù da 'd prospetive diverse, l’é a dì: Maté, March, Luca e Gioann. Sossì a l’é ‘dcò bin giust, ma la significassion pì importanta dël tèrmin “evangel” a l’é n’àutra, visadì “bon-a neuva”, na notissia ch’a l’é bon-a, ch’a dà ‘d gòj a chi l’arsèiv.

Ij giornaj a son pien ëd neuve grame, ch’a conto ‘d ròbe cative, ëd dësgrassie, ëd maleur. L’Evangel, contut a l’é na bon-a neuva, l’anunsi ‘d na notissia ch’a dà ‘d gòj. Ancheuj sossì a lo comprend quasi pì gnun. Ancheuj a-i son ëd coj ch’a chërdo ch’a-i sia pì gnente ch’a peussa consideresse na bon-a neuva. A van fin-a a la mira ‘d dì che a-i sia ‘dcò gnente ch’a peussa consideresse ‘d vrità, che vrità a l’é quajcòsa ‘d “relativ”, ch’a esist nen. S’a fussa vera lòn, però, gnanca lòn ch’a l’han pen-a dit, che la verità a esist nen, a podrìa nen esse considerà na vrità e costa afermassion midema a sarìa fàussa, da nen chërdse… La lògica, tutun, ancheuj a l’é nen ëd mòda, coma la rasionalità, ch’a l’é pitòst ràira. An efet a’i é tanti ancheuj ch’a vivo soa vita coma se gnente a l’avèissa pì ‘d significà. A diso: “Mangia, bèiv, e gòd-te la vita fin-a ch’it peudes, tant doman i l’avroma da meuire”.

Gesù a disìa: “Ël temp a l'é compì e 'l regn ëd Nosgnor a l'é davzin: convertive e chërde a l'Evangeli" (March 1:15).

Lòn ch’a l’é l’Evangeli? I trovoma la rispòsta ant 1 Corinti 15:3-4 “I l'hai passave lòn ch'a l'è dl'importansa la pì granda e ch' a l'é stàit passà prima a mi, l'é a dì, che Crist a l'é mòrt pr' ij nòstri pecà, pròpi coma a diso a le Scriture; ch'a l'é stàit sotrà, e ch'a l'é 'rsussità 'l ters dì, pròpi com' a diso le Scriture”.

Gesù Crist, ël Fieul etern ëd Nosgnor, a l’é dventà n’esse uman për salvene dai nòstri pecà. Costa-sì a l’é la bon-a neuva! Gesù a veul salvene! Chiel a savìa bin che nojàutri i j’ero nen a pòst coma ch’i soma e che i l’avrìo podù nen salvene da nojàutri medésim. “Dé a l'ha salvave për grassia quand ch' i l'eve chërdù: a l'é nen quejcòsa ch'i l'eve merità an na quaj manera, ma a l'é 'n don che Dé a l'ha fave. La salvëssa a l'é nen n'arcompensa për avèj fàit cheicòs 'd bon: gnun a peudrìa vantess-ne!” (Efesin 2:8-9).

La Bibia an mostra ciair che la salvëssa a l’é ‘n don, un present. A l’é nen quajcòsa ch’i l’abio da travajé për podèila oten-e. As travaja nen për oten-e un cadò. I arsèive ‘n present e i dise grassie a col ch’a l’ha davlo. Sossì a veul dì che rivé an paradis a la presensa ‘d Nosgnor a ven nen për conseguensa ëd quant bin noi i vivoma. Tute le religion fàusse a mostro che rivé an paradis a sia quajcòsa che a s’oten se noi i seguitoma ‘d regole moraj o religiose. Sossì, contut, a l’é nen lòn ch’an mostra la Bibia. La Bibia a dis che se noi i l’avèissa da rivé an paradis ëd conseguensa dla manera ch’i vivoma, gnun a-i rivrìa mai, përchè gnun a l’é bon bastansa, o a l’avrìa l’abilità ch’a-j serv.

Fin-a ‘l mej ch’i podoma fé a sarà mai bastansa për Nosgnor: “I soma tùit anfetà e antamnà dal pecà. Fin-a i nòstri mej ësfòrs, dëdnans a Ti, a son gnent' àutr che dë strass anfià 'd grass” (Isaìa 64:6).

Sto-sì a l’é ‘l motiv che la Bibia an dis che a j'euj ëd Nosgnor “A-i é gnun ch'a sia giust, gnanca un. A-i é gnun ch'a l'abia d'inteligensa, gnun ch'a serca Nosgnor. Tùit a son ësperdusse, tùit ansema a son rendusse dësùtil; a-i é gnun ch'a fasa 'l bin, gnanca un sol” (Roman 3:10-12). A-i é përdabon da dësperesse! A l’é pa në schers! S’it pense ‘d podèj esse bastansa bon e che Nosgnor a t'arseivrà volenté o ch’at përdonrà fàcil, it ses an eror!

La bon-a neuva a l’é che ti’t l’has nen da serché d’esse bastansa bon. La bon-a neuva a l’é che ‘l Fieul ëd Nosgnor, Gesù Crist, a l’é chiel ch’a l’é stàit bastansa bon a nòst nòm, për nojàutri. Gesù a l’é vnùit an sla tèra e a l’é nassù da la vergin Marìa për fé lòn che nojàutri i l’avrìo mai podù fé da noi medésim. Gesù a l’ha vivù na vita ‘d përfeta, completa comunion con Dé ‘l Pare. A l’ha mai comëttù ‘d pecà, né ant ël pensé, né ant le paròle o con soa condòta. Pì ‘d lòn, soa mòrt an sla cross a l’é stàita ‘l sacrifissi ch’a l’ha smon-ù na vòta për tute për liberene dal castigh che ij nòstri pecà a mérito. Lòn ch’i l’oma da fé a l’é arconòsse ‘d cheur ch’i soma ‘d pecator ch’a mérito giust “la massima pena” da part ëd Nosgnor e ch’i l’oma gnun-a speransa ‘d salvëssa a part dla grassia ch’a n’é oferta an Gesù Crist, e ch’i lo suplicoma ch’an sìa dàita për soa misericòrdia. I soma ciamà a chërde ‘d cheur che ‘l Salvator Gesù Crist a l’ha fàit tut për nojàutri, e i arseivroma vita eterna tant 'me ‘n don, un present.

A l’é nen mi ch’i lo diso, ma la Paròla ‘d Nosgnor: “Iv diso la vrità: coj ch'a dan da ment a mia Paròla e ch'a chërdo a Col ch'a l'ha mandame, a l'han vita eterna e quand ch'a-i sarà 'l Giudissi a saran nen condanà, përchè già a son passà da la mòrt a la vita” (Gioann 5:24). I l’oma da fé nen d’àutr che lòn pr’ esse arconcilià con Dé. É-lo pa nen costa-sì na bon-a neuva?

S’a l’é parèj, fòrsi ch’i l’oma pì nen da sagrinesse ‘d vive na vita giusta e onesta? Fòrsi che sossì a veul dì che i l’oma nen da rende ubidiensa a Nosgnor? Ëd sicur che 'd nò! Gesù Crist a l’ha dit: “S'i scoteve ij mè comandament i restreve an mè amor, tal coma mi i scoto ij comandament ëd mè Pare e i resto an Sò amor” (Gioann 15:10).

Se nòstra fèj an Crist an pòrta nen a l’ubidiensa, antlora i l’oma nen na vera fej ant ël Crist. L’apòstol Giaco a dis: “Mè frej e seur, còsa servirà-lo se quajdun a dis ch'a l'ha la fej, s'a lo dimostra nen con j'euvre? La fej da sola podrìa-la salvelo? Se un frel o na seur a l'ha gnente da butesse adòss e a-j manca lòn ch'a l'é necessari ogni dì për vive, e quajdun ëd vojàutri a-j dis: "Va 'n pas, e mangia fin-a ch'it n'àbie pro", e ch'i-j daghe nen le còse necessarie pr' ël còrp, a còsa a-j servirà-lo dije ste paròle? Për l'istess ëdcò la fèj, s'a l'é nen dimostrà dai fat, la fèj da sola a l'é mòrta” (Giaco 2:15-17). Na vera fej an Crist a pòrta sèmper d’ubidiensa a Crist.

Contut, la motivassion ch’i l’oma pr’ esse ubidient a l’é nen cola ch’i l’oma tëmma d’esse campà giù ant l’infern. A l’opòst, i arseivuma ‘l Crist për amor e përchè i vorsuma dije grassie për avèjne salvà për soa grassia. Un fieul a ubidiss a sò pare nen pr’ esse acetà da chiel, ma përché a l’é già acetà da sò pare e ch’a-j veul bin e a veul feje piasì.

Ancheuj i l’oma 'dcò da fé motobin d’atension a j’evangej fàuss ch’a sio nen coma ch’a l’é dit ciàir ant ël Testament Neuv për boca dj’apòstoj:
“Im stupisso fòrt ëd la manera ch’i l’eve bandonà Nosgnor, col ch’a l’avìa ciamave për la grassia ‘d Crist, e ch’i sìe passà sì tòst a n’àutr Evangeli. Contut, ël fàit a l’é che n’àutr Evangeli a-i é pa, ma a-i é ‘d gent ch’av përturba e ch’a vorìa dëstòrze l’Evangeli dël Crist. I lo diso ciair: se quajdun a riva e ch’av nunsia n’Evangeli divers da col ch’i l’oma nunsiave nojàutri, s’a fussa fin-a mi medésim o n’àngel calà giù dal cél, ch’a-j casca adòss na maledission!  I l’hai dilo e iv lo diso torna: se quajdun a riva e av nunsia n’Evangeli divers da col ch’i l’eve già arseivù, ch’a-j casca adòss na maledission! Lòn ch’i faso mi a l’é nen për fé piasì a la gent, ma për fé piasì a Nosgnor. S’i volèissa fé piasì a la gent, vanieme sò favor, i sarìa nen un sërvent ëd Crist” (Galati 1:6-10). 
Vera, a-i son dj’àutri evangej che soens an presento e ch’a son nen conforma a lòn ch’a diso le Scriture Sante. A son sogetà a na maledission përché a diso che la mòrt ëd Gesù Crist an sla cros o a l’é nen necessaria o ch’a basta nen, a l’é nen pro, per porté na person-a an paradis. Lòn ch’a l’ha fàit Gesù Crist a l’é complet e a l’ha nen da arsèive na gionta, nè da nojàutri, nè da quajdun d’àutri, a-i fà nen chi ch’a sìa.

Peuj, tuti j’àutri evangej a son sogetà a na maledission përchè a pòrto via la consolassion dal pòpol ëd Nosgnor. A vorìo che la gent as fidèissa nen tant o nen mach a Gesù Crist, ma an sl’esecussion ëd quajcòsa che d’àutri a farìo.

An ters leugh, j’autri evangel a son sota na maledission përchè a diso nen la vrità e coj ch’as fido a coj-lì a saran nen salv. Coj “vangej” lì a dan a la gent la fàussa sicurëssa che le còse a sìo diverse da lòn ch’a diso le Scriture Sante. Ant ij temp ëd Gesù a j’ero coj ch’a pensavo d’esse pro bon da lor istess e ch’a l’avìo nen da manca ‘d Gesù, che lor a j’ero bastansa bon e ch’a séguitavo già ‘d régole religiose ch’a chërdìo bastévol. As ciamavo ij Farisé. Contra ‘d lor Gesù soens a së scontrava e a-j disìa paròle ‘d feu! Anchej a-i é tanta gent ch’a l’ha ‘d presunsion ch’a son nen basà an sle paròle ciàire dle Scriture Sante, le paròle ciàire dl’Evangel bìblich. Se nojàutri i podèisso esse salv da noi istèss, antlora Gesù a sarìa mòrt për gnente!

Antlora i l’oma da serne an tra lòn ch’i pensoma nojàutri e lòn ch’a l’é fondà an sla vrità che Nosgnor a l’ha arvelane ciàira an soa Paròla scrita. I podoma nen sbaliesse. A l’é nen na question d’antërpretassion o d’opinion. La Paròla ‘d Nosgnor i l’oma da conòss-la. I l’oma da verifiché sèmper se lòn ch’i pensoma o lòn ch’i sentoma a sia giust o nò.

I l’oma da fé tant coma coj ëd Berea, dont ël lìber dj’At dj'Apòstoj an conta: “I frej a l’han peuj mandà fòra Pàul e Sila për andé a Berèa. Quand ch’a son rivaie, a son intrà ant la sinagòga dj’ebreo. Àor, sti-sì a j’ero mej dispòst a ‘mprende che coj ëd Tessalònica, përchè volenté a l’han arseivù la Paròla e a vardavo bin le Scriture tùit ij dì për controlé che le còse a fusso prope com a-j lo disìo.  A l’é për lòn che vàire ‘d lor a l’han chërdù, ansema a ‘d fomne greche ‘d distinsion e d’òm an nùmer passàbil grand” (At 17:10-12).

Orassion: Nosgnor! Toa providensa ch'a faliss mai a l'ha butà a pòst le còse tant an cél che ant la tèra: Gava vìa da nojàutri, it suplicoma, tut lòn ch'an fà 'd mal e dane cole còse ch'an profit. Fà ch'i gavoma la fiusa a tut lòn ch'a l'é nen conform a Toa Paròla scrita; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Leture bìbliche dël lessionari - Duminica 29 'd Magg - Sconda 'd Pancòsta: 1 Re 18:20-21, (22-29), 30-39; Salm 96: Galatian 1:1-12: Luca 7:1-10

venerdì 20 maggio 2016

Sapiensa antica [Duminica 22/5/2016]




Check this out on Chirbit

Se ij giovo a savèisso e ij vèj a podèisso! Bele s’a l’é pro vera che “la sapiensa a sta nen ant la barba”, coma ch’as dis, na vòta ij vèj a j’ero tenù an gran considerassion e onor. As disìa: “Consèj da vej e agiut dai giovo”. Sta considerassion a l’era dzurtut për soa esperiensa ‘d lor, dal fàit che lor a l’avìo amprendù “coma ch’a l’é la vita”, lòn ch’a pì a conta ant la vita, amprendù a fé le ròbe coma ch’as dev, e vìa fòrt. Vera, a son mach ëd fòj coj ch’a mepriso la sapiensa antica.

Quaj d’ann fà i l’hai catà ‘n lìber ch’a l’ha për tìtol “La sapiensa antica dla nòstra gent” e ch’a conten tanti proverbi piemontèis dël passà ch’a son përdabon un tesòr e ch’a son ancheuj squasi dësmentià. Darmagi! I dovrìo bin passeje anans a nòstra gioventù. Contut, cand che mi i j’era giovo i l’hai arseivù da quajdun n’àutr liber, un tesòr ch’i chërdo ch’a sia ancora pì pressios e ch’a l’ha mai pì lassame. A l’é un lìber ëd sapiensa antica ch’a và motobin pì andarera dij proverb ij pì vej ch’a-i sio an Piemont: a l’é la Bibia, la Paròla ‘d Nosgnor tramandà da generassion a generassion dal pòpol ëd Nosgnor. Tanti a la mepriso ma, grassie a Nosgnor, d’àutri a la ten-o an bon cont, a-j l’han cara, e a vivo confòrma lòn ch’a mostra coma ch’a fasìa Nosgnor Gesù Crist, përché la Bibia an deurb la pòrta ch’a men-a a la salvëssa. A l’é antica ma sèmper d’ancheuj.

La vos ëd la sapiensa, o saviëssa, a ‘rsona ancora ancheuj, coma c’ha dis una dle leture bibliche arservà për ësta Duminica.

Dal liber dij Proverbi:
“L'eve nen sentù la ciamada ch'a fà la Saviëssa e l'Inteligensa ch'a fà 'rsoné daspërtut soa vos? Vardela là an sij pòst elevà dacant le strà; a l'é piassasse pròpi a la crosiera dle vie. Vardela là a le pòrte dla sità e a l'intrada dij quarté, là ch'a dis a àuta vos: ‘I faso n'apel a tuti vojàutri, mia vos as adressa a tuta la gent, gnun-e 'cession’ (...) Nosgnor a l'ha dame fòrma fin-a dal prinsipi, prima 'ncora ch'a s'ancaminèissa la creassion. A l'ha instalame da l'eternità, dal comensament, prima ch' ël mond a esistèissa. I son nassùa prima ch'a-i fusso le profondità dj'océan, prim' ancora che le surgìss a gargojèisso d'eva. I son nassùa prima che le montagne e le colin-e a seurtisso fòra, prima che Dé a l'avèissa fàit ël mond e ij camp, o ch'a fussa seurtì fòra la prima póer midèma dla tèra. Cand che Nosgnor a l'ha stabilì ij cej, prima che Chiel a trassèissa l'orisont ëd dj'océan, i j'ero già là. Già i esistìo prima che le nivole a fusso butà là 'n àut, prima ch' a fusso scavà bin ancreuse le surgiss. I j'era già là prima ch' a fussa butà 'n lìmit ai mar përch' a 'ndèisso nen pì 'd dlà dij sò confin. Quand che Nosgnor a l'ha trassà le fondassion dla tèra mi i j'ero l'architet ch'a-j stava a le còste. Mi i l'hai sèmper compiasuje e i l'hai mai chità d'arlegreme 'd Soa presensa. I j'ero pròpi contenta quand ch' ël mond a l'é stàit creà e i son arlegrame tant ëd l'umanità” [Proverbi 8:1-4; 22-31].
A l’é për lòn ch’a son beà coj che la Bibia a la mepriso nen, ch’a l’han cara e ch’a la studio con soagn. A lor lë Spirit ëd Nosgnor a-j deurb j’euj e la ment për ch’a la comprendo. Sossì a l’é lòn ch’a dis Nosgnor Gesù Crist ai sò dissépoj. I lo trovoma ant un tòch dl’Evangeli ch’a l’é la sconda letura biblica dë sta Duminica.

Dal vangeli scond Gioann:
“A-i é diverse còse ch'i l'hai 'ncora da dive, ma i peude ancora nen capije. Ma quand ch'a sarà vnù lë Spirit ëd la vrità, Chiel av menerà an tuta la vrità, përchè a parlerà nen për sò cont, ma a dirà tut lòn ch'a l'avrà sentì, e av nunsierà le còse ch'a l'han da vnì. Chiel am glorificherà, për motiv ch'a pijerà dël mè e ch'av lo dirà. Tut lòn ch'a l'ha mè Pare a l'é mè: a l'é për lòn ch'i l'hai dit ch'a pijerà dël mè e ch'av lo dirà” [Gioann 16:12-15].
Arsèive Gesù Crist coma nòst Signor e Salvator, ant ij sò tèrmin, an dà motobin ëd profit. Scoté lòn ch’a scriv l’apòstol Pàul (e costa-sì a l’é nòstra tersa letura biblica):
“Ora, donca, già ch’i soma stàit diciarà giust për la fej, i soma an pas con Nosgnor grassie a nòst Signor Gesù Crist. Për sò mojen an son ëstàite dovertà le pòrte a costa condission ëd grassia anté ch’i stoma bin ferm e adess i spetoma con fiusa e ‘d gòj ël dì ch’i pijeroma part a la glòria ‘d Nosgnor. E nen mach lòn! Fin-a ant le tribulassion i trovoma ‘n motiv për arlegrene, përchè i savoma che la tribolassion a fà chërse nòstra costansa, e la costansa l’esperiensa, e l’esperiensa la speransa. E costa speransa a l’é bin fondà përchè i savoma bin coma ch’a sia grand l’amor che Nosgnor a l’ha për nojàutri, l’amor dont lë Spirit Sant ch’i l’oma arseivù a l’ha ampinìne ‘l cheur” [Roman 5:1-5].
Terminoma con la letura d’un Salm, ël nùmer 8. An cost imn al sovran creator, l’autor a làuda la maestà ‘d Nosgnor e as maravija che Nosgnor a l’abia dàit a l’umanità ‘d podèj dominé an sla creassion.
“Nosgnor! Nòst Sovran! Tò nòm maestos a ampiniss la tèra. Toa glòria a l’é pì àuta dël cél! It l’has mostraje ai pcit e a le masnà, ëd conté ‘d toa fòrsa! It l’has fàit sté ciuto ij tò nemis e tuti coj ch’a s’arviro contra a ti. Cand ch’i vardo ‘d neuit al cél steilà e ch’i vëddo l’euvra ‘d toe man, la lun-a e le stèile ch’it l’has butaje, i’m diso: “Còsa mai ch’a son j’uman përché ti tl’àbie d’arcordete ‘d lor? Còsa mai ch’a son ij mortaj përchè ti’t l’abie da tenje an considerassion? Pura, it l’has faje nen tant da meno che j’àngej1, it l’has coronaje ‘d glòria e d’onor. It l’has fàit ch’a podèisso dominé toa creassion: it l’has butà tut ai sò pé ‘d lor; jë strop e le mandrie e tute le bestie sarvaje; j’osej ant ël cél, ij pëss dël mar, e tut lòn ch’a noata ant ij senté dj’ocean. 8:9 Nosgnor! Nòst Sovran: tò nòm maestos a ampiniss la tèra!”
Pregoma con n’orassion ch’armarca la festa ch’as selebra costa Duminica, visadì cola dla Trinità.

Orassion - Nosgnor tut-potent e etern! It l'has dàit a nojàutri, ij tò sërvent, për la confession ëd na vera fej, la grassia d'arconòsse la glòria dla Trinità eterna e, ant ël podèj ëd toa divin-a maestà, ëd adoré l'unità: Ten-ne costant an costa fej e adorassion e pòrt-ne a la fin a vëdd-te an Toa ùnica e eterna glòria, ò Pare; che con ël Fieul e lë Spirit Sant a viv e regna, un sol Dé, pr' ij sécoj dij sécoj. Amen.


Duminica 22 'd Magg - Prima Duminica apress Pancosta - Duminica dla Trinità - Proverbi 8:1-4, 22-31; Roman 5:1-5; Gioann 16:12-15; Psalm 8

sabato 14 maggio 2016

Pancòsta: la sorgiss ëd la fòrsa pacifica dël pòpol ëd Nosgnor [Duminica 15/5/2016)




Check this out on Chirbit

I vivoma ant n’época ch’a paress che la pì part ëd la popolassion a viva mach për l’ancheuj: la stòria dj’àutre generassion, la stòria ‘d soa gent,  a pàiro gnanca pì ‘d conòssla: a l’é quaicòsa ‘d passà e a diso che d’amportansa a n’àbia bin pòca. As arcòrda un pò, magari, ëd lòn ch’a l’avìo mostraje a scòla, cola stòria ch’a l’era pì o meno bin mostrà, ma ch’a l’era cola ofissial, cola “autorisà” da lë stat, al servissi ëd “l’ideologìa dominante”. Na quaj sèira fà a l’é capitame ‘d vardé an television un documentari d’arserca a propòsit ëd na quàich popolassion ëd l’Asia ch’a fasìo part ëd l’Union Soviètica. L’ideologia comunista, con soe ambission d’omogeneisé la gent sogetà a sò “amperi”, a l’avìa dëscancelà ‘d manera artifissiosa ij vej confin, tramudà e mës-cià ‘d gent diversa, ma ‘dcò sofocà, fàit fòra ‘d manera “sientifica” soe lenghe, colture e tradission për rende tuti, coma ch’a disìo, “j’istess”, uguaj. Dëscancelà soa memòria stòrica ‘d lor, proibìe e crasà soe lenghe, ëd popolassion antreghe a l’avìo perdù soa identità dl’origin për ciapé cola che ‘l partì comunista a j’amponìa. Apress la croa dl’Union Soviètica (tant coma ch’a crodo tùit j’amperi con soe ideologie e pretèise), cole popolassion, dòp d’avèj campà giù lë statue e ij simboj dël vej regim, con ëd gran pen-a a amprendo torna la lenga dij sò grand, soa coltura, soe tradission, sò drapò e dj’eroe ‘d soa gent. Conòsse la stòria e le tradission ëd nòstra gent, arpjé nòstra identità che quajdun a pretendìa ëd dëscancelé, a l’é ‘d gran pèis, përchè a veul dì conòsse ch’i ch’a soma e d’andoa ch’i vënoma. Na generassion ch’a conòss nen soa stòria as gava la tèra da sota ij pé e a peul gnanca avèj n’avnì, a l’avrà mach col che quajdun a veul deje për ij sò tornacont e ambission.

Autërtant pòch conossùa, e magari ëdcò dëstorzùa, a l’é la stòria ch’as podrìa disse paralela a cola dle nassion, visadì la stòria dël pòpol ëd Nosgnor, la stòria ‘d cola gent sernùa për rendje testimoniansa e servissi ant ël mond. A l’é la stòria ‘d coj ch’a son fedej al Dé ver e viv ch’a s’arvela ant la Bibia, ch’a part da l’antichità la pì da leugn e ch’a travërsa ij sécoj. Conosseve-la? A l’é la stòria antica dël pòpol ch’a l’é ciamà d’Israel, cola ch’a treuva sò segn ant la nassita, vita, mòrt e arsurression ëd Nosgnor Gesù Crist, dont ij sò dissépoj a son ëspantiasse an tut ël mond. L’aveniment ch’a l’ha rendù possibil së spantiament a l’é lòn ch’a l’é capità ant ël dì dla prima Pancòsta, cand ël prim grup dij dissépoj ëd Gesù Crist a l’ha arseivù da lë Spirit Sant ëd Nosgnor la potensa ‘d rendje testimoniansa. La Pancòsta a l’é lòn ch’i foma la selebrassion sta Duminica. Lesomne la conta, coma ch’i la trovoma ant ël lìber dj’At dj’Apostoj al capìtol 2. A l’é na fòrsa ch’a nass da le promësse ch’a l’avìa fàit Gesù (nòstra sconda letura).
Lë Spìrit Sant e ‘l Dì dla Pancòsta. Rivà ch'a l'era 'l dì dla Pancòsta, a l'ero tùit ansema ant ël midem leugh. A l'improvista a l'han sentù 'n son dal cel coma s'a fussa d'un vent ch'a bofava fòrt e a l'ha 'mpinì tuta la ca andoa ch'a l'ero setà. E a-i é comparìje ëd lenghe coma 'd feu ch'a son spartisse an s'ognidun ëd lor. E a son ëstàit tùit ampinì dë Spìrit Sant e a l’han comensà a parlé an lenghe forëstere, conforma che lë Spìrit a-j fasìa parlé. An col period a-i era a Gerusalem motobin dj'ebreo ch'a-i s'antërtenisìo (për l'ocasion dla festa), gent divòta da tute le nassion ch'a-i è sota 'l cel. Cand ch'a l'é fasse col son, motobin ëd gent a l'é assemblasse (dëdnans a la ca) e a l'ero tùit dëstornà për che ognidun a-j sentìa parlé an soa pròpria lenga. D'autut sbalordì, a disìo l'un con l'àutr: "Ma tuti sti-sì ch'a parlo, a son-ne pa dla Galilèa? Com é-lo donca che mincadun ëd nojàutri a-j sent parlé la lenga dël paìs andoa ch’i soma nà?”. Parti, Medi, Elamiti, e nojàutri ch'i stoma ant la Mesopotamia, an Giudea e an Capadòcia, ant ël pais del Pont e ant la provinsa dl'Asia, an Frigia e an Panfìlia, an Egìt e ant ij quarté dla Libia, ch'a l'é davzin ëd Cirene, e nojàutri ch'i stoma a Roma? J’ebreo tantme ij prosélit, ij cretèis e j’àrabo, i-j sentoma parlé dle maravìje ‘d Nosgnor ognidun an nòstra lenga? A l'ero donca tùit dëstornà e a savio pì nen còsa pensesse d' lòn, e as disìo l'un con l'àutr: "Còsa veul-lo dì sòn?". Ma d'àutri, a-j sbefiavo e a disìo: "A l'é ch'a son pien ëd vin doss". Ma Pè, an presentand-se ansema a j’óndes, a l’ha aussà la vos, e a l’ha dije: “Vojàutri gent ëd Giudèa e tuti coj ch’i seve a Gerusalem, scoté sossì e fé 'tension a mìe paròle. Malgré tut lòn ch’i pense, sti-sì a son nen cioch, perchè a l’é mach neuv ore dla matin, ma a l’é lòn ch’a l’avia dit ël profeta Gioèl: ‘A-i rivrà ant ij dì darié - Nosgnor a dis - ch’i spantierai mè Spìrit an sù tuta la mia gent, e vòsti fieuj e vòste fije a profetisëran; vòsta gioventura a vëddrà ‘d vision e ij vòsti vej a sugnëran dij seugn. Ëdcò an sij mè servidor, sia òm che fomne, i spantieraj mè Spìrit, an coj dì là, e lor a profetisëran. E mi i farài ‘d còse maravijose dzor ant ël cel, e ‘d prodissge an sla tèra giù-sì, ëd sangh e ‘d feu, e ‘n vapor ëd fum. Ël sol a sarà cambià an top, e la lun-a an sangh, dë' dnans che col grand e glorios Dì dël Signor a ven-a. Antlora tuti coj ch’a 'nvocran ël nòm dël Signor a saran salv’ (At 2:1-21)
Le promësse ‘d Nosgnor. “Flip a-j dis: “Signor, fane vëdde ‘l Pare, e për nojàutri tant a basta”. Gesù a l’ha dije: “A l’é tant ëd col temp che mi i son ansema vojàutri e ti ‘t l’has nen conossume? Flip, col ch’a l’ha vëddume, a l’ha vëddù mè Pare. Com’ é-lo ch’ it dise: 'Fa-ne vëdde ‘l Pare?' Chërdes-to nen ch’i son an mè Pare e mè Pare a l’é an mi? Le paròle ch’iv diso, i-j diso nen daspërmì medésim, ma ‘l Pare ch’a sta an mi a l’é col ch’a fà soe euvre miracolose. Chërdme ch’i son ant ël Pare e ‘l Pare a l’é an mi, sedësnò chërdme për motiv dj’euvre miracolose ch’i faso. An vrità, an vrità iv diso: Col ch’a chërd an mi, a farà j’euvre ch’i faso mi, ansi, a na farà ‘d pì grande ancora che ste-sì, për motiv ch’i vado al Pare. E qualsëssìa còsa ch’i ciame a mè nom, i la farai, parèj che ‘l Pare a sia glorificà dal Fieul. S’im ciame queicòsa a mè nòm, i la farai. S’im veule bin, fé lòn ch’iv comando. Antlora i pregrai mè Pare, e Chiel av darà n’àutr Consolator për sté ‘nsema voi për sèmper; lë Spìrit dla vrità che ‘l mond a peul nen arsèive përchè a lo vëdd nen e a lo conòss nen. Vojàutri, contut, i lo conòsse përchè a sta ‘nsema voi e a sarà an voi” (Gioann 14:8-17).

L’apòstol Pàul a dëscriv parèj lë Spirit Sant ch’a l’é dane:

“Përchè tuti coj ch'a son mnà da lë Spirit ëd Nosgnor a son fieuj 'd Nosgnor. Përch' i l'eve nen arseivù në spìrit ëd servitù ch'av men-a torna a la pàu, ma i l'eve arseivù lë Spirit d'adossion ch'an fà crijé "Abba, Pare". A l'é col istèss Ëspirit ch'an rend la testimoniansa ch'i soma ‘d fieuj 'd Nosgnor. E s'i soma 'd fieuj, antlora i soma 'dcò d'ardité (visadì d’ardité 'd Nosgnor ardité ansema con Crist) se përdabon i patìoma con Chiel për esse 'dcò glorificà con Chiel” {Roman 8:14-17}.

A la fin, pregoma con le paròle dël Salm 104:

“Ò Signor, che gran' varietà 'd ròbe ch'it l'has fàit! Ti 't l'has faje tute con sapiensa. La tèra a l'é pien-a 'd toe creature. Vardé-là l'océan, grand e largh, ch'a formiola 'd creature d'ògni sòrt, sia grande che pcite. Vardé ij bastiment ch'a lo sorgo, e 'l Leviatan ch'it l'has falo përché a-i s'amusa.  A dipendo da Ti për ël nutriment ch'a l'han da manca. Quand che Ti a-j lo procure, lor a l'archeujo. Ti 't doverte la man për deje da mangé e lor a na mangio. Tutun, s'it ët slontan-e da lor, a droco 'nt lë sparm. Quand ch'it jë 'rtire lë spirit, lor a meuiro e 'rtorno a la póer. Quand ch'it jë das Tò respir, as crea la vita e Ti 't arnova la facia dla tèra. Che la glòria 'd Nosgnor a dura për sèmper! Lòn ch'a l'ha fàit a-j dà tant ëd piasì al Signor.  La tèra a tërmola a Sò sguard; le montagne a fumo quand che Dé a-j toca. I cantrai al Signor fin tant ch'i vivo. I lauderai 'l Signor fin-a a l'ultim mè respir! Che tùit ij mé pensé a-j sio agradì, përch' am arlegro ant ël Signor! Che tùit ij pecator a dësparisso da la facia dla tèra; che coj ch'a son gram a scomparisso për sèmper. Che tut lòn che mi i son a làuda 'l Signor! Laudé 'l Signor! [Salm 104:25-35, 37].

Orassion: Nosgnor tut-potent! An ës dì-sì Ti 't l'has dovertà 'l senté dla vita eterna a minca rassa e nassion për ël don promëttù dlë Spirit Sant: Arvërsa con abondans, it pregoma, sto don për tut ël mond pr' ël mojen dla predicassion dl'Evangeli, parèj ch'a vagna fin-a ij confin pì da leugn dla tèra: për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con Ti, ant l'unità dlë Spiri Sant, un son Dé, pr' ij sécoj dij sécoj. Amen.

Duminica 15 'd Magg - Dì 'd Pancòsta - At 2:1-21 o Genesi 11:1-9; Roman 8:14-17 o At 2:1-21; Gioann 14:8-17, (25-27); Salm 104:25-35, 37

Per approfondire il messaggio di queste letture, leggere questa predicazione in italiano.

venerdì 6 maggio 2016

Na domanda ch’i l’oma bin da fesse [Duminica 8 'd magg 2016)




Check this out on Chirbit

Ancheuj a-i é fin-a n’industria ch’a l’ha coma sò bu col ëd antërtniss-ne, d’amusene, ëd fene divertì, d’ampedine ‘d pensé. A l’é nen mach ëstudià për fé che nojàutri i sio ampedi ëd “désturbé ‘l manovrator”, ma soens a n’é bin còmod për nen dovèj pensé tròp a le domande ancreuse ch’a rësguardo nòstra vita, an sël sens da desse a la vita, nòstra vita. Coste domande, a l’é pro vera, an dan ëd sagrin, e fin-a d’angossa, përché i soma nen bon a deje na rispòsta. E peuj, a venta ‘dcò dilo, a paress che ‘d rispòste ch’ant ël mond as dan a cole domande, a na sio bin vàire e i savoma nen cola ch’a sia la pì’ giusta e i pairoma nen (o i l’oma nen ël temp, la veuja o, i disoma, l’abilità) ëd confronteje. Antlora a l’é mej ëd nen penseje su tant e ...ch’a vada com a vada! A l’é për lòn i l’oma da manca ‘d quajcòsa ch’a peussa dëstornene, svariene. Coste domande a’n tormento e sagrin-o dzurtut ant ij moment ëd crisi coma na maladìa o ‘n deul. Contut, a riva ‘l moment che le distrassion an servo a pòch, coj moment ch’i podoma pì nen scapeje, ëd schivié la domanda: “Còsa venta-lo ch’i fassa pr’ esse salv da sta vita inùtil e grama? Antlora a son beà coj ch’a ‘rsèivo volenté e a la pijo an sël sério coma ch’a mérita, la rispòsta concreta che mach l’Evangeli ‘d Gesù Crist a peul dene, cola ch’a l’é përdabon na bon-a neuva. Sossì a l’é lòn ch’a seurt da la prima letura biblica dë sta Duminica. N’òm disperà pr’ ij motiv ch’i vëdroma pì anans, a cambia soa prospetiva ‘d vita e as sent ampinisse ‘d gòj e dë speransa.

Pàul e Sila ampërzonà a Filippi. “Ora a l’é rivà che, damentre ch’i andasìo al leugh ëd la preghiera, a n’é vnuje ancontra na serva ch’a l’era ampossessà da në spirit ch’a la fasìa strologhé e ch’a disìo ch’a l’era lë spirit ëd Piton. Për lòn ch’a disìa, cola fomna a fasìa fé ‘dij grand guadagn ai sò padron. A l’é capità ch’ a l’é butasse a venine dapress, a Pàul e nojàutri. A crijava e a disìa: “Sti òm a son ij sërvent dël Dé pì-àut e av nunsio coma ch’i peude esse salvà!”. E a l’ha fàit lòn durant diversi dì. A la fin Pàul, che lòn a-j dasìa pitòst fastidi, a l’é virasse e a l’ha dije a lë spirit: ‘It comando an nòm ëd Gesù Crist, ëd seurte da sta fìa’, e tut sùbit lë spirit a l’é seurtine. Ij padron ëd cola serva, vëdand che la speransa ‘d fé ‘d guadagn a l’era andass-ne, a l’han pijà Pàul e Sila e a l’han rablaje ant la piassa pùblica dëdnans ai magistrà. E a l’han presentaje ai governator, disand: “Costi-sì a son dj’ebreo ch’a veulo buté sot-dzora nòstra sità,  përché a mostro ‘d costume che a nojàutri chi soma ‘d roman, a l’é nen consentì d’aceté né ‘d seguité!”. Ëdcò ‘l pòpol a l’é solevasse contra ‘d lor e ij governator, avendje fàit s-scianché le veste, a l’han comandà ch’a fusso foatà. E dòp d’avèje dàit diverse foatà, a l’han butaje an përzon, dasandje ordin al consergi ëd goerneje al sicur. Ël consergi, con n’òrdin parèj, a l’ha butaje al fond ëd la përzon, e a l’ha strenzuje ij pé ant ij sèp. Ora, sù la mesaneuit, Pàul e Sila a pregavo, cantand ëd làude a Nosgnor, ëd manera ch’ij përzoné a-j sentìo. E tut d’an colp a l’é fasse un grand taramòt, tal che le fondamente dla përzon a son socrolà, e su ‘l moment tute le pòrte a son deurbisse, e le caden-e ‘d tuti a son dëstacasse. Sù lòn, ël consergi a l’é dësvijasse e, an vedand le pòrte dla përzon doverte, a l’ha tirà fòra soa spa e a vorìa massesse, chërdand ch’ij përzoné a-j fusso scapaje. Ma Pàul a l’ha crijà fòrt disand: ‘Fate gnun mal, përché i soma tuti ansissì. Antlora, avend ciamà ‘d ciàir, ël consergi a l’é corù andrinta e, tut tërmoland, a l’é campasse ai pé ‘d Pàul e Sila. E avendje mnà fòra, a l’ha dije: ‘Monsù, còsa venta-lo ch’i fassa pr’ esse salv?”. Lor a l’han dije: “Chërd al Signor Gesù Crist, e ‘t saras salv, ti e tùit ij tò!”. E a l’han nunsiaje la Paròla ‘d Nosgnor, a chiel e a tuti coj ch’a j’ero an soa ca. Pròpi antlora, ant ël pì bel mes ëd la neuit, ël consergi a l’ha lavaje soe piaghe ‘d lor e, sùbit dòp, a l’é stàit batesà ansema a tuti coj ëd soa ca. Peuj a l’ha portaje andrinta da chiel, e a l’ha servije da mangé, e a l’é arlegrasse përché ansema a tuta soa gent a l’avìa chërdù a Nosgnor” [At 16:16-34].

“Vardé, i son an camin ch’i rivo4. I pòrto con mi da dé l’arcompensa e rende a mincadun conform a soe euvre. I son l’Alfa e l’Omega, ël prim e ‘l darié, ël prinsipi e la fin. A son beà coj ch’a l’han avù la ròba netià. A lor a-j sarà consentì d’intré për le pòrte dla sità e ‘d mangé ‘l frut dl’erbo dla vita. (...)  “Mi, Gesù, i l’hai spedì mè àngel përchè a renda testimoniansa dë ste còse ant le cese. Mi i son tant la rèis ëd David che l’ardité ‘d sò tròno. Mi i son la stèila matinera ch’a splendriss”. Lë Spirit e la sposa a diso: “Ven!”, e coj ch’a scoto ch’a diso: “Ven!”. Chi ch’a l’ha sèj ch’a ven-a; chi ch’a veul, ch’a pìja pura dl’eva dla vita, ch’a l’é a gràtis. (...) Col ch’a fà fede ‘d tut sossì, a dis: “Éh, i ven-o tòst”. Amen! Ven, Signor Gesù! Che la grassia ‘d Nosgnor Gesù Crist a sìa con tuti vojàutri!” [Arvelassion 22:12-14,16-17,20-21].


Gesù a prega për ij chërdent dontsessìa. “Ora i prego nen mach për lor, ma ‘dcò për coj ch’a chërdran an mi për ël mojen ëd soa paròla. Përchè a sio tùit un, pròpi coma Ti, Pare, t’ses an mi e mi an Ti. I prego che lor a sio an nojàutri, përchè ‘l mond a chërda che Ti ‘t l’has mandame. I l’hai daje la glòria ch’it l’has dame, përch’i sio un, tanme nojàutri i soma un – Mi an lor, e lor an mi - ch’a sìo un an manera completa, parèj che ‘l mond a conòssa che Ti ‘t l’has mandame e ch’it jë veule bin, tanme Ti ‘t l’has vorsùme bin. Pare, mè desideri për coj ch’it l’has dame a l’é che andoa ch’i son mi, a sio ‘dcò lor, parèj che lor a vëddo mia glòria, cola ch’it l’has dame motobin anans la creassion dël mond.  Pare giust, ël mond a l’ha nen conossute, ma mi i l’hai conossute, e sti-sì a l’han conossù ch’a l’é Ti ch’it l'has mandame, e i l’hai faje conòsse Tò nòm, e i seguitrai a felo conòsse, përchè l’amor ch’it l’has avù për mi a sia ‘n lor e mi i sia an lor” (Gioann 17:20-26).

Salm 97 - L’autor a pitura Nosgnor coma ‘l rè giust e sovran dël mond ch’a ven anans an Soa glòria për rende giustissia ai Sò dëdnans a coj ch’a-j son nemis.

“Nosgnor a l’é rè, la tèra as n’arlegra! Che fin-a le tère pì da leugn a n’argiojisso! Èd nivole fosche a-j stan dantorn; drit e giustissia a sostnisso sò tròno. Da ‘dnans a chiel un feu a-j va anans e a brusa tùit ij sò nemis. Soe losne anlùmino l’univers. La tèra a lo vëd e a l’é pijà da lë sparm. Le montagne a slinguo tanme ‘d sira dëdnans a Nosgnor, dëdnans al Signor ëd tuta la tera. Ël cél a proclama Soa giustissia e tùit ij pòpoj a miro Soa glòria. Ch’a n’àbio onta tuti j’idolatra, ch’as vanto ‘d divinità ch’a son nen; tùit ij dé a l’han da tombé2 a tèra dëdnans a Chiel! Gerusalem as n’arlegra a sente sossì; a son an festa le sità ‘d Giuda për motiv ëd Toa giustissia, o Signor! Përchè Ti ‘t ses ël Signor, ël Pì-àut dzura tuta la tèra. Ti’t ses esaltà dzura tùit ij dé. Vojàutri ch’i veule bin a Nosgnor, i l’eve an ghignon ël mal. A l’é Chiel ch’a goerna la vita ‘d coj ch’a-j son fedel e ch’a-j libera da le man dj’ingiust. La lus a sponta pr’ ij giust, e la gòj për coj ch’a son drit ëd cheur. Che tùit ij giust a s’arlergro an Nosgnor e ch’a làudo Sò nòm sant!” (Salm 97).

8 ëd Magg 2016 - Duminica 'd Pasca ch'a fà set - At 16:16-34; Arvelassion 22:12-14,16-17,20-21; Gioann 17:20-26; Salm 97

Orassion: Nosgnor, rè 'd glòria!| It l'has esaltà Tò Fieul ùnich Gesù Crist con ëd grand trionf a Tò Regn an cèl: lass-ne nen sensa consolassion, ma manda Tò Spirit Sant për dene fòrsa, e esaltane a col leugh anté che nòst Salvator Gesù Crist a l'é andàit anans; ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ant na glòria eterna. Amen.