venerdì 30 dicembre 2016

D'informassion an abondansa (Duminica 1.1.2017)


Lòn ch’a l’é scrit an vòstra carta d’identità? Ëd sicur nen tut lòn ch’a podrìa disse ‘d vojàutri, ma mach ël minim për podèj rivé a ‘n vòst arconossiment precis. Ëd la përson-a ‘d Gesù Crist i l’oma nen mach dontré indicassion, ma na plétora, n’abondansa d’anformassion ch’an diso precis chi ch’a l’é Gesù e përchè ch’a l’é d’importansa vital për nojàutri.

Leture bìbliche dël lessionari - Duminica ‘l prim ëd Gené - Ël Nòm sant
Nùmer 6:22-27;  Galat 4:4-7; o Filipèis 2:5-7; Luca 2:5-21Salm 8

Orassion: Pare etern, Ti tl’has daje a Tò Fieul ancarnà ‘l Nòm sant ëdd Gesù coma ‘n segn ëdd nòstra salvëdssa; pianta an minca cheur, it pregoma, l’amor ëdd col ch’a l’é ‘ò Salvator dël mond, Nosgnor Gesù Crist; ch’a viv e regna con Ti e con lëd Spirit Sant, un sol Dé, ant la glòria eterna. Amen.


venerdì 23 dicembre 2016

Lòn ch’a l’é stërmà an col nòm (Dì 'd Natal 25/12/2016)


Abresé: Përchè vojàutri l’evene arseivù ‘l nòm ch’i l'eve? Përché Nosgnor Gesù Crist a l’ha arseivù a soa nassensa pròpi ël nòm Gesù? Ant ël nòm “Gesù” a l’é stërmà quajcòsa ch’an parla ‘d soa mission, quajcòsa ch’a l’é important për mincadun ëd nojàutri uman. Vëddoma.
Përchè l’evene arseivù ‘l nòm ch’i l'eve? Vost pare e vostra mare a l’han dave ‘l nòm che pì a-j piasìa, o përchè ch’a l’era ‘l nòm ëd quaj sò parent ëd lor dont a vorìo codìne la memòria, o për na tradission ëd famija. La sernùa d’un nòm a l’é ‘d soens fàita për cas, sensa un motiv ëspecifich. Podrìa-la - la significassion d’un nòm - indiché ‘l caràter o la mission ch’a l’avrà cola përson-a ant la vita? Ëd ràir, bele s’a podrìa esse n’auspissi, un presagi. Collì a podrìa pitòst esse la funsion ëd në stranòm ch’as dà a na përson-a chërsùa, nen a na masnà. A l’era ‘l cas dl’apostol Pé, Pero. Chiel as ciamava nen parèj, ma Simon. “Pero” a l’era lë stranòm ch’a l’avìa daje Gesù për cisselo a dventé “tanme na pera”, visadì sòlid, fedel. përchè a l’era nen parèj! A podrìa ‘dcò desse, quaj vòta, che la significassion d’un nòm a rapresenta na sòrt ëd misteriosa professìa.

Tut sossì a l’é nen ël cas ëd Gesù. Ël nòm ch’a l’avìa arseivù ‘l Bambin, Gesù, a l’era l’arzultà dël comand ëspecifich che Giusèp, l’òm ëd Marìa, a l’era stàje dàit da Dio, quand che n’àngel a l’era comparije an seugn.
 Ël vangel scond Maté a dis: “N’àngel ëd Nosgnor a l’é comparije ant ël seugn e a l’ha dije: “Giusep, fieul ëd David, àbie nen tëmma d’arsèive Marìa coma toa fomna an toa ca, përchè lòn ch’a l’é stàit concepì an chila, a l’é da lë Spirit Sant. Chila a butrà al mond un fieul e ti tl’has da deje ‘l nòm Gesù, përchè chiel a salvërà sò pòpol dai sò pëccà” (Maté 1:20-21).
A Gesù a j’era stàje dàit col nòm përché “...chiel a salvërà sò pòpol dai sò pëccà”. Concentroma l’atension an su costa pressiosa vrità.

A l’é vnù për salvé

Ël nòm “Gesù” a ven da la lenga ebràica e a podria rendse an piemontèis con “Salvator”. Ës nòm a corispond a col dël përsonagi biblich ëd Giosué. Giosué a l’era col ch’a l’avìa guidà ‘l pòpol d’Israel a intré e a stabilisse ant la tèra che Nosgnor a l’avìa promëttuje. Gesù o Giosué a l’era antlora ‘n nom bin ëspantià. Mach për ël fieul ëd Marìa ‘d Nasaret, contut, ës nòm a l’avrìa avù ‘n valor ùnich.

Ël mëssagi dl’àngel a riguard dël nòm “Gesù” a fortiss che la mission ëd Gesù a sarìa stàita cola ‘d “salvé”. La significassion ëd salvé a l’é: liberé da ‘n perìcol, tiré fòra da na situassion arzigosa, asardosa, anté ch’a-i é ‘l privo ‘d fesse mal o ‘d meuire; salvé da la përzon, da na condan-a. A l’é lòn ch’a fà la squadra dël pront intervent o dla cros rossa, o ‘n bagnin dal nié: salvé na përson-a an perìcol.

Salvene da la përdission

La mission ëd Gesù, donca, a sarìa stàita cola ‘d salvé, ma da còsa? A lo dis ciàir ël test ch’i consideroma: Gesù a l’é vnù për salvé le creature uman-e dai sò pëccà. Lòn che la Bibia a ciama pëccà, o pecà, a sta a la rèis ëd tùit ij maj, ëd tute le dësfunsion dë sto mond, tant a livel përsonal che coletiv.

Ël pëccà a l’é lòn ch’a pregiudica, ch’a ruvin-a, ch’a vasta, ch’a compromèt, nòstra relassion con Nosgnor, ch’a l’é la sorgiss ëd nòstra vita e salute; a l’è lòn ch’an fà - nojàutri - meritèivol d’esse campà vìa, campà vìa, as podrìa disse, ant la mnisera d’univers. La Paròla ‘d Nosgnor a dis bin ciàir che ‘l pëccà a l’é lòn ch’a buta an rìsigh séri nen mach nòstra salute ‘d tute le manere, ma ‘dcò nòstra vita.

La question a l’é tant séria che fin-a l’espression “buté a risigh” a l’é ancora nen pro fòrta për fé la dëscrission dle tràgiche conseguense dël pëccà për nòstra esistensa. A l’é quajcòsa che la pì part ëd la gent as na rend pa nen bin cont e ch’a tend a sotvaluté, a sotëstimé. A l’é la condission che le Scriture Sante a dëscrivo coma ‘d perdission, ëd danassion. Ël fàit a l’é che nojàutri - parèj ch’an fà savèj l’arvelassion bìblica - i soma ‘d creature condanà sensa apel, përdùe, ch’as peudo pì nen arcuperesse, ch’a l’han pì gnun-a chance ëd riabilitassion, ëd reintegrassion, ëd salvesse.

A sarìa bin parèj, contut, s’a fussa nen che Nosgnor, për motiv ëd Soa misericòrdia, sensa che gnun a lo meritèissa, a l’ha pijà l’inissiativa d’anterven-e, diret, për buté armedi a nòstra situassion, për comodela. Pròpi sossì Nosgnor a l’ha falo quand ch’a l’ha mandà an ësto mond Sò Fieul ùnich, Gesù Crist, che soa mission a l’era e a resta cola ëd salvene dai nòstri pecà e da soe afrose conseguense.

La vrità dla situassion ëd condan-a ch’i na soma sogetà, contut, a tanti a smija nen vera e a l’arfudo. Për lòn a deuvro d’alegassion e dë scuse ‘d vària natura. An efet, l’idèja ch’a l’han dla giustissia ‘d Nosgnor e, dzurtut, l’idèja ch’a l’han ëd lòn ch’a sìa ‘l pëccà, a corespond nen a lòn che Nosgnor an dis ant la Bibia. A venta dislo ciàir, contut, ch’a l’é lòn ch’a dis Nosgnor ch’a conta, nen le idèje ch’i l’oma nojàutri. A l’é për lòn ch’i l’oma da arcuperé, da pijé an sël sério lòn che la Bibia an dis a propòsit ëd la giustissia ‘d Nosgnor e ‘d lòn ch’a l’é ‘l pëccà e chërdje. A l’é nen na question d’opinion, ma na question ëd vita e ‘d mòrt. A l’é mach quand ch’ i pijeroma an sël sério lòn ch’a dis la Paròla ‘d Nosgnor an rësguard ëd nòstra situassion ëd condan-a e ‘d perdission ch’i podroma apresié përdabon lòn che ‘l Salvator Gesù Crist a l’é e a l’ha fàit.

Na ròba ch’i podoma nen pijela për n’àutra

Ël concet ëd pëccà a l’ha da andé ansema a col dla lej moral che ‘l Creator, ch’a l’é sovran, a l’ha sogetà le creature uman-e. Le Scriture a fortisso: “Chionque a fà 'n pecà a contravniss a la lej 'd Nosgnor, përchè 'l pecà a l'é lòn ch'a l'é contra la lej” (1 Gioann 3:4). Pëccà a l’é tut lòn ch’as conforma nen a la lej ëd Nosgnor, ch’a l’é na lej ëd giustissia e vita, la lej compendià ant ij Des Comandament. Nen conformesse a la Lej ëd Nosgnor a càusa inevitàbil ëd dësfunsion e ‘d mòrt, “...përchè la paga ch’a dà ‘l pecà a l’é la mòrt” (Roman 6:23). La “mòrt” ambelessì i l’oma da comprendla an tute soe acession, an tùit ij sò significà.

Nòstra società e tuta nòstra esistensa, an efet, a l’é caraterisà da ‘d dësfunsion, ëd maladìe e mòrt a tùit ij livel. Ël pëccà, pì ‘d lòn, an fà dël tut incompatibij, intoleràbij, inacetàbij për Nosgnor. Nojàutri i j’ero stàit creà për Chiel, e s’ is ëslontanoma da Chiel, nòstra vita a vniss dël tut dësùtil. Nosgnor a l’ha an òdio tuti coj ch’a fan lòn ch’a l’é mal. A diso lë Scriture: “A l’é për lòn che j’arogant a peudo nen sté an toa presensa; it l’has an òdio tùti coj ch’a fan ël mal” (Salm 5:5). A l’é për lòn che j’uman a son sogetà a Sò giust giudissi ëd condan-a, lòn che la Scritura a ciama “l’ira” o “la flin-a” ëd Nosgnor,.

Ël vers ch’i l’oma mensionà anans da la letra ai Roman, contut, an l’arvers ëd la midaja, a dis, complet: “Përchè la paga ch’a dà ‘l pecà a l’é la mòrt, ma ‘l don che Nosgnor Dé an fà an Gesù Crist, nòst Signor, a l’é la vita eterna” (Roman 6:23). Nosgnor a l’é nen mach giustissia, ma ‘dcò amor e misericòrdia e a l’é dispòst a acordé la grassia dla salvëssa për ël mojen ëd la përson-a e l’euvra ‘d Gesù Crist - përchè ch’a l’ha mandalo coma col ch’a paga ‘l pressi ëd nòst riscat e ch’an buta an pas con Chiel. Ant Soa vita, mòrt e arsurression, Gesù “a salda ij débit” dël pecator pentì ch’as fida an Chiel e - sèmper për Sò mojen - dj’òm e ‘d fomne argenerà da la mira spiritual as ancamin-o për la stra dla santificassion, cola che a sò temp a rivrà ant l’eterna comunion ëd salvëssa con Nosgnor. Gesù a dis: “Iv diso la vrità: coj ch'a dan da ment a mia Paròla e ch'a chërdo a Col ch'a l'ha mandame, a l'han vita eterna e quand ch'a-i sarà 'l Giudissi a saran nen condanà, përchè già a son passà da la mòrt a la vita” (Gioann 5:24).

Ël mëssagi dël Testament Neuv a l’é ciàir e a fà nen ëd compërmess: “La salvëssa as peul trovesse an gnun d'àutri, përché, sota 'l cel, a l'é nen dàit a j'òm d'àutri nòm ch'a peusso salvene" (At 4:12), e ‘dcò: “Aringreteve e che mincadun ëd vojàutri as fasa batesé ant ël nòm ëd Gesù Crist për l'assolussion dai vòsti pecà e i arseivrè 'l don dlë Spìrit Sant” (At 2:38).

Sò pòpol

A-i é sì ancora n’ùltim punt da consideresse. Nòst test a fortiss: “Chila a butrà al mond un fieul e ti tl’has da deje ‘l nòm Gesù, përchè chiel a salvërà sò pòpol dai sò pëccà” (Maté 1:21). As dis ëd sòlit che ‘l Crist a l’é vnù për salvé ‘l mond, ma cost vers a dis che Chiel a l’é vnù për salvé “sò pòpol”, nen tut ël mond. Lòn ch’a veul dì sossi?

Con l’espression: “Sò pòpol” as s’ha da comprende nen ël pòpol ebràich coma ch’a stà. Vera, Gesù a l’era n’ebréo e a l’é nassù an mes al pòpol ebréo coma ‘l Messìa, ël Salvator che lor a spetavo. Contut, a l’é ciàir da tut lòn ch’a l’ha mostrà, che Chiel a l’é nen mach vnù për la nassion ebràica, ma për ëd gent ëd tut ël mond, gent ëd tute le nassion. Tanti ebréo a l’han chërduje, a son andaje dapress a Gesù, e a l’han arseivùne ‘l benefissi d’esse salvà dai sò pëccà ‘d lor, ma nen mach dj’ebreo! Për “sò pòpol” a l’é da comprende, pitòst, tuti coj ch’a son fidasse a Chiel për arsèive la grassia dla salvëssa, tuti coj ch’a lo séguito coma sò Signor e Salvator, a-i n’anfà nen ëd che nassion ch’a sìo! Gesù a l’ha predicà prima a dj’ebréo për la salvëssa ëd tuti coj ch’a l’han seguitalo, ma a l’ha ‘dcò dit: “I n’hai d’àutre fèje ch’a son nen dë sto strop. A venta ëdcò che mi i-j vada a sambleje e porteje ambelessì. Lor a scotran mia vos, e a-j sarà ‘n sol strop e ‘n sol bërgé” (Gioann 10:16).

Ël pòpol che Gesù a salva dai sò pëccà ‘d lor a l’é tuta la gent - a-i n’anfà nen ëd che nassion ch’a sìa - che da l’eternità Nosgnor Dé a l’ha fidà, dàit, a Sò Fieul Gesù Crist përchè ch’arsèiva la grassia dla salvëssa për ël mojen ëd soa euvra ‘d redension. Gesù a pregava parèj: “Pare, mè desideri për coj ch’it l’has dame a l’é che andoa ch’i son mi, a sio ‘dcò lor, parèj che lor a vëddo mia glòria, cola ch’it l’has dame motobin anans la creassion dël mond” (Gioann 17:24).

Ël pòpol ëd Gesù a son ëdcò ciamà “soe feje”, coj ch’a chërdo an chiel. Gesù a l’ha dit: “Ma vojàutri i-j chërde nen, për motiv ch’i seve nen dle mie fèje. Mie fèje a scoto mia vos, e mi i-j conòsso e lor am ven-o daprèss. I-j dago la vita eterna e mai a andran a perdse. Gnun a sarà bon a gavèmje d’ant le man” (Gioann 10:26-28). Ëd ësto pòpol l’apòstol pé a dis: “...ch’a son ëstàit sernù scond la preconossensa ‘d Dé ‘l Pare, butà da part da lë Spìrit për l’ubidiensa a Gesù Crist e për l’aspersion ëd sò sangh” (1 Pé 1:2). Ël pòpol che Gesù a l’é vnùit a salvé dai sò pëccà ‘d lor a son tuti coj ch’as fido an Chiel, “ànima e còrp”.

Un nòm pressios

Lòn ch’a-i é-lo ëd stërmà, donch, ant ël nòm ëd Gesù? A-i é stërmà ‘l don ël pì pressios ch’as peussa arsèive: për sò mojen i arseivoma da Nosgnor ël përdon dij nòstri pëccà e l’arconciliassion con Chiel, visadì na vita neuva. A l’é costa-sì la rason përchè i soma ciamà (mi e vojàutri) al pentiment e a la fej an Chiel. A l’é costa-sì la rason përchè ‘l mëssagi dl’Evangel, la Bon-a Neuva, a travërsa ij sécoj për cheuje ansema tuti coj che Nosgnor a veul ch’a faso part ëd Sò pòpol, apress d’avèje ciamà a seurte da l’umanità përdùa për acordeje la grassia dl’arconciliassion con Chiel. L’Apòstol a dis: “I soma donca dj'ambassador ëd Crist, e a l'é coma se Nosgnor medésim a fèissa n'apel për nòst mojen. A l’é për lòn ch’iv suplicoma da part dël Crist: sie arconcilià con Nosgnor.  Përché Nosgnor a l'ha fàit che 'l Crist, ch'a l'avìa gnun pecà, a fussa carià chiel dij nòstri pecà përché grassie a sò sacrifissi nojàutri i fusso butà ant la giusta relassion con chiel” (2 Corint 5:20-21).

Ch’a peussa esse parèj ëdcò për vojàutri ch’i më scote.

Duminica 25 'd Dzèmber 2016 - Dì 'd Natal

Leture bìbliche Isaia 9:2-7;  Tito 2:11-14; Luca 2:1-20;  Salm 96


Orassion: Nosgnor! Ti’t an fase content con la festa, ch’a ven tùti j’ann, dla nassensa ‘d tò Fieul ùnich Gesù Crist. Acòrda che nojàutri, ch’i l’arseivoma con gòj coma nòst Redentor, i peuda con fiusa frema contemplelo quand che chiel a artornerà për esse nòst Giudes; ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

giovedì 15 dicembre 2016

Lòn ch’a l’é stàit concepì an chila a l’é da lë Spirit Sant (Duminica 18/12/2016)



Leture bibliche për Duminica 18 ëd Dzèmber 2016 - Quarta Duminica d’Advent

Ant un temp coma ‘l nòst anté ch’as dùbita e ch’as fà dë schergne ‘d tut lòn ch’i l’oma gnun-a esperiensa e che an paress inpossibil, ël parlé dël concepiment ëd na masnà da part ëd na fomna ch’a sìa vèrgin, a l’é pitòst malfé da tratesse.Collì a l’é stàit ël cas ëd Marìa, la mare ëd, Nosgnor Gesù Crist. Për lòn a-i era na rason bin specìfica e i l’oma da considerela bin sensa ‘d pregiudissi. Le leture bibliche dë sta Duminica, quarta d’Advent an na parlo.

Leture bibliche: Isaia 7:10-16Roman 1:1-7Maté 1:18-25Salm 80:1-7, 16-18

Orassion: Nëttia nòstra cossiensa, ò Dé tut-potent, quand che Ti an fà vìsita minca dì, përchè Tò Fieul Gesù Crist, a soa vnùa, a peuda trovene ant na ca prontà për chiel; ch'a viv e regna con Ti, ant l'unità dlë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

martedì 13 dicembre 2016

Sìe vajant, àbie gnun-a tëmma! (11/12/2016)



Leture për la Tersa Duminica d’Advent, - L’11 ëd Dzèmber 2016 - L’Advent a l’é un period dël calendari cristian andoa ch’as mës-cio, ant le leture bibliche, doe realità, cola dla prima vnùa dël Crist, e la sconda vnùa dël Crist. Tut’ e doe a l’han ëd professìe ch’a na parlo, le antiche e j’istèsse promësse fàite da Gesù medésim. Tute le doe vnùe a compòrto dj’efèt an sël mond, d’efèt spirituaj e d’efèt materiaj. A-i son d’efet, ëd rilevansa, për coj che ancheuj a arsèivo Gesù coma sò Signor e Salvator, ma coj-lì a saran sèmper d’efèt parsiaj, ëd conseguense ch’as compiran pien-e mach a la sconda vnùa ‘d Gesù. A l’é për lòn che as parla dël temp d’ancheuj coma dël “già e pa nen ancora”. Vëddoma.

Duminica 11 ëd Dzèmber 2016 - Tersa Duminica d’Advent

Leture bibliche Isaìa 35:1-10;  Giaco 5:7-10;  Maté 11:2-11Salm 146:4-9

Orassion: Nosgnor! Dësvija Tò podèj, e con gran potensa ve an tra ‘d nojàutri; e, përchè i soma tant ambarassà da nòstri pëccà, che Toa generosa grassia an giuta lesta e ch’an lìbera; për Gesù Crist, nòst Signor, che con Ti e con lë Spirit Sant sìa onor e glòria, ora e për sèmper. Amen.

martedì 29 novembre 2016

La tèra a sarà socrolà da la fòrsa ‘d soa paròla (Leture bibliche për ël 4 ëd Dzèmber 2016)


Duminica 4 'd Dzèmber 2016 - Sconda Duminica d'Advent
Orassion: Nosgnor ëd misericòrdia! Ch’it l’has mandà ij tà mëssagé, ij profeta, për prediché ‘l pentiment e për pronté la stra për nòstra salvëssa: Dane la grassia dë scoté j’amoniment ch’i fan e chité nòstri pecà, përchè ch’i peussa saluté con gòj la vnùa ‘d Gesù Crist, nòst Redentor, ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, ora e për sèmper. Amen.

mercoledì 23 novembre 2016

A l'é l'ora 'd dësviesse dal seugn (Duminica 27/11/2016)

I comensoma da costa sman-a la letura dij test dla Bibia ch’a son lesù la Duminica ant le cese durant ël temp ëd l’Avent.

I. isaia 2:1-5

La prima letura, dal Testament Vej, a l’é ‘n tòch ëd la professìa d’Isaìa. A varda a ‘n dì dl’avnì quand ëd gent da tut ël mond a vnirà an pelerinagi a Gerusalem për rende onor a Nosgnor, ël Dé ver e viv e për amprende la manera ‘d vive che Chiel a l’ha mostrane. Gerusalem a l’era ‘l leugh sernù da Nosgnor për arvelesse a j’uman. A rapresenta la përson-a ‘d Gesù Crist, ch’a l’é Sò Fieul, dont la vnùa a l’é stàita prontà durant la stòria d’Israel. Col-là a sarà a la fin un temp ëd pas. Le guère a l’avran pa pì da esse përchè ‘l pecà a-i sarà pì nen dàit che Nosgnor medèsim a na dà la meisin-a. J’utiss ëd guèra a saran cambià an d’utiss d’agricoltura. Tuti a saran sogetà al govern dël Prinsi dla pas. Isaìa a cissa ‘l pòpol a adoté sùbit col ëstil ëd vita.  Lesoma.
Ël Regn ëd Nosgnor ch’a vnirà. “Costa-sì a l’é na vision che Isaìa, fieul d’Amos, a l’ha avù al rësguard ëd Giuda e ‘d Gerusalem. Ant ij dì darié, ël mont ëd la ca ‘d Nosgnor a sarà ël pì àut - ël leugh pì d’amportansa dla tera. As alvarà bin dzura dj’àutri mont, e ‘d gent da tut ël mond as arvërsrà ansilà për rendje onor a Nosgnor. Ëd gent da tute le nassion a vniran e a diran: “Vnì, montoma a la ca ‘d Nosgnor, la ca dël Dé ‘d Giacòb. Ambelelà Chiel an mostrerà soe vie, e nojàutri i marceroma an sij sò senté. Përchè la dotrin-a ‘d Nosgnor a seurtirà da Sion, soa paròla a seurtirà da Gerusalem. A sarà Chiel ël Giudes an tra le nassion, Chiel a farà da àrbiter dzura ij pòpoj. Ant la fòrgia a modlaran soe spa për fé dë slòire, e dle soe lanse a na faran ëd mëssòire. A-i saran pa pì ‘d nassion ch’a ampugneran la spa contra n’àutra, nì a s’antrenran pa pì a fé la guèra. Vnì, dissendent ëd Giacòb, marcioma al ciàir ëd Nosgnor!” (isaia 2:1-5).

II. Roman 13:11-14

Al prinsipi d’ ësto capìtol l’apòstol a l’ha mostrà coma ch’i l’oma da consideré j’autorità politiche e peui a va anans a mostré lòn ch’a l’ha da esse la condòta dij cristian, soa ética ‘d lor. A dis che col ëstil ëd vita a l’é caraterisà, qualificà, da l’amor coma ch’a l’é definì da la lej ëd Nosgnor. Ambelessì l’apòstol a buta an evidensa che n’àutra rason ëd na condòta parìja a l’é ‘l temp ch’i vivoma ancheuj, col ch’a stà an mes an tra la prima e la sconda vnùa dël Crist. Pàul a lo dëspiega ant ij termin ëd neuit e dì. Ël dì ‘d Nosgnor a l’é lì lì ch’a ven, a l’é davzin. Quand che chiel a sarà d’artòrn a arconòss-rà sò pòpol përchè a l’avran “l’istessa soa vestimenta”, visadì da soa manera ‘d lor ëd vive, confòrma a la soa,
Motivassion ëd na condòta divòta. “Fé lolì përch' i seve bin qual ch'a sia 'l temp ch'i vivoma ancheuj: a l'é l'ora 'd dësviesse dal seugn, përchè nòstra salvëssa a l'é pì davzina adèss che quand ch'i soma dventà dij chërdent. La neuit a l'é press ch’a l’é finìa e 'l dì a l'é avzinasse. Donca, a venta buté da part j'euvre dël top e butesse adòss j'arme dël ciàir. Portomse da person-e oneste ch'a vivo a la lus dël sol; nen an galuparìe, nen an d’ambriacògne, nen an ëd gargarìe, nen an d’insolense, nen an ëd querimònie, nè ant l'invìdia. Al contrari, arvestive dël Signor Gesù Crist e pieve nen cura dla carn, parèj che ij sò desideri as dësvio nen” (Roman 13:11-14).
III. Maté 24:36-44

Ant ël test dl’Evangeli ëd Maté, Gesù, ch’a parla ai sò dissèpoj, a fà la predission dla dëstrussion dël templ ëd Gerusalem e a mostra coj ch’a saran ij segn, le marche dla fin dël temp. Ant ij patiment e preuve ch’a-i saran anans a col temp ëd la Fin, la società uman-a a së sfriserà e tanti a arnegran la fej cristian-a, ma a saran salvà coj ch’a l’avran ëd përseveransa. Apress ëd costi aveniment a vnirà “Ël Fieul ëd l’Òm” con gran podèj e glòria. Sossì a sarà ‘l prinsipi ëd na neuva época, na neuva manera d’esse. I cristian a l’han da disserne ij segn dla sconda vnùa dël Crist. Contut, i podoma nen savèj quand ch’a vnirà col temp-lì. La situassion a sarà parija dij dì dël Diluvi. La gent a sarà tuta angagià ant le còse dë sto mond. Coj ch’a l’avran dàit da ment a j’avertiment dla paròla ‘d Nosgnor e a l’avran scotaje, a saran salvà pròpi tanme Noé. An coj dì là pòchi a saran salvà, visadì coj ch’a saran trovasse pront. A l’é ‘dcò për lòn ch’i l’oma da sté bin dësvij al volèj ëd Nosgnor, esse pront për la sconda vnùa dël Crist.
Sie pront. “Quant a col dì-lì e a che ora, a-i é gnun ch'a lo sàpia, gnanca j'àngel dël cel. A lo sa mach Dé ël Pare. Ma coma ch' a l'era dël temp ëd Noè, a n'a sarà l'istèss quand ël Fiel ëd l'òm a vnirà. Përchè com' ai temp prima dël diluvi j'òm a mangiavo e a beivìo, as maridavo e a dasìo ij sò fieuj an mariagi, fin-a al dì che Noè a l'é intrà ant l'Arca,  e a l'han nen vorsù savèine ch' ël diluvi a sarìa vnù m 'a l'ha tùit portaje vìa, a n'a sarà l'istèss dla vnùa dël Fieul ëd l'òm. Antlora a-i saran doi òm ant un camp: un a sarà pijà e l'àutr lassà. Doi fomne a mulinëran al mulin: un-a a sarà pijà e l'àutra lassà. Vijé, donca, përchè i seve nen a che ora Nosgnor a vnirà. I l'eve da savèj che se 'l padron ëd na ca a savèissa a che ora dla neuit ël làder a l'ha da vnì, a vijarìa e a lasserìa nen che soa ròba a fussa portà vìa. A l'é për lòn che 'dcò vojàutri a venta ch'iv ten-e pront, përchè 'l Fieul ëd l'òm a vnirà ant l'ora ch'i-j pense nen” (Maté 24:36-44).
IV. Salm 122

Ant ël Salm 122 i trovoma un càntich ch’a esalta la blëssa d’andé an pelerinagi, con ël pòpol ëd Nosgnor, a Gerusalem, për laudelo e për scoté Soa Paròla. Lë scritor dë sto Salm a l’ha na granda gòj ëd podèj giontesse al pòpol ëd Nosgnor e gòde dla sicurëssa e dla protession ëd Nosgnor ant na tal sità. Peuj a promet ëd preghé për ël bin ëd cola sità, ch’a peuda sèmper stè an pas. L’apresiament, la stima, l’amor, la gòj dë sté an comunion con Nosgnor e con sò pòpol a l’é quajcòsa che mach coj ch’a son ëstàit tocà da la grassia ‘d Nosgnor a peudo comprende e fene l’esperiensa.
“Càntich ëd pelerinagi. As arfà a David. Che ‘d gòj quand ch’a l’han dime: “Andoma a la ca ‘d Nosgnor!”. E ora vardé-sì ch’i soma rivà e ch’i l’oma traversà ij tò portaj, ò Gerusalem. Gerusalem a l’é na sità bin fabricà; soe fòrte muraje a peudo nen esse campà giù. Tute le tribù d’Israel - ël pòpol ëd Nosgnor - a-i fan sò pelerinagi. A-i rivo për ringrassié ‘l nòm ëd Nosgnor, coma ch’a stabiliss la lej d’Israel. A l’é là ch’a stan ij tribunaj dla giustissia, ij tribunaj dël palass ëd David. Preghé për la pas ëd Gerusalem. Ch’a-i vivo an sicurëssa coj ch’a-j veujo bin. Ò Gerusalem, ch’a-i sìa la pas an tra toe muraje e abundansa ant ij tò palass. Për amor ëd mia famija e dij mè amis, i dirai: “Che ti tl’àbie pas!”. Për la ca ‘d Nosgnor, nòst Dé, a-j fasoma ‘d vot ëd boneur” (Salm 122).
Orassion. Nosgnor tut-potent! Dane la grassia ‘d campé via j’euvre dël top, e d’arvestisse dl’armora dla lus, adess, ant ël temp ëd nòstra vita mortal, anté che Tò Fieul Gesù Crist a l’é vnùit për visitene an grand’ umiltà; përchè, ant ël dì darié, quand chiel a artornrà an Soa majestà glorosa për giudiché ij viv e ij mòrt, i peussa esse arsussità a la vita inmortal; për col ch’a viv e regna con Ti e con lë Spiri Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.


A l'é l'ora 'd dësviesse dal seugn (Duminica 27... by paolo-castellina

venerdì 18 novembre 2016

Na magnificensa fin-a pì granda (Dominica 20/11/2016)

Abresé: La magnificensa dël cél steilà i la podoma vëdde e selebré mach quand ch’as dëstisso ij ciàir artifissiaj dë sto mond e le nivole scure ch’a quato nòst cél as dësperdo. Purtròp, nòstri euj a son costumasse e adatà a sté ant lë scur e ai ciàir artifissiaj e i chërdoma ch’a-i sìa nen d’àut da vëddse. La lus e la magnificensa dël creà e ‘d chi ch’a l’ha fàit a peul esse s-ciarà e apresià mach quand ch’is dovertoma a la magnificensa ch’a stà dëdlà dël mond ëstrèit ch’i l’oma creasse. Ant ël tòch dël Testament Neuv ch’i lesoma e comentoma ancheuj, Colossèis 1:11-20, l’Apòstol a rend testimoniansa ëd gent che grassie a l’Evangel ëd Gesù Crist a l’é duvertasse a lòn ch’a l’é dëdlà e che adess a peul gòde ‘d na potensa d’arnovament e ‘d varion che prima gnanca as imaginavo. 
Dzura dle nivole scure

L’àutra sèira a disìo che a-i era na magnifica lun-a da vëddse, pì granda dël sòlit përchè pì davzin-a a la tèra, e fin-a tante stèile robatà. I son seurtì ma i l’hai vëddù gnente: ël cèil a l’era dël tut quatà da na spèssa coèrta ‘d nìvole. As vëddìa dël ciàir, ma as confundìa con ij ciàir artifissiaj dle sità. Parèj, i son contentame ‘d vëdde ‘d fòto ciapà da quadùn d’àutr ch’a stasìa ant na posission pi bon-a che la mìa. È-lo pa nen che costa-sì a podrìa esse na sòrt ëd paràbola dla condission uman-a? I soma tant costumasse a sté antëcà e, fòra, sota ‘d ciàir artifissiaj che i vardoma pì nen ël cél ëd neuit e soa magnificensa. I lo conossoma pì nen. A l’é parèj che nòstra prospetiva a l’é dventà pitòst limità. I savoma pi nen maravijesse ‘d lòn ch’a l’é pì grand che nojàutri e, an vardand la creassion, laudene 'l Creator. Nòst cél a l’é quatà sèmper da na spëssa coèrta ‘d nivole nèire: nòstri pregiudissi, ël nòst esse dobià an sù nojàutri, nòstri pecà. I vardoma e laudoma mach lòn ch’a l’é uman, e i savoma pì nen aussé lë sguard anvers Nosgnor e apresiè Col ch’a stà an àut e ch’a mérita nòstra fiusa, ringrassiament, làude e sërvissi.

Grassie a Nosgnor, a l’é nen sèmper parèj. Ancora ancheuj a-i é ‘d gent an tut ël mond che le nivole ch’a l’avìo dzora soa testa ‘d lor a son dovertasse e ch’as rendo cont ëd la magnificensa dj’euvre dël Creator e dzurtut dla glòria ch’a splendriss da la person-a ‘d Gesù Crist. A l’avrio pa mai falo prima, ma adess quajcòsa a l’é capitaje an soa vita ‘d lor. Ëd tut ël cheur adess as gionto a coj ch’a canto ‘d làude a Nosgnor. A l’han trovà a la fin cola pas génita e col amor ch’a-j mancava. Còsa ch’a l’é rivaje?

Canté ‘d goj le làude ‘d Nosgnor

E bin, a l’han fàit l’esperiensa ch’a na fà riferiment l’apòstol Pàul ant soa litra ai cristian ëd Filippi, na sità dla Grecia. Ant ël prim capìtol, ël tòch ch’i lesoma sta sman-a, apress d’avèj ringrassià Nosgnor për ël miràcol dla grassia che a cola gent a l’avìa dovertaje j’euj, a prega për che l’esperiensa dl’Evangel ch’a l’han fàit a së slarga sèmper ëd pì, dàit che an Crist a-i é “tut un mond da dëscheuvre” dont la pì part ëd la gent a l’ha gnun-a idèja! A lo fà ‘dcò për ël mojen ëd lòn ch’a podrìa bin esse n’imn ëd làuda ch’a decanta la person-a e l’euvra dël Crist. A cost cant ëd làude l’Apòstol a-i  anvita ij cristian ëd Filippi, e nojàutri con lor. An efet, avèj la viva cossiensa ëd chi ch’a l’é Gesù Crist e ‘d lòn ch’a l’ha compì për nojàutri an dà ‘dcò la fòrsa, na fòrta motivassion, për arziste ant le preuve ch’i l’oma da patì coma ‘d cristian an cost mond e an fà vardé anans al moment ch’i arseivroma completa l’ardità ch’an n’é stàita promëtùa.
"I pregoma 'dcò ch'i sie rinforsà ëd tuta Soa gloriosa potensa, parèj ch' i l'àbie tuta la pasiensa e la përseveransa ch' i l'eve da manca. Ch'i sie 'mpinì 'd gòj e d'arconossensa për tut lòn ch' ël Pare av dà. Chiel a l'ha butave 'n condission ëd pijé part a l'ardità 'd Sò pòpol ch'a viv ant ël regn dël ciàir, përchè a l'ha liberane dal regn dël top e a l'ha portane ant ël regn ëd Sò car Fieul ch'a l'ha pagà 'd përson-a perch' i fusso lìber e a l'ha përdonà ij nòstri pecà. Crist a l'é l'imàgine ch'as vëd ëd ël Dé ch'as vëd nen. Chiel a l'era present ancora prima che tut a fussa creà e a l'ha la primassìa an su tuta la creassion, përché për Chiel Nosgnor Dé a l'ha creà tut lòn ch'a-i é ant ij domìni dël cel e an sla tera. Chiel a l'ha fàit tut lòn ch'i vëduma e lòn ch' i vëdoma nen - tanme ij tròno, ij regn, ij dominator e j'autorità dël mond invisibil. Tut a l'é stàit creà da Chiel e për Chiel. Chiel a esistìa prima 'd tut ël rest e ten ansema tuta la creassion. Crist a l'é 'dcò 'l cap ëd la Cesa, ch'a l'é Sò còrp. Chiel a l'é 'l origin, ël prim-génit ëd coj ch'a 'rsussito dai mòrt. A l'é parèj che Chiel a l'ha da esse ël prim an tut. Përchè a l'é piasuje al Pare ch'ant Chiel a-i fussa tuta Soa pienëssa. Për sò mojen Nosgnor Dé a l'ha 'rconsilià tute le còse, sia cole ch'a son an sla tèra tant coma cole ch'a stan an cel, avend fàit la pas për ël sangh ëd Crist, versà an sla cros" (Colossèis 1:11-20).
La magnificensa ‘d lòn che Nosgnor a l’ha fàit e a peul fé

1. Potensa ‘d cambiament. Ant ël vers 11 l’apòstol a fortiss che Nosgnor a l’ha na potensa gloriosa për cambié ij cheur, la manera ‘d pensé e ‘d fé, ël contegn ëd coj ch’as fido ant ël Salvator Gesù Crist. “I pregoma 'dcò ch'i sie rinforsà ëd tuta Soa gloriosa potensa, parèj ch' i l'àbie tuta la pasiensa e la përseveransa ch' i l'eve da manca. Ch'i sie 'mpinì 'd gòj” (11). L’istessa potensa ch’a l’ha portaje a bandoné ij sò idoj ëd lor e a convertisse a Gesù Crist, a peul ëdcò deje la fòrsa, la passiensa e la përseveransa ch’a l’han da manca për soporté tute le dificoltà d’esse cristian an ësto mond. Nosgnor a-j dà la gòj ëd marcé sicur për rivé al traguard ëd tute Soe promësse. Na religion sensa fòrsa ch’a cambia gnente, na religion, ëd discors veuid, a l’é nen l’Evangel ëd Gesù Crist, bele quand ch’a pretend d’ess-lo!

2. N’ardità vagnà grassie a Gesù Crist. Ij cristian a peudo arsèive la fòrsa ch’i l’han da manca cora ch’a pijo cossiensa che Nosgnor a l’ha daje 'l titol, ël podèj, ël drit d’arsèive cola ardità che Nosgnor a l'ha assegnaje coma sò fieuj d’adossion.“...e d'arconossensa për tut lòn ch' ël Pare av dà. Chiel a l'ha butave 'n condission ëd pijé part a l'ardità 'd Sò pòpol ch'a viv ant ël regn ëd la lus” (12). Al pòpol che Nosgnor a l’avìa sernù përchè ch’a fusso la testimoniansa an ësto mond ëd fèj e d’obediensa a sò volèj, Chiel a l’avìa daje an ardità na tèra tuta për lor, la tèra dla promëssa, Israel. Cola tèra a l’é la figurassion dle benedission che Nosgnor a promet për l’ancheuj e për l’avnì, a tuti coj ch’a-j ciama a vnì ij sò fieuj d’adossion an Gesù Crist, nòst Salvator, e sossì an dà na gòj ch’as peul nen dì!

3. Portà ant na condission ëd vera libertà. L’Apòstol, peui, a fà n’arferiment al ciàir e a lë scur, a la lus e al top:  “...përchè a l'ha liberane dal regn dël top e a l'ha portane ant ël regn ëd Sò car Fieul” (13). Ij cristian a son coj ch’a son ëstàit, për la grassia ‘d Nosgnor, liberà dal top moral e spiritual anté ch’a vivìo, da la contaminassion dla ment e dij costum causà dal pëccà, e a son ëstàit portà, “trasportà” ant na neuva condission, cola andoa  che ‘l Crist a l’é ‘l Rè. Un-a dle busiardarie ch’a arpeto ancheuj, a l’é ch’i soma ant l’era dl’Iluminism, “dij ciàir”, andoa le “superstission” dla religion a son pì nen chërdue e doa ch’i sarìo lìber d’esse dio e lej a noi medésim. Sensa dubi a l’é na busiardaria còmoda al nemis ëd Nosgnor ch’a veul che la gent a së slontan-a da Nosgnor e a viv ant na libertà ilusòria, faussa, ancadnà a tut lòn ch’a l’é corompù dal disòrdin moral. Lolì a l’é ‘l regn dël top ch’a men-a a la ruin-a e la mòrt. Da lolì ij dissépoj ëd Gesù a na son ëstàit liberà. L’istess a càpita ancheuj për tuti coj ch’a van dapress a Gesù, ciàir dël mond.      

4. Ël pressi a l’ha pagalo Chiel.  Costa libertà, contut, a l’é stàita pagà a un pressi - a l’é vnùa nen fàcil. A l’é costaje la vita dël Fieul ëd Nosgnor ch’a l’é vnù an ësto mond. “...ch'a l'ha pagà 'd përson-a perch' i fusso lìber e a l'ha përdonà ij nòstri pecà” (14). Nòstra arvira colpèivol a Nosgnor a l’avrìa bin merità nòstra condan-a. Për podene salvé e che la giustissia ‘d Nosgnor a fussa onorà, cola condana a mòrt a l’ha pijass-la chiel, Gesù, al pòst ëd nojàutri. A l’é parèj ch’i podoma esse përdonà dai nòstri pëccà.  Ël pressi ‘d nòst përdon a l’avìa da esse pagà e a l’ha falo Chiel për nojàutri. Se ti’t veules esse përdonà e butà a pòst dëdnans a Nosgnor, it l’has da fé apel a lòn ch’a l’ha realisà ‘l Salvator Gesù Crist. Gnun përdon a bon mërcà, e col pressi motobin àut i lo podoma nen paghelo nojàutri, gnanca na part. Vardé sì përchà l’euvra dël Salvator Gesù Crist a l’é essensial. Fomse gnun-e ilusion ch’a-i sìa n’àutra stra. A-i é nen.

Ij cristian ëd la sità ‘d Colòsse - e nojàutri s’i soma tanme lor - a peudo donca con gòj valèisse ëd tut lòn ch’a-i serv për na vita pien-a e con ëd mire eterne: as treuva ant ël Crist, ch’a l’é sò Signor e Salvator. L’istess a l’ha 'd validità e ‘d fòrsa ancheuj. Përchè? Pròpi për chi ch’a l’é Gesù: gnun d’àutri an ësto mond a peul esse l’istess che Chiel. A lo buta an evidensa l’Apòstol ant lòn ch’a scriv ant la continuassion.

La primassìa 'd Crist

1. Crist a l’é la presensa ‘d Dé an tra ‘d nojàutri. “Crist a l'é l'imàgine ch'as vëd ëd ël Dé ch'as vëd nen. Chiel a l'era present ancora prima che tut a fussa creà e a l'ha la primassìa an su tuta la creassion” (15); “Përchè a l'é piasuje al Pare ch'ant Chiel a-i fussa tuta Soa pienëssa” (19).

La creatura uman-a a l’é slontanasse da Nosgnor e Chiel a l’ha bandonala. Ël sens ëd lontanansa o fin-a d’assensa, ëd mancansa ‘d Nosgnor che tanti a sento a l’é për lor sensa dubi na realità, i disoma nen che për lor a sia nen parèj.  Ant ël Crist, contut, e quand che Soa Paròla a l’é nunsià, Nosgnor as rend present e as avzin-a a le creature uman-e an tuta Soa pienëssa, A son beat coj che a l’arconòsso e da Chiel a son arcuperà e arsanà. Che grassia maravijosa!

2. Crist a l’é ‘l mojen dla creassion. “...përché për Chiel Nosgnor Dé a l'ha creà tut lòn ch'a-i é ant ij domìni dël cel e an sla tera. Chiel a l'ha fàit tut lòn ch'i vëduma e lòn ch' i vëdoma nen - tanme ij tròno, ij regn, ij dominator e j'autorità dël mond invisibil. Tut a l'é stàit creà da Chiel e për Chiel” (16). Ël Crist a l’é diciarà ambelessi esse la sorgiss, l’origin ëd tut lòn ch’a l’é stàit creà. Pròpi coma che ‘ll Crist a l’é l’agent dla creassion, Chiel a l’é ‘dcò l’agent, ël procurator, ëd la neuva creassion, l’argenerassion ëspiritual e moral ëd coj ch’as fido a Chiel, coj che Gesù a-j riscata. Un cambiament ver e génit dla condission uman-a i lo podoma e i l’oma da trovelo mach an Chiel. Che dinàmica maravijosa costa-sì a l’é! Gesù Crist a l’é ‘l but e ‘l mojen ëd tut!

3. Crist a l’ha da avèj la primassìa. “Chiel a esistìa prima 'd tut ël rest e ten ansema tuta la creassion” (17). Ël Crist a l’é nen mach ël prim, a esistìa prima ‘d tut ël rest, ma a l’ha da avèj la primassìa, la precedensa an sù ògni còsa, përchè ch’a l’é Chiel ch’a ten ansema tut për bin. Për quajdun ël Crist a sta mach ai màrgin ëd soa vita, ma Chiel a mérita d’avèj la precedensa, la priorità, ël prim pòst. Gesù Crist a l’ha ‘l drit ëd precedensa an nòstra vita s’i comprendomna chi ch’a l’é Chiel e s’i lo confessoma coma nòst Signor e Salvator. A chiel sia tut l’onor e la glòria!

4. Crist a l’é ‘l cap dla Cesa. “Crist a l'é 'dcò 'l cap ëd la Cesa, ch'a l'é Sò còrp” (18a). La Cesa, la comunità dij dissépoj ëd Gesù, a l’é ‘l còrp dont Chiel a l’é la testa. Chiel a l’é ‘l sènter ëd comand, ëd coordinassion, ëd contròl e ‘d moviment ëd tute le atività dla gent ch’a-j aparten. Gesù a l’é testa o cap quand ch’a guida sò còrp për ël mojed ëd Soa paròla e Spirit. Costa funsion Chiel a la délega a gnun d’àutri. Mach a Chiel a sia onor e glòria!

5. Crist a l’é l’arsurression e la vita “Chiel a l'é 'l origin, ël prim-génit ëd coj ch'a 'rsussito dai mòrt. A l'é parèj che Chiel a l'ha da esse ël prim an tut” (18). Gesù a l’é stàit ël prim a esse arsussità dai mòrt con soa fòrsa medésima e a na vita d’inmortalità. Bele se d’àutri prima ‘d chiel a j’ero stàit arsussità e da Chiel, gnun a l’era stane a la mira dl’inmortalità. Ël senté dla vita, col ch’a men-a a la vita ch’a finiss mai, a l’ha manifestalo Chiel coma n’òm. Cola-lì a l’é la rason përchè a l’é la primissia ‘d coj ch’a son mòrt, la garansìa, la capara, l’antìcip dla’arsurression ch’a-i sarà ant l’avnì. Tuti coj ch’a son ij Sò, sò pòpol, a saran arsussità për sté an comunion con Chiel për sèmper ant la glòria. Dl’arsurression ël Crist a n’é la càusa e l’esempi. Gnun d’àutri al mond a l’ha avù costa esperiensa e a l’é soa garansìa.

6. Crist a l’é l’arconciliassion universal.  Gesù Crist, e sto-sì a l’é l’ùltim pensé, a l’è l’ùnich ch’a peussa arconcilié tute le còse: “Për sò mojen Nosgnor Dé a l'ha 'rconsilià tute le còse, sia cole ch'a son an sla tèra tant coma cole ch'a stan an cel, avend fàit la pas për ël sangh ëd Crist, versà an sla cros” (20). L’aspirassion a la conciliassion e a la pas a l’é ‘l seugn ëd tut ël mond. Tutun, ant un mond anté ch’a-i é sèmper ëd competission an tra ‘d podèj divers, la pas a la podrà garantì gnun. Arconciliassion e pas a l’é possibil quand che minca orgheuj a së sbassa e tuti as sogeto al legitim Signor, ël rè dij rè e ‘l Signor dij sgnor. Pas e armonìa a peudo esse trovà mach an Chiel e da Chiel a saran realisà. Che sia glòria a Chiel pës sèmper!

Conclusion

La magnificensa dël cél steilà i la podoma vëdde e selebré mach quand ch’as dëstisso ij ciàir artifissiaj dë sto mond e le nivole scure as dësperdo. Purtròp, nòstri euj a son costumasse e adatà a sté ant lë scur e ai ciàir artifissiaj. La lus e la magnificensa dël creà a peul esse s-ciarà e apresià mach quand ch’is dovertoma a la magnificensa ch’a stà dëdlà dël mond ëstrèit ch’i l’oma creasse. A-i é, contut, na magnificensa bin pì granda, cola dla santità ‘d Nosgnor, ch’a l’é ‘d sicur sbalucant për nòstri euj. Nosgnor, contut, an ven ancontra ant la përson-a ‘d Gesù ‘d Nasaret, xche Nosgnor Dé a l’ha stabililo coma Messìa e Salvator dël mond, l’ùnich. An andasenda dapress Gesù coma ‘d sò dissépoj, pian pian nòstra vita as duvertrà a lòn che gnanca i pensavo ch’a fussa possìbil. Nosgnor a veul delo anojàutri coma don ëd Soa grassia, përché an comunion con ël ciàir ëd Nosgnor i j’ero destinà coma creature uman-e.

I prego che Nosgnor a lo peuda arvelé ‘edò a ti ch’it ses stame dapress a sente fin-a a cost moment, përché ch’a l’é a la comunion con Chiel ch’at ciama e a la comunion con Chiel at rendrà adat. Coma ch’a scriv l’Apòstol: “Përchè Dè, ch'a l'ha dit che la lus a eclatèissa an su 'l top, a l'ha fàit che costa lus a splendèissa ant nòst cheur parèj ch'i podoma conòsse la glòria 'd Dé ch'as peul vëdd-se an sla facia  'd Gesù Crist” (2 Corint 4:6). Ch’a peuda esse parèj ëdcò për ti.



20 ‘d Novèmber 2016 - Crist ël Rè - Ùltima Dominica apress Pancòsta

Leture bibliche: Geremia 23:1-6;  Colossèis 1:11-20;  Luca 23:33-43

Orassion: Nosgnor tut-potent e etern! Tò volèj a l’é ‘d ristabilì tute le còse an Tò bin-amà Fieul, ël Rè dij rè e ‘l Signor dij Signor; Acòrdane, an Toa misericòrdia che ij pòpoj dla tèra, divis e ancadnà dal pëccà, a peudo essne liberà e mnà ansema sota Tò govern sovran ëd grassia; ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, për ij sécoj dij sécoj. Amen.

venerdì 11 novembre 2016

Chi ch’a son ij prim ator dla stòria dël mond? (Duminica 13/11/2016)

Somari. Chi ch’a son ij prim ator dla stòria dël mond? S’as varda bin, a son considerà ëd sòlit ij prim ator dla stòria dël mond cole fòrse o përsonagi che, an competission an tra ‘d lor as na contendo ‘l domini. A l’é sèmper ëstàit parèj da quand che j’uman a l’han chërdù ‘d gavèjla la sovranità da col ch’a la dëtniss legitima, visadì Nosgnor, Creator e Signor dël cél e dla tèra. A l’han mach otnù l’arzultà ëd ruinela, la tèra, Nosgnor, contut, a reclama cost mond, ch’a l’é ‘l Sò, për Chiel e për Soa gent - j’umij e ij pacìfich ch’a-j son sogetà e ch’a son, an efet, ij ver protagonista dla stòria. Sti-sì a son soens le vìtime dle lòte ‘d podèj ëd cost mond e a san ëd nen podèj avèj, coma ‘d fieuj ëd Nosgnor, na vita fàcil. A lo buta an evidensa ‘l test profètich dl’Evangeli ch’i consideroma ancheuj (Luca 21:5-9). Për ël pòpol ëd Nosgnor, a l’é ‘n test nen mach d’avertiment ma ‘dcò ‘d consolassion përchè, a varda pì anans, dëdlà dij sagrin dël dì d’ancheuj: a proclama la frema sovranità ‘d Nosgnor e ‘l compiment sicur dij sò propòsit.
La stòria del mond a peudria paragonesse a na tragedia (ëd ràir na comedia) ch’a l’é rapresentà ant un teàter. S’is ciamoma chi ch’a sio ij prim ator dël teàter dla stòria dël mond, la rispòsta i la trovoma ant ij lìber ch'a së studio a scòla e ant ij giornaj. Nen vera? Ëd sòlit, ij prim ator dla stòria dël mond a son cole fòrse o përsonagi (as podrìa dì ij papaver) che, an competission an tra ‘d lor (soens con prepotensa), as na contendo ‘l domini. Nosgnor, contut, a reclama cost mond, ch’a l’é ‘l Sò, për Chiel e për Soa gent. Tut lòn ch’a-i é a rëspond a lòn ch’a l’ha progetà da l’eternità e a l’ha soa lògica interna. Tut a rivrà al but che Chiel a l’ha stabilì, sensa gnun ch’a peussa feje d’impediment.

Nosgnor a l’ha sèmper avù un pòpol ch’a l’é ‘l sò. Soa gent a son j’umij e ij pacìfich ch’a-j son sogetà. A son lor, an efet, ij ver protagonista dla stòria, la Soa. Sti-sì, a l’é da armarchesse,. a son soens le vìtime nossente dle lòte ‘d podèj ëd cost mond. Lor a san bin ëd nen podèj avèj, parèj coma ch’a son, na vita fàcil an cost mond. A l’é pròpi përché as sogetan a gnun d’àutri signor che Gesù Crist, e ch’a son critich dij signor dë sto mond, ch’a son soens përseguità.

Tut sossì a l’é bin anlustrà da lòn ch’a dis Gesù ant l’Evangeli, quand ch’a fà la predission dla distrussion ëd Gerusalem ch’a sarìa rivaje ant l’ann 70. An ësto discurs Gesù a parla nen mach ëd lòn ch’a rivrà a Gerusalem e a sò templ, ma ‘dcò ëd la la sòrt ëd sò popol, ch’a avertiss dël privo ch’a-i van ancontra e a-j fà coragi con Soe promësse.

Lesoma sto tòch dl’Evangeli e peuj i faroma na quaj considerassion, vers për vers.
“Quejdun ëd sò dissépoj a parlava dël templ e ‘d coma ch’a fussa ornà ‘d bele pere e d’oferte votive. Ma Gesù a l’ha dit:  “Ëd tut lòn ch’i varde, a vniran ij dì ch’a-i sarà lassà nen pera su pera ch’a sìa nen campà giù”. Antlora a l’han ciamaje: “Magister, quand l’é-lo, donca, che ste còse a l’han da rivé? E che segn a-i sarà-lo quand cole còse-lì a l’avran da rivé?”. E chiel a l’ha dije: “Pijeve varda ‘d nen esse dëstradà, përchè diversi a vniran a mè nòm an disand: ‘A l’é mi ch’i son ël Crist’ e ‘Ël temp a l’é rivà!”, ma chërdje nen, andeje nen dapress. Quand ch’i sentireve ‘d guère e d’arvire, sbaruveve nen, përchè a venta che cole còse a-i rivo anans, ma la fin a-i sarà nen tant prest”. Peui a l’ha giontà: “Na nassion as leverà contra n’àutra nassion, e un regn contra n’àutr regn. E a-i sarà dij gran taramòt daspërtut, ëd famin-a e ‘d pestilense an diversi pais, e a-i saran ëd fàit afros e ‘d gran segn ant ël cel. Ma anans ch’a-i rivo tute ste còse, av buteran le man adòss, e av përseguiteran. Iv rabasteran ant le sinagòghe e iv butran an përzon. Av mneran dëdnans a ‘d rè e a ‘d governator për càusa ‘d mè nòm. Cola-lì a sarà n’ocasion për rende testimoniansa ‘d vòstra fèj. Sagrineve nen ëd lòn ch’i l’avreve da rësponde, Mi medésim iv darai n’eloquensa e na saviëssa che gnun ëd vòstri aversari a saran bon ëd resistje o ‘d parleje contra. I sareve ‘dcò bandonà da vòst pare e da vòstra mare, e da vòsti frej, e da vòsti parent, e da vòsti amis; e a na faran meuire diversi an tra ‘d voi. I sareve an òdio a tuti për càusa ‘d mè nòm. Contut, gnanca ‘n cavèj ëd vòsta testa a sarà perdù. Con vòsta përseveransa i salvreve vòstra vita” (Luca 21:5-19).

L’episòdi a comensa con ij dissépoj ëd Gesù ch’a armarco con d’amirassion e d’orgheuj coma ch’a l’era bel ël Templ ëd Gerusalem. “Quejdun ëd sò dissépoj a parlava dël templ e ‘d coma ch’a fussa ornà ‘d bele pere e d’oferte votive” (5). Gesù, contut “a campa d’eva an sël feugh” ëd tanta esaltassion:  “Ma Gesù a l’ha dit: “Ëd tut lòn ch’i varde, a vniran ij dì ch’a-i sarà lassà nen pera su pera ch’a sìa nen campà giù” (6).

1. Fideve nen a ‘d pere. Ël templ ëd Gerusalem a l’era un fabricà grandios dedicà a Nosgnor, ël Dé ver e viv ch’a l’avìa fàit d’Israel sò pòpol sernù. Ël dover d’Israel a l’era d’esse testimoniansa al mond ëd fidelità a Nosgnor e a sò volèj arvelà. Për j’israelita, ël templ ëd Gerusalem a l’era simbol ëd la presensa ‘d Nosgnor an mes a lor e dla certëssa ‘d Soe benedission, cole che Chiel a l’avìa garantije quand ch’a l’avìa stabilì Soa aleansa con lor. Cole benedission, contut, a j’ero condissionà da soa fidelità ‘d lor ai Sò propòsit. Për lòn, ël templ a podìa nen esse considerà an chiel istess na garansìa, n’assicurassion. J’antich profeta tanme Geremìa a l’avìo bin avertije nen mach dla possibilità ‘d perde col bel templ ch’a l’era sò orgheuj ëd lor, ma d’esse fin-a dispossessà ‘d soa tèra e dësbergiairà për ël mond. A l’era già capitaje tant temp anans për l’infedeltà e ‘l tradiment ch’a l’avìo manifestà. A l’avìo, contut. ancora nen amprendù la lession. Gesù a fà ambelessì la predission che ‘l templ ëd Gerusalem a sarìa stàit torna dëstrùì e ‘l pòpol d’Israel dësperdù për ël mond. La gran massa dij Giudé e soe autorità a j’ero arfudasse d’arconòsse Gesù coma ‘l Messìa promess e mancà ‘d paròla anvers a Nosgnor. Ël decret ëd Nosgnor a l’avrìa realisasse. Chiel a schersa nen: lòn ch’a dis a lo fà, e sensa gnun “éh, già, ma e però”.  Ël Templ a l’era tanme ‘n sacrament dla presensa ‘d Nosgnor, ma a podìa nen esse na garansìa sensa che lor a portèisso anans, fedej, il propòsit ëd Nosgnor. Ëd conseguense negative i l’oma da spetèje ‘dcò nojàutri s’i soma nen lòn ch’i dovrìo esse, conseguense che Nosgnor a l’ha bin precisà. Gesù a lo buta an ciàir.

2. Na tragedia voltà an benedission. Sicur, coj aveniment a sarìo stàit na tragedia, ma ij dissépoj ëd Gesù a l’avìo da considereje ëd na manera pì amplia. A l’avìo da comprende bin la rason ëd coj aveniment. An efet, për decret ëd Nosgnor, d’aveniment coma la dëstrussion ëd Gerusalem e ‘d sò Templ a sarìo rivà për na rason dobia: ël giudissi ‘d condan-a contra Israel e lë spantiament për ël mond dl’Evangeli cristian. L’istess a sarìa capità për la mòrt ëd Gesù Crist ans na cros: na tragedia, ma ‘d valor anfinì për la salvëssa ‘d coj ch’as confido an chiel. A dis la Paròla: “col òm ... an essend ëstàit tradì conforma ‘l propòsit predeterminà e precognission ëd Nosgnor, vojàutri i l’eve massalo ancioandlo a na cros për man ëd gent ch’a rispeta nen la lej ëd Dé” (At 2:23) ma: “An Chiel i l'oma la redension për Sò sangh, ël përdon dij nòstri pecà second le richësse 'd Sòa grassia” (Efesian 1:7).

3. Ëd segn premonitòri. Le conseguense negative dij pëccà a càpito nen a l’improvista, ëd còlp, coma s’a fussa na surprèisa. ma a son sèmper prevenù da ‘d marche, da ‘d segn premonitòri. Ij dissépoj ëd Gesù a lo savìo. A l’é për lòn ch’a-j ciamo a Gesù: “Magister, quand l’é-lo, donca, che ste còse a l’han da rivé? E che segn a-i sarà-lo quand cole còse a l’avran da rivé?” (7). Tanme le bestie a l’han la sensibilità, la përcession d’un teramòt ch’a l’é ‘n camin a rivé e i l’oma da scoteje, parèj nojàutri i l’oma da esse sensibij ai “segn dël temp” e dzurtut a j’avertiment ch’an dà Nosgnor ant soa Paròla e pijela an sël sério për pijene ‘d precaussion: a son savi coj ch’a lo fan.

4. Le marche a podrìo ‘dcò anganene. Contut, i l’oma ‘dcò d’avèj ëd disserniment, përché le marche, ij segn, a podrìo ‘dcò anganene. A l’é për lòn che Gesù a-j dis ëdcò: “E chiel a l’ha dije: “Pijeve varda ‘d nen esse dëstradà, përchè diversi a vniran a mè nòm an disand: ‘A l’é mi che son ël Crist’ e ‘Ël temp a l’é rivà!”, ma chërdje nen, andeje nen dapress. Quand ch’i sentireve ‘d guère e d’arvire, sbaruveve nen, përchè a venta che cole còse a-i rivo anans, ma la fin a-i sarà nen tant prest”.Peui a l’ha giontà: “Na nassion as leverà contra n’àutra nassion, e un regn contra n’àutr regn. E a-i sarà dij gran taramòt daspërtut, ëd famin-a e ‘d pestilense an diversi pais, e a-i saran ëd fàit afros e ‘d gran segn ant ël cel” (8-11).

Ancora ancheuj a capito d’aveniment naturaj, sociaj e polìtich ch’a buto an agitassion tanti ch’a-j dan da ment a d’ansidite predission da ‘d gent ch’a l’han la fama d’esse ‘d profeta. A peul desse ch’a parlo dla fin dël mond ch’a sarìa vzin-a a rivé. La fin ëd tute le còse, contut, a vnirà mach e ‘d manera esclusiva conforma la sequensa dj’aveniment ch’a son fortì da le Scriture Sante, e nen an n’àutra manera. Parèj, i l’oma gnun motiv d’esse an agitassion: i l’oma da conòsse le Scriture! Lòn ch’i l’oma da fé, contut, dàit che Gesù un bel dì a sarà d’artorn, coma ch’a l’ha promëttulo, a l’é d’ess-ne sèmper pront parèj che, quand ch’a vnirà, Chiel an trovrà coma che Chiel a veul, a l’euvra, coma ‘d gent ch’a viv ant la fiusa e ant l’ubidiensa a Soa Paròla. A l’é bin da disse, peui, che l’artorn ëd Gesù a ciaperà tuti ‘d surprèisa, visadì, a-i saran nen ëd marche, ëd segn premonitòri. La Bibia, an efet, a dis: “Ora, rësguard ai temp e a la sequensa 'd lòn ch'a l'ha da rivé, mè frej e seur, a l'é nen da bzògn ch' un av n'a scriva, përch' i seve bin che 'l Dì ‘d Nosgnor a vnirà coma 'n làder ëd neuit. Quand che la gent a dirà: "I vivoma 'n pas e sicurëssa!" antlora la ruina a-j pijerà a l'improvista com' ij dolor ëd na pajolanta, e a l'é sicur ch'a la podran nen schivié. Ma voi, frej e seur, i seve nen ant ël top, parèj che col dì-là iv pija a l'improvista coma 'n làder, përchè voi i seve fieuj 'd la lus e fieuj dël dì. I soma nen ëd la neuit né dël top. Noi i l’oma nen deurme coma j'àutri, ma vijé e sté sòbri. Coj ch'a deurmo, a deurmo 'd neuit, e coj ch'as ancioco, as ancioco 'd neuit” (1 Tessalonian 5:1-6).

5. Ëd përsecussion inevitabij. N’àutra predission che Gesù a fà ambelessì a l’é cola dle përsecussion ch’a patiran ij dissépoj ëd Gesù, ij cristian. A dis: “Ma anans ch’a-i rivo tute ste còse, av buteran le man adòss, e av përseguiteran. Iv rabasteran ant le sinagòghe e iv butran an përzon. Av mneran dëdnans a ‘d rè e a ‘d governator për càusa ‘d mè nòm. (...)  I sareve ‘dcò bandonà da vòsti pare e da vòstre mare, e da vòsti frej, e da vòsti parent, e da vòsti amis; e a na faran meuire diversi an tra ‘d voi. I sareve an òdio a tuti për càusa ‘d mè nòm” (12,16).

L’arferiment ch’a fà a l’é nen mach j’aveniment dël temp ëd Gesù, ma la situassion ch’a-j van ancontra sèmper tuti coj ch’a son fedej a Gesù coma ‘l sò Signor ëd lor. Purtròp, a peul nen esse divers, përchè ‘l mond a l’ha an ghignon Nosgnor e la vrità, e a peul nen toleré ‘d gent ch’as sogeta nen ai fàuss signor ëd cost mond, ch’a vorìo avèj ël podèj pien. Darera ëd lor, stërmà, a-i é peuj ël nemis për ecelensa ‘d Nosgnor, Sàtana, ch’a vorìa chiel esse ‘l dé dj’uman. Ij cristian fedej a avran da soporté - a dis Gesù - për amor ëd Chiel e dla vrità, fin-a l’aversion e l’esclusion da part ëd soa famija ‘d lor e dj’amis, lòn ch’a l’é l pì malfé da soporté. Fin-a ancheuj, an tut ël mond, doemila agn apress la vnùa ‘d Gesù an sla tèra, ij cristian a son përseguità da pì che an tùit j’àutri sécoj. Ij cristian, contut, as fan coragi, përchè sossì a l’é ‘dcò ël segn che l’artorn ëd Gesù a l’é davzin. A sarà Chiel ch’a-j rendrà giustissia e a-j darà d’arlass.

6. La përsecussion a l’é n’ocasion ëd testimoniansa. La përsecussion e ij patiment dij cristian, për amor ëd Gesù, a servirà nen për feje sté ciuto e chiet (coma ch’a vorìo ij sò përsecutor) ma a servirà për fé chërse la fòrsa ‘d soa testimoniansa midèma. Gesù a dis: “Cola-lì a sarà n’ocasion për rende testimoniansa ‘d vòstra fèj” (13). A l’é la testimoniansa a la vrità ant un mond ëd busiardarie!
“Lòn ch’i avròma da dì ai nòstri përsecutor?” a-j ciamo a Gesù. E chiel a-j rëspond: “Sagrineve nen ëd lòn ch’i l’avreve da rësponde, Mi medésim iv darà n’eloquensa e na saviëssa che gnun ëd vòstri aversari a saran bon ëd resistje o ‘d parleje contra” (14-15). Gesù an dà la promëssa ch’a sarà lë Spirit Sant medésim a buteje an boca le paròle e la sapiensa ch’a l’avran da manca per deje glòria e dësvergonié j’aversari’d lor. A dëscheurveran coma la testimoniansa che parèj a daran a sia fòrta e che gnun a podrà arzistla - coma dimostra la stòria dla cesa antica e dij martir.

7. A-i son ëd pressiose promësse. A la fin, i trovoma ant lòn che Gesù a dis ambelessì, ëd promësse pressiose. A dis:“Contut, gnanca ‘n cavèj ëd vòsta testa a sarà perdù” e “Con vòsta përseveransa i salvreve vòstra vita” (18,19). La prima promëssa a l’ha nen da esse comprèisa ant ël sens che ai dissépoj ëd Crist a-j capiterà mai gnente 'd mal - përchè tanti, an efet, a l'han faje patì 'd maniera afrosa e a son ëstàit massà. Ant ël contest, a l'é vera che ij cristian, avertì da la profëssia 'd Gesù, a son riussì a scapé anans che ij Roman a dëstruisso Gerusalem e a massèisso la pì part dij sò abitant. An general, contut, ël cristian a peul esse sicur che Nosgnor a-i conced fòrsa, passiensa, consolassion e n’arcompensa: ij don ëd la providensa, ansema a la vita eterna an Crist, a-i fà nen lòn ch'a-j càpita an cost mond! Gesù ambelessì a parla ‘d përdission. ëd gent perdùa: e bin, lor, për grassia ‘d Nosgnor, a lo saran nen. La sconda promëssa,“Con vòsta përseveransa i salvreve vòstra vita”, a veul dì che Nosgnor a-j acòrda ‘l don ëd la përseveransa, d’arsziste fin-a a la fin, ëd nen arneghé Nosgnor - e perdse për la strà, ëd marcé an sël senté dla vita cristian-a e ‘d rivé fin-a al traguard, l’ariv.

Conclusion

Ancheuj i l’oma considerà ‘l discors profètich che Gesù a fà ai sò dissépoj a propòsit ëd la dëstrussion dël templ ëd Gerusalem, orgheuj dël pòpol d’Israel e ‘l dësbergiairament dij cristian che, avertì dë scapé anans a coj fàit, a l’avrìo spantià ‘l messagi dl’Evangeli për ël mond. A l’era na tragedia che Nosgnor a l’avrìa cambiala ant na benedission. L’istess, la mòrt ëd Gesù Crist an sla cros, a sarìa nen ëstàita la dërota, la dësfàita dël moviment cristian, ma la fondassion medésima ëd la salvëssa eterna ‘d tuti coj ch’a l’avrìo fidasse a Chiel. Vera, esse cristian con coerensa a l’ha d’amplicassion ch’a peudrìo esse bin dzagreàbil, ma a mérita la pen-a, ma, coma ch’a dis Gesù: “Ma che profit a farà-lo mai col òm ch’a vagna tut ël mond ma peuj ch’a perd l’ànima? O còsa podrà mai l’òm dé an cambi ‘d soa ànima?” (Maté 16:26).

Ij përsonagi dla granda rapresentassion dla stòria d’ës mond a saran tòst dësmentià, ma coj ch’a son ëscrit ant ël lìber dla vita ‘d Nosgnor a saràn mai dëscancelà, përchè, për la grassia ch’a l’é stàita dàita an Gesù Crist, a son ëd gent ch’a apartniss a Chiel për sémper. É-lo che vòst nòm a l’é marcà an sël lìber dla vita ëd Gesù Crist?

13 ‘d Novèmber 2016 - Duminica apress Pancòsta ch’a fà 26 

Orassion: Nosgnor benedet! Chi’it l’has fàit che tute le Scriture Sante a sio scrite për dotrinene; acòrdane ‘d scuteje, lesje, marcheje, amprendje, e digerije ant l’interior, për ch’i peussa ambrassé e tense strèit a la beata speransa dla vita eterna che Ti ‘t l’has dane an nòst Salvator Gesù Crist; ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sul Dé, për ij sécoj dij sécoj. Amen.


venerdì 4 novembre 2016

Chi ch’a sara trovà degn ëd pijé part dël mond ch’a vnirà e ant l’arsurression dij mòrt? (Duminica 6/11/2016)

Për tanta gent dël dì d’ancheuj a-i é gnun-a d’àutra realità che cola ‘d cost mond. A diso o a penso che lòn ch’as ciama ‘l dëdlà, “l’àutr mond”, a sìa mach n’ilusion, na fantasìa, na consolassion a bon mërcà; che quand ch’as meuir a-i resta pì gnente, mach l’arcòrd ëd coj ch’an dzurvivo e ch’an vorìo bin. Nen chërde al dëdlà, contut, a l’é nen mach un fenòmeno modern, ma a-i era ‘dcò ai temp ëd Gesù. Ant l’episòdi dl’evangel ch’i consideroma ancheuj (Luca 20:27-38) Gesù a rëspond a ‘d gent che a arfudava la dotrin-a dl’arsurression dij mòrt e d’un dëdlà e che për lòn a lo contestava. Cos é-lo che Gesù a-j rëspond? I trovroma coma Gesù a deurba ‘dcò për nojàutri ëd prospetive amplie an sl’esistensa, ëd prospetive ch’a peudo cambié nòst present e nòst avnì.
Sta vita-sì, é-lo tut lòn ch’i l’oma?

Për tanta gent dël dì d’ancheuj a-i é gnun-a d’àutra realità che cola ‘d cost mond. A diso o a penso che lòn ch’as ciama ‘l dëdlà, “l’àutr mond”, a sìa mach n’ilusion, na fantasìa, na consolassion a bon mërcà; che quand ch’as meuir a-i resta pì gnente, mach l’arcòrd ëd coj ch’an dzurvivo e ch’an vorìo bin. A diso che chërdje a sìa mach d’ampacc a gòde na vita pien-a e realisà ambelessì, e fin-a na distrassion dal compiment ëd nòstre responsabilità an cost mond. A diso ch’i dovoma aceté l’idèja dla mòrt coma la fin completa ‘d nòstra vita e ch’i l’oma mach da pensé a l’ardità ch’is lassoma dré e ch’a l’ha da esse ‘l pì possibil ëd pèis. A l’é për lòn che chi ch’a dis o a pensa parèj soens a arfuda “la religion” o ch’a pensa che la religion ’a sìa al màssim na manera për cissé a fé ‘l bin, për fé coragi, o për selebré ij moment dla vita o j’arcòrd. É-lo che vojàutri i pense ‘dcò parèj? A l’é na përsuasion che ancheuj a së spantia.

La fej cristian-a, contut, cola ch’a l’é fedel a lòn ch’a mostra ‘l Testament Neuv - ch’a l’é Paròla ‘d Nosgnor - a l’ha na vision amplia e bin echilibrà dl’esistensa: a dà ‘d valor a la vita d’ancheuj për vivla bin con amor e giustissia, conform a la volontà ‘d Nosgnor, e a varda con susta ‘d podèj intré, grassie al Salvator Gesù Crist, ant ant na dimension diversa dl’esistensa an pien-a comunion con Nosgnor quand ch’a sarà terminà nòst temp an sla tera. Lolì a l’é lòn ch’an mostra Nosgnor Gesù Crist, ch’a l’é arsussità dai mòrt, “ël prim an tra tanti frej”. A l’é pròpi l’arsurression, l’euvra e le sicure promësse ‘d Gesù ch’an dan la fòrsa, lë slans e la motivassion tant ëd vive bin che ‘d meuire bin, përchè ch’a l’é Chiel ch’a l’é ‘l sens ùltim ëd nòstra esistensa, n’esistensa ch’a finiss nen ant la dimension ch’i la vivoma ancheuj. Ël destin ch’i l’oma coma d’uman a l’é nen ëd terminé an póer e dësparì, ma, conform a lòn ch’an dis ciàir Nosgnor, a l’é vive con Chiel e për Chiel la vita che për nojàutri Chiel a l’ha vorsù fin dal prinsipi ëd nòstra creassion. S’i arfusoma cost destin-sì, ël nòst a sarà bin d’àutr e nen lòn ch’i chërdoma...

Nen chërde al dëdlà, contut, a l’é nen mach un fenòmeno ëd nòstra “modernità”, ma a-i era ‘dcò ai temp ëd Gesù. Ant l’episòdi dl’evangel ch’i consideroma ancheuj, Gesù a rëspond a ‘d gent che, an efet, a arfudava la dotrin-a dl’arsurression dij mòrt e l’esistensa d’un dëdlà, e che për lòn a lo contestava fòrt. A pensavo che la dotrin-a dl’arsurression a l’avèissa gnun sens, e për dimostrèjlo a-j buto dëdnans un cas ch’a pensavo che chiel a podèissa nen arzolve. Scuté:
“Peui quajdun dij saducé, ch’a nego ‘d pianta l’arsurression, a son avzinasse e a l’han proponuje costa dificoltà: “Magìster, Mosè a l’ha lassane për ëscrit che se ‘l frel ëd quajdun a l’é mòrt avend na fomna, e ch’a sia mòrt sensa masnà, sò frel a pija soa fomna e ch’a daga ‘d masnà a sò frel. Ora a-i é staje set frej, dont ël pì vej a l’ha pijà na fomna, e a l’é mòrt sensa avèjne ‘d masnà. E ‘l second a l’ha pijala e a l’é mòrt ëdcò chiel sensa avèj ëd masnà. Peui ël ters a l’ha pijala, e parèj tùit ij set; e a son mòrt sensa lassé na quaj masnà. A la fin, apress ëd tuti lor, la fomna a l’é ‘dcò mòrta. Parèj, donca, quand ch’a sarà ‘l temp dl’arsurression, ëd chi, tra coj set, chila a na sarà la fomna?”. E Gesù a l’ha rësponduje: “A l’é coj ch’a vivo an cost mond-sì ch’as marido. Tutun, coj ch’a saran trovà degn ëd pijé part dël mond ch’a vnirà e ant l’arsurression dij mòrt, lor a pijeran nì fomna nì marì, përchè a podran pa pì meuire, dagià ch’a saran parèj dj’àngej, e ch’a son fieuj ëd Nosgnor. Ora, ch’ij mòrt a arsussito, Mosè medésim al l’ha falo vëdde davzin al busson afoà, quand che chiel a ciama Nosgnor: ël Dé d’Abraham, e ‘l Dé d’Isàch, e ‘l Dé ‘d Giacòb. Ora, Nosgnor a l’é nen ël Dé dij mòrt, ma d coj ch’a son viv, përchè tùit a vivo grassie a chiel”. E quajdun dij magìster ëd la Lej a l’ha dije: “Magister, tl’has rëspondù bin”. E gnun a l’ha pì nen ancalasse a feje ‘d chestion” (Luca 20:27-39).
Col ch’a l’era-lo l’eror dij Saducé? A l’era che lor a consideravo le  còse, la realità dë sto mond (an col cas-lì ël matrimòni), parèj ch’i lo conossoma ancheuj, coma s’a fussa quajcòsa d’assolut, ch’a peul nen esse divers. Vera, ël matrimòni, l’aleansa ‘d vita an tra n’òm e na fomna, a l’é n’istitussion ch’a l’ha stabilìa Nosgnor, ch’a l’ha ‘d bu precis, ch’a deuv esse onorà, goernà e arsanà quand ch’a l’é an crisi, ma ‘l matrimòni a riguarda mach la vita an ësto mond.  A sarà nen l’istess ant ël mond ch’a vnirà. Ant na diversa manera d’esiste, cola ch’a riguarda “ël dòpo”, ël matrimòni (e motobin d’àutre còse) a sarà pi nen da manca. Ij Saducé a l’avìo da slarghé ij sò orisont ëd lor, a j’ero ‘d gent ëd prospetive limità, da la vista curta.

Sto-sì a l’é l’eror che ‘dcò a fan tanti ancheuj. A considero esse la nòrma lòn ch’a vëddo, lòn ch’a-i é ancheuj, ij fenòmeno d’ancheuj. An efet, la nòrma, lòn ch’a l’é da consideresse “normal”, ël criteri ‘d comparision, a l’ha da esse fòra da nojàutri - a l’ha da esse lòn che Nosgnor a l’ha arvelà, ij sò propòsit, ij sò proget dla creassion. Ancheuj tut a dëscad e a meuir, nojàutri comprèis. Tutun, la decadensa e la mòrt, a l’é nen l’ùltima paròla, “la nòrma”, përchè për nojàutri Nosgnor a l’ha progetà bin d’àutr. Nosgnor Dé a l’é ël Dé ch’a viv, ël Dé ch’a l’é vita e ch’a dà ‘d vita. Nosgnor a l’é nen ël Dé dla mòrt!

Ij Saducé a conossìo nen Nosgnor Dé coma ch’a chërdìo ‘d conòsslo - e a conossìo nen l’òm, la creatura uman-a. A tnisìo nen an considerassion coma che Nosgnor ’a l’avìa creà j’uman fin dal prinsipi, coma ch’a son dventà e coma ch’a l’avrio da esse. Ël destin dj’uman a l’era nen la mòrt, ma la vita. La mòrt a l’é l’arzultà dël pëccà, l’arzultà ‘d lòn ch’i soma slontanasse da Nosgnor. La mission ëd Gesù a l’é butene torna an comunion, an comunicassion con Nosgnor, e coj ch’arsòlvo ‘l problema dël pëccà grassie a l’euvra ‘d Gesù, as ancamin-o vers la vita, la vita ch’a finiss pì nen, cola dl’arsurression! Gesù a podìa nen esse ampërzonà, sarà ‘ndrinta, dla mòrt përchè Chiel a l’è n’òm an përfeta comunion con Nosgnor. A l’é për lòn ch’a l’avìa promëttù d’arsussité e ch’a l’é arsussità dai mòrt. L’istess destin a l’han tuti coj ch’as fido an Chiel: un destin d’arsurression a la vita ch’a finiss pì nen.

A fà gnun-a surprèisa che tanti a chërdo nen a ‘d prospetive ch’a van dëdlà ‘d lòn ch’i conossoma ancheuj! A son doe le rason për sossi. An prim leugh, i vivoma coma ant na scàtola sigilà: tant nòstri sens che l’arserca sientifica a peudo nen seurtne fòra - con ij nòstri mojen. I podoma nen conòsse lòn ch’a n’é fòra, dëdlà, da noi istess: i podoma mach avèjne d’intuission. An tra nojàutri e lòn ch’a-i é dëdlà a-i é coma ìn precipissi, n’abim. A lo dis Gesù medésim an la paràbola dlë sgnor e ‘d Lasàr, quand ch’a buta ‘n bòca a Abraam le paròle: “Pì ‘d lòn, a-i é ‘n gran abim an tra nojàutri e vojàutri, ëd manera che coj ch’a vorìo passé da sì a lì con vojàutri a peudo nen; nì da lì passé ansissì’” (Luca 16:26). I l’oma da manca ‘d n’arvelassion da l’estern ëd lòn ch’a j’é “là fòra”. A l’é ‘n pò coma cola stòria ch’a imagina doi binej ant la pansa ‘d soa mare ch’as ciamo: “A-i sarà ‘d vita apress la nàscita? È-lo ch’a-i è n’àutr mond fòra da sì?”.

An ëscond leugh, la përcession ch’i l’oma ‘d Nosgnor e dël trassendent a l’é oscurà da la testarda nòstra arvira e nemicissia contra ‘d Chiel. A l’é sossì ch’an rend dij nemis nen mach ëd Soa Përson-a, ma ‘dcò ‘d Soa Paròla d’arvelassion, e ch’a na rend  insensibil, frèid, dur, indiferent. A l’é lòn ch’a buta an evidensa l’Apostol quand ch’a scriv: “Iv diso, donca, e iv domando da part dël Signor, ëd comporteve pì nen coma ch'a fan ij pagan ch'a van mach dapress a 'd pensé ch'a l'han gnun valor.  Soa anteligensa 'd lor a l'é ant lë scur e a stan da leugn da la vita 'd Dé an càusa dla durëssa 'd sò cheur ch' a-j mantniss ant la gnoransa. Insensìbil coma ch'a son, a l'han dasse al libertinagi fin-a al pont ëd comëtte sensa fren d'ògni sòrt ëd saloparìa. Vojàutri, contut, a l'é nen sossì ch'i l'eve amprendù dal Crist” (Efesin 4:17-20).

Lòn che nojàutri i vëddoma nen o ch’i vorsoma nen vëdde, a l’é Nosgnor Gesù Crist ch’an n’ha arvelalo quand che - i podrìo dì - a l’ha campà giù na part dël mur ch’an sara an nòstra “përzon cognitiva” për intrene e fene conòsse Nosgnor e ‘l “dëdlà”; coma che Chiel a dis: “për motiv ch'i son sortì da Dé e ch'i ven-o da Chiel. I son pa vnù për mè cont: a l'é Chiel ch'a l'ha mandame” (Gioann 8:42). A-i é gnun mej che Gesù ch’a l’abia conossù diret Nosgnor e ch’an peussa dëspieghenlo. A l’ha falo e peui a l’é artornà an cola dimension da ‘ndoa ch’a l’é vnù. Ambelessì a l’ha riscatà d’òm e ‘d fomne  - e a lo fa ancora ancheuj për ël mojen dl’Evangel - ch’as fido ‘d chiel, ch’a-j van dapress e ch’a-j porterà con chiel ant cola dimension. Gesù a-j giuta a pensé an n’àutra manera, a dovré d’ categorie diverse da cole ‘d cost mond, a slarghé le prospetive. Nojàutri i l’oma na vision tròp limità, i l’oma la vista curta. I l’oma da slarghela, i l’oma da cambié ‘d sana pianta!

Chi ch’a son cole përson-e che Gesù Crist a-j deurb j’euj e a-j porterà con chiel “ant ël dëdlà”? A lo dis chiel pròpi an ël test d’ancheuj: “Coj ch’a saran trovà degn ëd pijé part dël mond ch’a vnirà e ant l’arsurression dij mòrt - lor a pijeran nì fomna nì marì, përchè a podran pa pì meuire, dagià ch’a saran parèj dj’àngej, e ch’a son fieuj ëd Nosgnor”.

An efet, a-i é an cost mond doe categorìe ‘d përson-e ch’a son armarcà da le paròle ‘d Gesù ch’i trovoma ambelessì: “ij fieuj ëd cost mond” e “ij fieuj dl’arsurression”, ij fieuj ëd Nosgnor. Ij prim a son coj ch’a son ampërzonà ant le categorìe ‘d ës mond-sì e ch’a vëddo nen pì anans; jë scond a son coj ch’a arsèivo la grassia dla salvëssa an Gesù Crist, coj ch’a na son liberà, da costa përzon, për l’euvra ‘d Gesù Crist. Coma ch’a dis l’Apòstol: “...përchè, coma i l'hai dive sovens e adèss iv diso torna con ëd larme, a son tanti coj ch'a vivo da nemis ëd la cros dël Crist. La fin ëd coj-lì a sarà la perdission. A l'han për sò Dé la pansa. As vanto 'd lòn ch'a dovrìa pitòst esse soa onta e a penso mach a le còse dla tèra. Nòstra sitadinansa, nopà, a l'é an cél e d' ansilà i spetoma 'dcò 'n Salvator: ël Signor Gesù Crist. Chiel a cambierà ‘l còrp ëd nòstra umiliassion e a lo rendrà conform a Sò còrp glorios, pr’ ël mojen ëd cola potensa che Chiel a dovra për sogetesse tute le còse” (Filipéis 3:18-21).

Nen tuti a saran trovà degn ëd pijé part dël mond ch’a vnirà e ant l’arsurression dij mòrt. A-i sarà na giusta discriminassion!

La domanda da fesse, contut, a l’é chi ch’a sarà-lo trovà degn ëd pijé part dël mond ch’a vnirà, dait ch’i soma tuti ëd malfator, d’arviros, dij nemis ëd Nosgnor, condanà a resté “an përzon” da la giustissia ‘d Nosgnor? Ò bela! Ma coj ch’arsèivo la grassia dla liberassion, dla salvëssa, da la benevolensa dël Ré dij rè. Sens’ avèjne ‘d mérit, a-i son ëd malfator tanme nojàutri ch’i lo soma tuti, e ch’a arsèivo la grassia dla salvëssa.

Pensé a lòn ch’a l’era capità anans che Gesù a meuirèissa an sla cros. Gesù a l’era stane anciodà ansema a doi àutri, ch’a j’ero ‘d malfator, e ch’a l’ero stàit ëdcò mnà an cola ocasion për feje meuire ansema a Gesù. Visevne ‘d la stòria? “E un dij malfator ch’a l’ero pendù a lo ingiuriava disand: “Se ti ‘t ses ël Crist, salv-te da ti midem, e nojàutri con ti. Ma l’àutr malfator, pijand la paròla, a lo rimprociava fòrt, disandje: “L’has-to gnanca ‘n pò ‘d timor ëd Nosgnor, tì ch’it patisse l’istessa pen-a? A l’é con giusta rason che nojàutri i soma ambelessì, përchè bin i meritoma sti patiment për motiv dël mal ch’i l’oma fàit, ma stossì a l’ha fàit gnente ch’a dovèissa nen fé”. Peuj a l’ha dit a Gesù: “Gesù, arcòrdte ‘d mì quand ch’it rivras an tò Regn”. E Gesù a l’ha dije: “An vrità it diso, che ancheuj it saras ansem a mi an paradis” (Luca 23:39-43).

A-i ero doi malfator, doi criminaj, ma mach a un ëd lor Gesù a-j dis: “Ancheuj it saras ansem a mi an paradis”. Col malfator a sarìa stàit purificà dai sò pëccà e rendù  degn ëd pijé part dël mond ch’a vnirà e ch’a l’é present ant na diversa dimension dlë spassi e dël temp. Soa vita a l’era nen ëstàita diferenta da l’àutr malfator e as meritava gnun-a atension. Còs é-lo ch’a l’era rivà? Che col malfator a l’era dësvijasse a la vrità: a l’avìa arconossù la giustissia ‘d soa condan-a, a l’avìa nen arvirass-ne e a l’avìa arconossù Gesù Crist, nossent, coma ‘l Salvator. A l’avìa ciamà la grassia ‘d podèj intré ant ël regn ëd Nosgnor, ël paradis, e con ëd pentiment e ‘d fej a l’ha arseivula, bele ant j’ùltim moment ëd soa vita! A l’era stàit tocà da la grassia ‘d Nosgnor! Gnun-a euvra meritòria, gnun-e sirimònie, gnun-a pretèisa. A podìa gnanca slonghé soa man, përchè ch’a j’era fissà a la cros. Con ël pòch fià ch’a-j restava a l’ha arconossù la giustissia ‘d soa condan-a e che Gesù a l’é ‘l Signor e ‘l Salvator. A l’avìa bandonà la testardaria, l’orgheuj e le bëstëmmie che sò compagn a l’avìa nen arnunsiaje gnanca an pendenda da na cros - e a l’é stàit salvà. A l’ùltim moment! Nojàutri, ch’i soma ‘dcò ‘d malfator dëdnans a Nosgnor, é-lo ch’i lo arconossoma, o ...som-ne dispòst a ‘ndé a përdission ma nen a ‘rnunsié a nòst orgheuj - gnanca mòrt? A l’é sossì ch’a fà la diferensa, ch’a l’é “ël discriminant” an tra “ij fieuj ëd cost mond” e “ij fieuj ëd Nosgnor”.

An ësto mond pien ëd gent arvirosa a Nosgnor e nemisa dij sò giust ordinament, gnun ëd nojàutri a méritrìa la minima considerassiom da part ëd Nosgnor - mach soa giusta condan-a. Ëdcò ‘l pì cit dij nòstri pëccà,an efet, a l’é tanme na spussa, na fiàira afrosa ch’a dà ‘d nàusia - dëdnans a Nosgnor - n’ofèisa, n’insolensa - për Soa majestà e santità.

Cola ch’a sarà-la toa rispòsta dëdnans a la përson-a ‘d Gesù Crist ch’a l’é vnù për dovertene j’euj, për slarghé nòstre prospetive, per ristabilì nòstra vita guastà dal pëccà a sò destin ëd vita? Chiel a ha falo për ël mojen ëd soa vita, ‘d soa mòrt e ‘d soa arsurression. Seguitras-to a d’esse teston e orgojos, an avend pì car lë scur ëd toa borgnarìa e dla mòrt? Chërd nen che tut a sarà finì për ti al moment ëd toa mòrt. Se ti ‘t të ten-e nen bin strèit a Gesù da ancheuj, an giontand tò destin al sò, toa ànima a sarà perdùa për sèmper ant ël top pì afros. E gnanca fate gnun-e ilusion ch’a-i sio d’àutre speranse ch’a sio nen confortà da lòn ch’a dis ël Signor Gesù Crist, përchè chiel a conòss pì che qualsëssìa d’àutri coma ch’a stan le ròbe. A l'é motobin savi col ch’as fida ‘d chiel, la via. la vrità e la vita. I prego ch’a peussa esse parèj për ti ch’it l’has seguità a scoteme fin-a sì. Ch’a peussa esse la toa la benedission che l’Apòstol a scriv ant na soa litra:
“Frej e seur amà da Nosgnor! I l’oma sèmper da dije grassie a Dé për vojàutri, già che chiel a l’ha sernuve an tra ij prim për acordeve la salvëssa - na salvëssa ch’a l’é vnùa për ël mojen dlë Spirit ch’av rend sant e për la fej ant la vrità. Dé, për ël mojen dl’Evangeli ch’i l’oma nunsiave, a l’ha ciamave a possede la glòria ‘d Nosgnor Gesù Crist. Donca, frej e seur, tnive bin ferm e l’àbie da bon cont le dotrin-e ch’i l’oma mostrave ‘d përson-a e për litra. Ora, chiel istess Gesù Crist, ël Signor nòstr, e Dé, nòst Pare, ch’a l’ha vorsune bin e ch’a l’ha acordane, për soa grassia, na consolassion eterna e na bon-a speransa, ch’a confòrta vòstri cheur e ch’av rinfòrsa con d’ògni sòrt d’euvre bon-e e ‘d bon-e paròle” (2 Tessalonian 2:13-17).



6 ‘d Novèmber 2016 - Duminica apress Pancòsta ch’a fà 25

Test da lese: Agé 1:15b-2:9; Salm 145:1-5, 18-22; 98; 2 Tessaloniani 2:1-5, 13-17Luca 20:27-38

Orassion: Nosgnor! Dont tò Fieul benedet a l’é vnùit an cost mond për dëstrùe j’euvre del diav e rendne fieuj ëd Dé e ardité dla vita eterna: Acòrdane che, con costa speransa, i peuda netiene tanme Chiel a l’é pur; a la mira che, quand Chiel artornrà con potensa e gran’ glòria, i peuda esse rendù tanme Chiel ant sò Regn etern e glorios; anté ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, on sol Dé, për ij sécoj dij sécoj. Amen.

venerdì 28 ottobre 2016

“Ancheuj la salvëssa a l’é intrà an costa ca” (30/10/2016)

Ant ël dì d’ancheuj soens as fan passé për cristian-e e “evangéliche” tante ideje che, an efet, a lo son nen, e la gent a-j chërd mach përchè ch’as pija nen la briga ‘d controlé s’a sìa parèj përdabon. A smijo a d’idèje cristian-e e a son còmode da chërdse, an rangio: a l’é për lòn ch’a angan-o.

Un-a ëd coste idèje a l’é che la salvëssa, visadì l’esse acetà e përdonà da Nosgnor, a sìa quajcòsa ch’as peul nen butesse an discussion përchè a la fin tùit a saran salvà. Ancheuj a l’é quajcòsa ch’as dà për ëscontà, quajcòsa “d’automàtich”, përchè Nosgnor - as dis - a l’è bon e misericordios anvers ëd tuti sensa ‘d distinsion. Tùti, a la fin, a saran salvà. É-lo vera? Beh, che Nosgnor a sìa bon e misericordios a l’é vera - la Bibia a lo dis ciàir - ma a l’é nen vera che Chiel a salva tuti sensa ‘d  distinsion! Nosgnor a salva da le conseguense eterne e da la maledission dël pëccà, an acordandje la grassia dla salvëssa, mach coj che chiel, sovran, a decid ëd dèjla, cola grassia, ch’a-j la conced. “Përchè a dis a Mosè: "I l'avraj compassion ëd col ch'i l'avraj compassion e i faraj misericòrdia ‘d col ch'i faraj misericòrdia" (Roman 9:15). E sossì a passa ëd necessità dal pentiment e da la fèj ant ël Salvator Gesù Crist. Tuti j’àutri, për càusa ‘d soa arvira ‘d lor e trasgression, a resto condanà coma che Chiel a l’ha stabilì autërtant ant Soa Lej, përchè Nosgnor a l’é ‘dcò giust - Nosgnor a l’é giustissia e nen mach amor. Pì ‘d lòn, la salvëssa, a l’é quajcòsa ch’a l’ha da esse arseivùa, ch’a l’ha da “intré an nòstra ca”, e sensa dubi, ch’a l’ha da vëddse ciàira an soe conseguense pràtiche, ij sò efet, visadì ant la condòta dla përson-a ch’a l’ha arseivula.

Sti prinsipi-sì, coj ch’i l’hai giusta mensionà, a treuvo amplia testimoniansa, na ciara evidensa, daspërtut an le Scriture Sante, coma ch’a l’é ‘l cas dl’episòdi evangelich ch’i lesoma e comentoma ancheuj, ch’a parla dël rescontr an tra Gesù e un përsonagi ch’as ciama Zaché.

Scotoma prima ‘d tut st’episòdi dël vangel, ch’as treuva ant ël capìtol disneuv ëd Luca, al prinsipi.
Gesù e Zaché. “Gesù a l’é intrà a Gerico e travërsava la sità. A-i era lì n’òm ch’as ciamava Zaché. A l’era ‘l cap dij gablé e a l’era në sgnor. A sercava ‘d vëdde chi ch’a l’era Gesù, ma a podìa nen an càusa a la pien-a ‘d gent ch’a-i era, përchè a l’era pcit dë statura. Antlora, për podèjlo vëdde, a l’é butasse a core anans për la vìa andova che Gesù a l’avìa da passé, e a l’é montà an sù n’erbo ‘d sicomor. Quand che Gesù a l’é rivà an col pòst ansilì, a l’ha vardà an sù, a l’ha vëddulo e a l’ha dije: “Zaché, cala giù sùbit, përchè ancheuj a venta che im fermo a toa ca!”. Zaché a l’é calà giù an pressa e a l’ha arseivulo con gran’ piasì. Lolì, contut, a l’é nen piasuje a la gent, ch’a mormorava e ch’a disìa che Gesù a l’era intrà ant la ca ‘d n’òm ëd cativa reputassion për logèje. Ma Zaché. drit dëdnans al Signor, a l’ha dije: “Varda, Signor, mi i dago la metà dij mè beni ai pòver, e s’i l’hai fàit ëd tòrt a quajdun an quajcòsa, i-j n’a rendo ‘d quat vòlte tant!”. E Gesù a l’ha dije: “Ancheuj la salvëssa a l’é intrà an costa ca, përchè ‘dcò sto-sì a l’é fieul d’Abraam. Përchè ‘l Fieul ëd l’òm a l’é vnùit a serché e a salvé lòn ch’a l’era perdusse” (Luca 19:1-10).
La fama ‘d Gesù a l’era fasse bin granda ant ël temp ëd costa stòria. Daspërtut ch’as n’andasìa a s’assamblava na gran furfa mach për podèjlo vëdde, o për ij pì “fortunà” ch’a podìo avzinessje, për ciameje na quaj grassia. Gesù a l’era dventà nen mach la granda speransa dla gent ëd na nassion crasà, ma col ch’a savìa rësponde ai bzògn ësvarià ‘d coj ch’a-j s’aprociavo. Col dì-lì, an tra cola furfa antrigà ch’a spetava ‘d podèj vëdde Gesù, a-i era Zaché, ch’a fasìa ‘l gablé, visadì l’impiegà nominà ‘d cheuje le taje amponùe a la gent dai Roman, ch’a la fasìo da padron an Israel. Zaché a l’avìo tuti an ghignon përchè, ëd soa profession, chiel ëdcò as na profitava da sfacià an dësfraudand la gent e vnisend chiel sèmper pì sgnor. Zaché tuti a lo schiviavo ‘l pì possibil e a lo consideravo un tra ij pì pes pecator. A l’era n’òm ëd cativa arputassion. Contut, chiel, ant col dì-lì. a vorìa ‘dcò chiel vëdde Gesù. Mach na curiosità? A peul desse, - gnun a l’avrìa mai podù chërde che chiel a l’avrìa anteressasse “ëd religion”. Fòrse ch’a vorìa vëdde coma ch’a l’avèissa podù profitess-ne ‘dcò ‘d Gesù? I lo savoma nen, ma col Gesù, tant divers da coma ch’a l’era chiel, a l’intrigava. Zaché a l’era n’òm “realisà” dal punt ëd vista dë sto mond, ma a l’avìa ‘dcò chiel na cossiensa ch’a-j dava ‘d sens ëd colpa e, dzurtut, a l’avìa drinta “un veuid” che gnente e gnun a l’avrìa podù ampinilo, sedësnò Nosgnor. Zaché a l’avìa ‘d sòlit gnun ëscrùpoj moraj ant lòn ch’a fasìa, ma col Gesù, dont a l’avìa tant sentì parlé, a-j dasìa lë splin ëd lòn che chiel, Zaché, a l’avrìa podù esse e ch’a l’era pa. A-i era, ant col dì-lì, na gran massa ‘d gent ch’a vorìa vëdde Gesù e dàit che chiel, Zaché, a l’era pitòst cit dë statura, a savìa che a l’avrìa avù gnun-e speranse ‘d podèj vëdde Gesù mentre ch’a passava. Antlora, për podèjlo vëdde, a l’é butasse a core anans për la vìa andova che Gesù a l’avìa da passé, e a l’é montà ans n’erbo.

Gesù a riva anvironà da cola tanta gent e, an passand sota col erbo, as ferma, a leva j’euj e a ved lassù Zaché e a-j dis: “Zaché, cala giù sùbit, përchè ancheuj a venta che im fermo a toa ca!”. I peude bin imaginè la surprèisa, lë stupor, ëd Zaché, ch’a ven magara tut ross e ch’as ciama: “Ma coma ch’a fà col Gesù a conòss-me fin-a për nòm? I soma mai ancontrasse anans!”. Zaché a sa pròpi pì nen còsa disne. Antlora Zaché a cala giù an pressa e a lrsèiv Gesù con gran’ piasì a soa ca.

I peude ‘dcò imaginé la reassion dla gent, che ‘dcò a l’avria mai spetasse na ròba parèj.. “Gesù a conòss Zaché? Sa-lo nen lòn ch’a fà Zaché e dla catìva riputassion ch’a l’ha?”. Pura Gesù a-j n’anfà gnente ‘d lòn ch’a dis la gent, dle mormorassion ch’a j’ero surtìe da la gent  - ch’as rend nen cont ëd chi ch’a l’é Gesù e dzurtut ëd soa mission “ëd recùper”. Gesù a l’aceta ‘dcò l’arzigh ëd perde Soa istessa riputassion e a va a nunsié la salvëssa, la bon-a neuva dla grassia e dl’arneuv dla vita pròpi a Zaché, che ‘d sicur a l’avrìa nen meritass-lo. Përchè? Përchè, a l’è ciàir, Zaché a l’era un ëd coj pecator che Nosgnor Dé a l’avìa sernù da l’eternità d’acordeje la grassia dla salvëssa. Gesù, ch’a l’era Nosgnor Dé an ësto mond, a ciama Zaché a la salvëssa. A l’é na ciamada, na vocassion, d’efet, che gnente e gnun a la peul arziste e Zaché, a Gesù, a-j deurb ël cheur, a-j deurb soa ca. A ventava ch’a fussa parèj, përchè la salvëssa ‘d Zaché a l’era stàita stabilìa da l’eternità. Nosgnor a conòss precis ël nòm ëd coj che Chiel a sern.

Armarché coma la ciamada, la vocassion ëd Gesù a sia d’efet nen mach al prinsipi, ma ‘dcò dapress. An cola  ca, a-i riva quajcòsa dë strasordinari: a l’é intraje Gesù e ‘l cheur ëd Zaché, soa ànima, a l’é trasformà, arnovà, tant che apress s’avèj arseivù la grassia ‘d Gesù, cola trasformassion as dà a arconòsse, a l’ha n’efet. Ël test a dis: “Ma Zaché. drit dëdnans al Signor, a l’ha dije: “Varda, Signor, mi i dago la metà dij mè beni ai pòver, e s’i l’hai fàit ëd tòrt a quajdun an quajcòsa, i-j n’a rendo ‘d quat vòlte tant!”. Quand che la grassia a toca ‘l cheur ëd na përson-a tut a l’é trasformà, a resta pì nen l’istess d’anans. Zaché, da ambrojon e profitator ch’a l’era, a vniss n’òm neuv e a promet ëd fé la restitussion ëd tut lòn ch’a l’avìa trassà e fin-a paghene j’anteresse, ij dann! Strasordinari, nen vera? Éh, strasordinari, ma ‘dcò ordinari, përchè collì a l’é lòn ch’a càpita quand l’Evangel ëd Gesù Crist a l’é nunsià coma ch’as deuv. Nosgnor Dé a lo deuvra per trasformé la realità dë sto mond, ël cheur ëd col ch’a l’é stane tocà. L’Evangel ëd Gesù Crist a l’é nen ëd paròle veuide, ma la potensa ‘d Nosgnor per la salvëssa ëd tuti coj ch’as fido al Signor e al Salvator Gesù Crist.

Bela stòria, nen vera? Èh, a l’é na bela stòria, ansi, a l’é la bon-a neuva dl’Evangel, quajcòsa ch’a resta ‘dcò al dì d’anchej l’istess: l’istessa la sostansa, l’istessa la potensa, j’istess j’efet. Quand? Quand ch’a l’é nunsià fedel e nen slongà da l’eva ‘d tradission uman-e e d’ideologìe ch’a lo sfàusso, quand ch’a l’é nunsià precis coma ch’i lo arseivòma da la predicassion apostòlica ch’a ven a nojàutri ant l’Evangel.

L’istess che ant la stòria ‘d Zaché a podrìa bin rivé ancheuj, bele an cost moment-sì për ti ch’i më scotes ant ës messagi filmà o ch’i lese costa riflession. It podries bin esse ti, col Zaché dont it l’has sentine la stòria. It podrie bin esse ti col òm carià ‘d pecà coma i lo soma tuti, ch’a sent ël veuid ch’a l’ha an soa vita e che gnente e gnun a lo peul ampinì an ësto mond. I podries gnanca ti esse n’òm religios o na fomna religiosa. It podries mai avèj avù d’anteresse per lòn ch’a riguarda Gesù o l’Evangel, pura quajcòsa o quajdun at t’ha tirà, anciarmà, a sente parlé dël Salvator Gesù Crist. Antlora a podrìa bin esse Nosgnor ch’at ciama ancheuj përchè a sarìa bin possibil che ‘dcò ti a sia da conté an tra ‘d coj che - sens’ avejne ‘d mérit - Nosgnor Dé da l’eternità a l’ha sernù për arsèive la grassia dla salvëssa. It podries bin esse ti che Nosgnor a ciama ancheuj d’avzinesse a Gesù Crist con fèj për arsèive Sò përdon. Na trasformassion ëd tò cheur a l’é già comensà e as na seurtirà ‘d manere che mi i le conòsso nen e as darà a vëddse tanme ant ël cas ëd Zaché con ël propòsit ëd fé amenda dij tò pëccà.

Antlora as peudrà bin dì, ëdcò an tò cas, che Gesù a sclama: “Ancheuj la salvëssa a l’é intrà an costa ca. Përchè ‘l Fieul ëd l’òm a l’é vnùit a serché e a salvé lòn ch’a l’era perdusse”. A l’é mè vòt e preghiera che la salvëssa, visadì la përson-a ‘d Gesù Crist, a intra ancheuj an toa ca, an toa vita, an tò cheur, e ch’a pòrta ‘d ‘d frut bondos coma ch’a l’ha avùne ant ël cas ëd Zaché, për la glòria ‘d Nosgnor.


Ancheuj la salvëssa a l’é intrà an costa ca... by paolo-castellina


Leture bìbliche dël lessionari - 30 d’Otóber - Domenica apress Pancòsta ch’a fà 26

Abacuch 1:1-4; 2:1-4Salm 119:137-1442 Tessalonian 1:1-4, 11-12Luca 19:1-10

Orassion: Nosgnor tut-potent e misericordios! A l’é mach për Tò don che Tò pòpol fedel at smon-a un servissi ver e laudàbil: Acòrda che nojàutri i peussa core sensa antrapesse për oten-e Toe promësse dël cél; për Gesù Crist, nèst Signor, ch’a viv e regna con Ti e con lë Spiri Sant, un sol Dé, ora e për sèmper.

giovedì 20 ottobre 2016

La paràbola dël farisé e dël gablé (23/10/2016)

Chi é-lo dij doi ch’a l’é seurtiss-ne giust dëdnans a Nosgnor? 

“Còsa 't chërde d'esse?” as dis a coj ch’as dan d’àrie, coj ch’a pretendo d’esse lòn ch’a son nen. A-i son ‘dcò dij proverbi colorìj che, a sto pròposit, a diso: “Chërde d’esse a caval e trovesse a pé”, o “Chërde d’esse la Regin-a ‘d Taitù”.

Ij vangej a conto ‘d na famosa paràbola ‘d Gesù ch’a l’ha për tìtol: “La paràbola dël farisé e dël gablé”. Lesomla, e peuj i faroma na quaj considerassion.
“Gesù a l’ha proponù n’àutra paràbola a certidun ch’a chërdìo d’esse giust e a meprisavo j’àutri: Doi òm a son montà al templ për preghé; un a l’era ‘n farisé e l’àutr un gablé. Ël farisé tenend-se da banda, a pregava an tra chiel ëd sta manera: ‘Nosgnor! It ringrassio ëd lòn ch’i son nen parèj dj’àutri, ch’a son ëd làder, ëd gent nen giusta e ch’a comëtto d’adulteri. Ëd sicur i son nen coma col gablé là giù an fond. Mi i faso digiun doi dì a la sman-a e i dago ‘l décim ëd tut lòn ch’i vanio o ciapo’. Tutun, ël gablé, tenend-se da leugn, a s’ancalava gnanca d’aussé j’euj anvers al cél, ma as dasìa ‘d bòte an slë stòmi disand: ‘Nosgnor! Përdonme, ch’i son un pecador’”. Iv diso ch’a l’é sto-sì, ël gablé, ch’a l’é tornass-ne a soa ca giustificà, pitòst che l’àutr; përchè chionque as eleva a sarà sbassà, e chionque as ësbassa a sarà elevà” (Luca 18:9-14).
Për comprende bin costa paràbola, ch’a l’ha ‘d rilevansa ‘dcò për ël dì d’ancheuj, a venta comprende chi ch’a j’ero antlora, ant ël temp ëd Gesù, cole categorìe ‘d gent ch’as ciamavo ij Farisé e ij gablé.

Ëd sòlit ancheuj i dovroma ‘l tèrmin “farisé” coma n’àutra paròla për “ipòcrita”, na përson-a ch’a dà a vëdd-se d’esse religiosa ma ch’a l’é fàussa, ch’a lo contradiss an sò comportament ëd minca dì; un bigòt, un bërlicabalustre ch’a pòrta mach na mascra ‘d religion. Ant ij vangej i vëdoma Gesù che për lòn soens a-j condanava. Contut, a l’era nen sèmpre parèj. Ant l’Israel dël prim sècol ij Farisé a j’ero na congregassion motobin rispetà dël Giudaism, ch’a l’avìo për sò bu ‘d lor d’esse motobin diligent an tùit ij dover che la fej ebràica a stabilìa, ëd fé l’ubidiensa ‘d manera meticolosa a tut lòn che Nosgnor a l’ha comandà e fin-a da pi ‘d lòn. Ij Farisé a j’ero ‘dcò dij savant ch’a studiavo la Lej arvelà ‘d Nosgnor e la tradission ebràica ‘d manera scrupolosa. A l’avìo dë scòle motobin apressià. Ij Farisé a vorìo përdabon “fé na diferensa”, esse diferent da la massa ‘d gent ch’a pija la religion an manera, disoma, “coma ch’a càpita”. Ij Farisé a j’ero ‘d përson-e “angagià”, ch’a vorìo esse série e fedej. An sossì a j’ero, sensa dubi, degn ëd làuda e da tanti antlora a j’ero fin-a invidià për soa determinassion ëd lor. A j’ero considerà “ij pì brav”.

A l’opòst, coj ch’a j’ero considrerà “ij catìv”, a j’ero “ij gablé”, coj che antlora a l’avìo l’incombensa ‘d cheuje le taje. Ël problema a l’era che Israel a l’era sota la dominassion dl’Imperi dij roman, dij foresté ch’a crasavo e sfrutavo j’israelita, sò teritori e soe arsorse con la fòrsa dj’arme. Ij gablé a j’ero d’Israelita ch’a l’ero butasse al servissi dla potensa roman-a e che për lor a cojìo le taje. Për lon a j’ero considerà dij traditor dla nassion ebràica. Tuti a-j j’avìo an ghignon nen mach për lon, ma përchè soens as na profitavo ‘dcò ‘d sò servissi ‘d lor për ampinisse le sacòcie, an ciamand a la gent da pì ‘d lòn ch’a l’avìo da ciameje. A l’era ‘d gent sensa gen-a, sensa scrùpoj dla moral, ch’a pensava mach a dventé rica a spèise dla povra gent. Dla religion, lor, a-j n’anfasìa bin pòch, bele se la vocassion dël pòpol ebràich a l’era ‘d serve Nosgnor Dé an dasend la testimoniansa d’essje fedej.

Ant la paràbola ‘d Gesù dël farisé e dël gablé i soma dëdnans a n’arvërsament: un farisé as dimostra cativ e ‘n gablé as dimostra bon. Lolì nen përchè a Gesù a-j piasìa fé ‘l Bastian contrari e dësfidé ‘l sens comun. A chiel a-j anteressava nen, o almanch nen sùbit, fé ‘d critica dla società e rasoné për categorìe sociaj. Gesù a andasìa bin pì ancreus ant le question ch’a son da tachesse, s’as veul arsòlve ij problema dla condission uman-a. Esse diligent e seri coma ch’a vorìo fé ij Farisé, Gesù a lo butava nen an question coma ‘n valor génit, e ‘d sicur la condòta dij tanti gablé a l’era da arprocésse.

Ant lòn che Gesù a conta ant Soa paràbola, col gablé a l’era trovasse ant na posission pì bon-a dël Farisé përchè ch’a l’avìa dëscheurvù la corussion ancreusa dël cheur ëd l’òm, ëd sò cheur, e lolì a l’avìa mnalo a ciamé a Nosgnor, a suplichelo, ch’a lo përdonèissa e ch’a lo arsanìssa. Ël Farisé, combin ch’a l’avèissa ‘d bon-e intension, a vëddìa nen la corussion ancreusa ëd sò cheur (ch’a l’era nen mèj ëd cola dël gablé) e, pijandse ‘n bàilo an soa vera situassion, as chërdìa d’esse n’òm giust, vantandse dl’oservansa ch’a fasìa ‘d régole esterior e comparisionandse a d’àutri.

Ël gablé a l’era rendusse cont dla corussion ëd sò cheur e a l’avìa suplicà Nosgnor ch’a lo rendèissa n’òm giust “da drinta”, e lolì a l’avrìa ancaminalo a dventé n’òm giust ëdcò “da fòra”. Ël Farisé as chërdìa d’esse n’òm giust “da fòra” anans d’esse rendù giust “da drinta”. Ël Farisé as chërdìa “a pòst”, ma a l’era nen “a pòst” përdabon, përchè “la giustissia”, “l’esse giust” dël cheur - lòn ch’a pì a conta - a l’é nen quajcòsa che l’òm a peussa rivene con ij sò sfòrs, con soa “bon-a volontà”, e gnanca con l’oservansa ‘d régole, ma quajcòsa ch’a ven da Nosgnor quand ch’i lo suplicoma an arconossenda nòstra miseria e corussion. Le régole, ij comandament ëd Nosgnor a son da oservesse con diligensa, ma se ‘l cheur, nòst cheur, a l’é nen trasformà, arnovà ëd manera ancreusa, anans ëd tut, nòstra “giustissia” a dventa mach n’angann, na tromparìa ch’i foma contra nojàutri medésim.

Conòsse e fé l’ubidiensa dla Lej arvelà ëd Nosgnor, scotela, a l’é bon e degn ëd làude. Contut, s’i foma nen d’atension, as podrìa passé fàcil da anteressesse a seguité la Lej a chërde che un a l’àbia na posission pì avantagià dëdnans a Nosgnor grassie a soa ubidiensa. Collì a l’era ‘l trabucet ch’a-i cascavo drinta la pì part dij Farisé. Vàire ‘d lor, tanme ‘l Farisé dla paràbola ‘d Gesù, “a chërdìo d’esse giust e a meprisavo j’àutri”.

An costa paràbola Gesù a fà n’arpròcc fòrt a coj ch’as fido dla giustissia ch’a chërdo d’avèj da lor istess dëdnans a Nosgnor. A l’é na sòrt d’ironìa, na schergna, che Gesù a na concluda ch’a l’era nen l’oservant divòt dla Lej ch’a l’avìa seurtine giustificà - diciarà giust - dëdnans a Nosgnor, ma ch’a na seurt giustificà, diciarà giust, col ch’a ‘rconòss ch’a l’é nen na përson-a giusta, col ch’ a ‘rconòss soa mancansa ‘d giustissia e ch’a sùplica la misericòrdia ‘d Nosgnor.

Ël Farisé dla paràbola a falìa përché ch’a comprendìa pa lòn ch’a l’é ‘l criteri, ël méter, dla giustissia stabilì da Nosgnor. Nosgnor a buta nen la gent an sna scala ‘d na graduatòria, ëd na classìfica. A l’opòst ëd lòn ch’a chërdìa ‘l Farisé, a l’é nen che Nosgnor a arsèiva na përson-a pì che n’àutra përchè un a l’abia comëttù men-o pëccà grev che l’àutra. E Nosgnor gnanca a giustifica na përson-a, e pa nen n’àutra, përchè la sconda a l’é stàita pì scrupolosa dla prima. Nò. S’i vorsoma esse giustificà - diciarà giust - da l’oservansa dla Lej, ël criteri, ël méter, a sarìa na giustissia assoluta. A l’é nen pro l’oservansa mach d’un o ‘d pòchi comandament për esse diciarà giust da Nosgnor, it l’avrìes da oserveje tuti a la përfession. L’apòstol Pàul a scriv: “I lo fortisso torna: s’i sercheve ‘d trové ‘l favor ëd Nosgnor an sogetandve a la sirconcision, i l’eve ‘dcò l’òbligh ëd fé ubidiensa a tut lòn ch’a stabiliss la lej ëd Mosè. Ma ch’a sìa ciàir: vojàutri ch’i chërde che l’ubidiensa a la lej av renda giust dëdnans a Nosgnor, i seve tajave fòra dal Crist! I l’eve butave fòra da la grassia” (Galat 5:3-4). Sta-sì, për dij pecator coma nojàutri, a l’é na propòsta ‘d mòrt, përché gnun pecator a podrìa mai fé l’ubidiensa dla Lej ëd Nosgnor ëd manera përfeta.

Përchè é-lo ch’a l’era ‘l gablé a d’esse giustificà, e nen ël Farisé? Përché ël gablé a l’avìa arconossù onest ch’a l’era nen n’òm giust e ch’a l’era nen bon a rendse giust e agradì dëdnans a Nosgnor, e ch’a l’avìa suplicà grassia e misericòrdia. Cola-lì a l’é la sola manera përchè un pecator a peussa esse giustificà. Cola ch’a l’é vòstra situassion? É-lo ch’i chërde d’esse “a pòst” përchè ch’i l’eve comëttù men-o pëccà d’àutri, o ch’i séguite ‘l criteri ‘d giustissia stabilì da la società, dla religion organisà, da la tradission o ‘l criteri ‘d giustissia che vojàutri medésim i l’eve butalo an pé e i chërde bon?

Nosgnor Dé a l’ha mandà ‘l Salvator Gesù Crist an ësto mond pròpi përchè gnun ëd nojàutri, da noi istess, a l’avrìo mai podù esse giustificà dëdnans a Nosgnor, acetà da Chiel e salvà. Gesù a l’ha fàit lòn che gnun ëd nojàutri a l’avrìa mai podulo fé: vanié chiel për nojàutri la giustissia ch’i n’oma da manca. Gesù a l’ha falo quand ch’a l’ha vivù na vita ‘d përfeta giustissia e a l’é mòrt an sna cros për paghé chiel ëd pressi ëd nòstra salvëssa. Collì a l’é “ël capital” che Chiel a veul dene për soa grassia e misericòrdia, ël capital ch’i l’oma da arsèive për anvestilo an nòstra vita e ch’a peul trasformela. A l’é për lòn ch’it l’has da arnunsié a tute toe pretèise d’esse a pòst e giust confòrma ai tò criteri, arconòsse la corussion ancreusa ‘d tò cheur, toa impotensa a fé e a d’esse da tì istess lòn ch’it dovries fé e d’esse, e arsèive con fiusa la përson-a e l’euvra ‘d salvëssa ‘d Gesù Crist.

A col dij përsonagi dla paràbola é-lo ch’it smijes da pì: a col Farisé o a col gablé? Nosgnor Gesù Crist a dis: “Iv diso ch’a l’é sto-sì, ël gablé, ch’a l’é tornass-ne a soa ca giustificà, pitòst che l’àutr; përchè chionque as eleva a sarà sbassà, e chionque as ësbassa a sarà elevà”.



23 d’Otóber - Domenica apress Pancòsta ch’a fà 25. 

Test biblic da leseGioèl 2:23-32Salm 652 Timòt 4:6-8,16-18Luca 18:9-14

Orassion: Nosgnor tut-potent e etern! Aumenta in nojàutri ij don ëd la fej, dla speranza e dl’amor; e perch’i oten-o lòn ch’it promëtte, fà ch’i l’oma d’amor per lòn ch’it ën comanda; për Gesù Crist, nòst Signor, ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.