2 Rè, capìtol 4

2 Rè 4

Elisé a giuta na vìdoa e sò fieul

¹Na fomna, mojé d'un dij profeta, a l'ha implorà l’agiut d’Elisé con ëste paròle: “Tò servent, mè marì, a l'é mòrt. E ti 't sas ch’a l'era leal e tëmros ëd Nosgnor. Ora, sò creditor a vnirà a portesse via ij mè doi fieuj për fene ij sò s-ciav”. ²Elisé a l'ha dije: “Còs peus-ne fé mi për ti? Còsa l’é restate a ca?”. A l'ha rësponduje: “A ca ‘d toa serventa a l'é restaje gnente, gavà d'un tupin d'euli d'uliva”. ³A l'ha dije: “Va a ciameje a tùit ij tò avzin che t’amprësto tùit j'óiro veuid che lor a l’han a disposission. Pijne 'l pì possìbil. ⁴Peui ti e tò fieuj, va e sàrte la pòrta darera. Versa l'euli d'uliva an tùit ij contenitor Butje da banda, cora ch’it l'has ampinje”. ⁵Parèj che chila a l'é slontanasse da chiel sarandze la pòrta darera a chila e ai sò fieuj. Antramentre che a-j portavo j'óiro, chila a travasava l'euli d'uliva an coj tupin. ⁶Cora che ij contenitor a son ëstàit pien, a l'ha dije a un dij sò fieuj: “Pòrt-mne n'àutr contenitor”. Ma col-lì a l'ha rësponduje: “A i n'a-i é pì!”. Peui l'euli a l'ha chità. ⁷Antlora chila a l'é andàita dal profeta che a l'ha dije: “Adess va a vende l'euli. A l’é parèj ch’i rimborsreve 'l vòst creditor e ti e ij tò fieuj i podreve vive dla rimanensa dël profit!”.

Elisé e la fomna ‘d Sunem

⁸Na vira Elisé a passava da Sunem, andova ch’a stasìa na fomna d'amportansa, na sgnora, ch’a l'avìa anvitalo con ansistensa a soa tàula. Për lòn, tute le vire che Elisé passava da lì, as fërmava për mangé. ⁹Chila a l'ha dije a sò marì: “Varda, i son sicura che l'òm ch’a passa d'ambelessì a l'é n'òm ëd Dé, un sant. ¹⁰Fomje na cita stansia an muradura al pian dë dzora, i-i butroma un let, na tàula, na careja e un lum: cora ch’an vìsita a podrà resté lì”.

¹¹Na vira, Elisé a l'é vnùit për na vìsita; e montà ch’a l’era ant la stansia dë dzora a l'é butasse a cogié. ¹²A l'ha dije a sò servitor Ghecasi: “Ciama a la fomna sunamita 'd ven-e ambelessì ch’i l’hai da parleje”. Parèj a l'ha fàit e chila a l'é vnùita sù da chiel. ¹³Elisé a l'ha dije a Ghecasi: “Dije a chila:’ Varda, ti 't l'has tratane con gran deuit, Còs podom-ne fé për ti? E-lo miraco da manca 'd buté na bon-a paròla për ti con ël rè o con ël cap dl'armeja?’. Chila a l'ha rëspondù: “Mi i stago pro sicura an tra mia gent: am manca gnente”. ¹⁴Pi tard, Elisé a l'ha dit: “Còs as peul fesse për chila? Ghecasi a l'ha rësponduje: “Blavans chila a l'ha pa 'd fieuj e sò marì a l'é vej”. ¹⁵Elisé a l'ha dije: “Ciàmje dë vnì torna ambelessì da mi”. Parèj a l'ha fàit e chila a l'é vnùita e a l'é fërmasse an sl'uss. ¹⁶Chiel a l'ha dije: “Apopré dë st'época-sì, l'ann che a-i ven, ti 't l'avras un fieul”. A l'ha dije: “Nò, mè magìster! Ò profeta, dije pa 'd busiardarìe a toa serventa! A l’é nen possibil”. ¹⁷La fomna a l'ha peui concepì, e ant temp fissà l'ann dòp a l'ha catà un fieul, pròpi coma che Elisé a l'avìa dije.

¹⁸Ël fiolin a l'é chërsù e un bel di a l'é surtì për vëdde sò pare che a l'era con ij mejor. ¹⁹A l'ha dije a sò pare: “A l’improvista ‘l fiolin a l’ha crijà: “Mia testa! Mia testa! Am fà tant mal”. E sò pare a l'ha dije al servitor: “Pòrtlo sùbit a ca da soa mare”. ²⁰Përparèj che ‘l servitor a l'é piasslo an brass e a l'ha portalo da soa mare. Ël cit a l'é stàit setà an sij ginoj ëd chila fin-a a mesdì, peui a l'é mòrt. ²¹Antlora chila a l'é montà su e a l'ha cogialo an sël let dël profeta. A l'é sarasse la pòrta darera e a l'é andass-ne. ²²A l'ha ciamà sò marì e a l’ha dije: “Màndme un dij servent e na sòma, parèj ch’i peussa andé a vëdde 'l profeta an pressa e peui torné”. ²³Chiel a l'ha dije: “Përchè veus-to andé a vëdd-lo ancheuj? A l'é pa la festa dla lun-a neuva o un Saba. Ma chila a l'ha rëspondù: “I sai lòn ch’i faso. Lass-me andé”. ²⁴A l'ha slà la sòma e a l'ha dije a sò servitor: “Va anans. Fërmte nen a meno ch'it lo disa mi”.

²⁵Parèj che la fomna a l'andàita a visité 'l profeta an sël mont Carmel. Quand che l'òm ëd Dé a l'ha vëddula da lontan, a l'ha dije a sò servitor Ghecasi: “Bèica, a l'é la fomna Sunamita ch’a riva. ²⁶Dun-a, vaje ancontra e ciàmje: ‘Staghes-to bin? Tò marì e 'l fiolin a stan bin?’”. Chila a l'ha rëspondùje a Ghecasi: “A va tut bin!”. ²⁷Ma cora ch’a l'é rivà dal profeta an sij mont, chila a l’é campasse a tèra ‘dnans ëd chiel e a l'ha ambrancaje ij pe. Ghecasi a l'é avzinasse për possela andaré, ma 'l profeta a l'ha dit: “Lass-la sté, përchè a l'é motobin sagrinà. Nosgnor a l'ha stërmamne 'l motiv; a l'ha dime gnente ‘d lolì”. ²⁸Chila a l'ha dit: “L'avia-ne ciamà miraco un fieul a mè padron? I l'avìa pa dite: ‘Vame nen a ambrojé con dë speranse fàusse?’”. ²⁹Elisé a l'ha dije a Ghecasi: “Pront-te^[1], ciapa mè baròt e part! Fërm-te pa për la stra^[2]! It l’has da buté mè baròt an sla fàcia dla masnà”. ³⁰La mare dël cit a l'ha dit: “Com a l'é sicura che 'l Signor a viv e ti 't ses viv, mi i torn-rai pa a mia ca sensa ‘d ti!”. Përparèj che Elisé a l'é aussasse e a l'ha compagnala. ³¹Ora, Ghecasi a l'era andaje anans ëd lor. A l'ha pogià 'l baròt an sla facia dla masnà, ma a-i é staie pa segn ëd vita nì lament. Cora che a l'é tornà da Elisé a l'ha dije: “Ël cit a l'é pa dësvijasse”. ³²Quand che Elisé a l'é rivà a la ca, a-i j'era la masnà mòrta dëstèisa an sël sò let. ³³Chiel a l'é intrà da sol e a l'ha sarà la pòrta. Peui a l'ha pregà 'l Signor. ³⁴A l'é dëstendusse an sël let ëslargand sò còrp dzora dël cit, a l'ha butà soa boca ansima a la soa, ij sò euj dzora a j'euj dël fiolin e soe parmele contra soe parmele. A l'é cinasse ansima, e la pel ëd la masnà a l'é vnùita torna càuda. ³⁵Elisé a l'é tornà andaré e a l'ha fàit ël gir dla ca. Peui a l'é tornà a gimbesse dzora dla masnà. Ël cit a l'ha stranuvà set vire e a l'ha dovertà j'euj. ³⁶Elisé a l'ha ciamà Ghecasi e a l'ha dije: “Ciama la fomna sunamita ch’a ven-a sì”! E a l'ha fàit parèj e chila a l'é andaje davzin. Chiel a l'ha dije: “Pija tò fieul! A stà bin”. ³⁷Chila a l'è intrà, a l'é tombà ai sò pe e a l'é prostërnasse ‘dnans a Elisé. Peui, ciapà soa masnà, a l'é surtìa.

Miracoj antant ch’a j’era na famin-a

³⁸Ora, Elisé a l'é tornà a Ghilgal, antramentre ch’a-i j'era na famin-a ant ël pais. Cheicadun dij profeta a l'era an vìsita da chiel e a l’ero setà ‘dnans a chiel. Parèj a l'ha dit a sò servent: “Buta na pèila an sël feu e fà cheuse un pòch ëd fricandò për ij profeta”. ³⁹Antlora cheidun a lé andàit ant ij camp a cheuje d'erbe e a l'ha trovà na sòrt ëd vis servaja. A l'ha cojù un pòch ëd soa fruta, assè da ampinì la fàuda 'd soa vestimenta. A l'é tornà andaré e a l'ha campà ij tòch ant la pèila, sensa savèj^[3] che a l'ero tòssi. ⁴⁰A l'é servije 'l mangé për j'òm, ma pen-a ch’a l'han tastalo a son butasse a crijé: “A-i é la mòrt ant la pèila, ò profeta!” A podìo pa mangene. ⁴¹Antlora Elisé a l'ha comandà: “Ciapé un pò ‘d farin-a: e campela ant la pèila”. Peui a l'ha dit: “Adess i peule dene da mangé a la gent”. Ant la sieta a-i j'era pì gnente ch'a fèissa mal.

⁴²Da Baal Salisa a l'é rivaie un che a l'ha portà 'd mangé për ël profeta: vint pan fàit con le rimìssie dl'amson dl'òrdi e 'dcò dë spighe 'd gran neuve^[4]. Elisé a l'ha dit: “Butelo ‘dnans a la gent përchè a na mangio”. ⁴³Ma sò servitor a l'ha dije: “Coma che peus-ne buteje mach sòn dëdnans a sent përson-e? A-i na j’é nen pro!”. Ma chiel a l'ha replicà: “Dèilo da mangé a la gent. Nosgnor a dis parèj: ‘A në mangeran e as në vans-rà ancora!’”. ⁴⁴Antlora a l'ha butaie dëdnans a coj-lì che a l'han mangiane e a l'é fin-a vansass-ne, conforma la paròla ‘d Nosgnor.

Nòte

1. Lét. “Sàndr-te la tùnica ant la toa sintura”.
2. Lét. “Saluta gnun ëd tui coj che 't rëscontreras e rëspond pa se at saluto”.
3. Ël test ebràich: “përchè a savìo pa” (יָדָעוּ, iadaʿu).
4. La paròla צִקְלוֹן (tsiqlon), a podrìa 'dcò esse:"spiga 'd forment vërda". N'àutra version apodrìa esse: ''A l'è vnùit n'òm da Baal Salisa, e a l'ha portaje a l'òm ëd Dé ël pan ëd le primissie: vint miche d'òrdi e dë spi vërde (an soe mànie); e a l'ha dit; daje a le përson-e përchè a në mangio.''