Col ch’a l’ha dame na rason për canté [Duminica 13/12/2015]

Check this out on Chirbit

Quaj d'agn fà, lë scritor Mario Rigoni Stern a scrivìa (costa-sì a l'é na sitassion famosa): Sinquant'agn fà as sentìa la gent ch'a cantava. A cantava 'l minusié, ël campagnin, l'ovrié, col ch'a 'ndasìa an biciclëtta, ël panaté. Ancheuj a l'han chità 'd canté. La gent a canta pì nen e a raconta pì nen". "Ancheuj a-i-é poch da canté", a dirìa la gent, dàita la crisi ch'a-i-é a tùit ij livel. Mario Rigoni Stern a 'rmarca 'dcò: "...përchè a l'han perdù la speransa". Éh, tut sossì a podrìa bin esse parèj.

Contut, s'a l'é parèj, a l''é 'dcò për n'àutra rason: la pì part ëd la gent a varda pì nen la vita da na prospetiva cristian-a, a san pì nen lòn ch'a l'é la fej génita an Gesù Crist, a l'han perdù la fej për la strà. Stoma adess nen sì a fene l'anàlisi. Disoma mach che nen tut a l'é perdù, përchè la fèj génita as la peul arcuperé quand ch'as artorna a la sorgiss, quand ch'as les la stòria e l'esperiensa dël pòpol ëd Dé a travers ij sécoj, quand ch'as les a propòsit ëd l'esperiensa 'd la gent che la Bibia an parla, i voloma comprendla e seguitene ij pass. A l'é parèj përchè Nosgnor an parla e an ciama pr' ël mojen ëd soa Paròla scrita.

Vardoma, pr' esempi, ël prim test biblich dë sta Duminica-sì, la tersa dl'Advent, dal profeta Isaìa, andoa ch'a peui a dis ciàir: "Ël Signor Dé a l'é col ch’a l’ha dame na rason për canté"

"Vardé, Nosgnor a l’é vnùit a salveme. A l’é për lòn ch’i l’avrai fiusa e gnun-e tëmme. Ël Signor Dé a l’é mia fòrsa e col ch’a l’ha dame na rason për canté: a l’é Chiel ch’a l’ha salvame”. Cantand ëd gòj, i seurtireve a tiré d’eva da le sorgiss dla salvëssa. An col temp-là i direve: “Ringrassié Nosgnor! Laudé Sò Nòm! Fé conòsse an tra ij pòpoj Soe imprèise! Feje savèj che Nosgnor a l’é potent!”. Canté a Nosgnor, ch’a l’ha fàit ëd còse mararavijose, ch’a lo faso savèj për tuta la tèra! Che la gent ëd Gerusalem a s-ciopata le man ëd gòj, përchè a l’è grand ël Sant ch’a sta an mes a vojàutri!” [Isaia 12 (2-6)].

Nosgnor, con la granda Soa compassion, a l'é vnùje 'ncontra, a l'ha ciamalo a fé part dij sò [costa sì a l'é la salvëssa] e st'òm a l'ha trovà ch'a podìa avèi an Dé pien-a fiusa. Adess a l'ha pì tëmma 'd gnente: a l'é dventà n'òm fòrt e pien ëd gòj. Antlora a peul canté content, ch'a càpita lòn ch'a càpita: Nosgnor a lo goerna pr' ël temp e l'eternità. L'istess sentiment i lo trovoma ant la sconda letura, dal profeta Sofònia:

"Manda 'd crij ëd gòj, ò fija Sìon! Sàuta 'd gòj, ò Israel! Sie alègher e canta 'd trionf con tut ël cheur, ò Fija Gerusalem! Nosgnor a l'ha gavate 'l giudissi ch'a l'era contra 'd ti, a l'ha mandà 'ndarera ij tò nemis. Ël Rè d'Israel, ël Signor, a l'é 'n mes a ti. It l'has pì nen da manca d'avèj tëmma d'un disastr. An col dì-là it diras a Gerusalem: "Avèj nen tëmma, ò Sion! Toe man a deuvo pì nen esse paralisà da lë sparm! Ël Signor tò Dé a l'é 'n mes a ti, Chiel a l'é 'n guerié ch'a peul liberete. Chiel a l'ha 'n gran piasì an tì. Chiel at arneuva con Sò amor. Chiel a canta për la gòj dëdnans a ti. Rësguard a coj ch'a pieuro përché a peudo nen pijé part a le feste, i l'hai gavatje da 'n mes a ti. At sarìo stàit un pèis për ti e na vërgògna. Varda, an col temp-là, a coj ch'a l'han fate dël mal i-j darai lòn ch'a merito. I andrai a 'rcuperé le feje sòpe e i archeujerai ansema tute le feje. I gaverai vòstra umiliassion e i farai an manera che tuta la tèra av rispeto e a v'amiro. An col temp-là iv sarai vòstra guida e av archeujerai ansema. Sté sicur ëd sòn: i farai an manera che tute le nassion dla tèra av dago 'd rispet e d'amirassion" [Sofonìa 3 (14-20)].

Coj sentiment a ven-o 'ncora pì grand ant ël Testament Neuv, ch'a nunsia che la promëssa 'd Nosgnor a l'é stàita compìa ant la përson-a e l'euvra 'd Gesù Crist, ch'a l'é e ch'a resta potent ancheuj a "dé na rason për canté" a coj ch'a l'arsèivo coma Salvator e Signor. A l'é për lòn che l'apòstol Pàul a peul ëscrive ai cristian dla sità 'd Filippi:

"Arlegreve sèmper ant ël Signor - iv lo diso torna: arlegreve! Che tùit a vëddo vòstra dosseur. Nosgnor a 'rtornara tan-tòst. Feve nen ciapé da l'ansia, al contrari, an minca situassion, fé conosse a Dé lòn ch'i l'eve damanca con ëd preghiere e 'd sùpliche, compagnà d' assion ëd grassie. E la pas ëd Nosgnor, ch'a sorpassa nòstra comprension, a guernërà vòstri cheur e pensé an Crist Gesù" [Filipéis 4 (4-7)].

"Còsa l'omne da fé antlora?" la gent a ciamava a Gioan Batìsta ch'a nunsiava la vnùa dël Crist, ël Messia, ël Salvator. Chiel a-j ciamava a aringretesse pr' avèj vivù na vita da leugn da Nosgnor, rivoltos a soe régole 'd vita, mostré ch'as trata 'd na conversion sincera, génita e a fidesse dël tut a Gesù coma ij sò dissèpoj fidej ch'a lo scoto e a lo séguito. Lesoma lòn ch'a dis ël vangel dë sta Duminica:

"...Ch’a sìa vòstra vita a fé vëdde che vòstra conversion a l’é sincera e s-ceta! Buteve nen a dì an tra ‘d vojàutri che Abraam a l’é vòst pare e ch’i l’eve gnente da tëmme dal giudissi ‘d Dé, përché iv diso che Nosgnor a podrìa fé nasse, s’a volèissa, ëd fieuj d‘Abraam fin-a da ste pere-sì. L’apia a l’é già butà a la radìs dj’erbo, e tùit j’erbo ch’a dan nen dij frut ch’a sìo bon, a saran tajà e campà ant ël feu”. Antlora la gent a-j ciamava: “Còsa l’om-ne da fé, donca?”. Gioann a l’ha replicà: “Che col ch’a l’ha doi vestì, cha na daga un a col ch’a n’ha gnun; e che col ch’a l’ha da mangé, ch’a na fasa part con coj ch’a l’han fam”. An tra ‘d coj ch’a j’ero vnùje da chiel pr’ esse batesà, a-i era fin-a dij publican, dij coletàire corumpù dle taje. Costi-sì a l’han ciamaje: “Magister, còsa l’om-ne da fé nojàutri?”. E a l’ha dije: “Pretende gnente da pì ‘d lòn ch’a l’é comandave ‘d cheuje”. Dij soldà a l’han ëdcò ciamaje: “E noi, còsa l’om-ne da fé?”. A l’ha dije: “Fé gnun-a estorsion o ‘d denunsie fàusse, ma contenteve ‘d vòstra paga”. La susta dla venùa dël Messìa a l’era granda an tra la gent e tùit as domandavo s’a le vòlte mai a sarìa nen chiel, Gioann, ël Messìa. Gioann a rëspondìa a tuti parèj: “Mi, antant, iv batëso con d’eva, ma a-i na ven un ch’a l’é pì grand che mi, tant grand che mi i sarìa gnanca degn ëd dëslié le liasse dle sàndole ch’a pòrta. Col-là av batesrà con lë Spirit Sant e con ël feu.  Con sò val, chiel a l’é pront a separé la strobia dal gran. Peuj a netierà soa àira: a rabrastrà ‘l forment e l’ambaronrà ant sò grané, ma la strobia a la farà brusé ant ël feu ch’as dëstissa nen”. Con coste e motobin d’àutre esortassion, Gioann a nunsiava al pòpol la bon-a neuva. Pì ‘d lòn, Gioan a criticava an pùblich ël tetrarca Eròd përché col-lì a l’avìa vorsù maridesse con Eròdias, la fomna ‘d Flip sò frel, e për càusa ‘d tut ël mal ch’a l’avìa fàit. Parèj, Eròd a l’ha falo buté an përzon, giontand ëdcò cost pecà a tùit j’àutri ch’a fasìa" [Luca 3 (7-18)].

Ch'a peudo esse costi-sì i sentiment ëdcò 'd vojàutri ch'i lese o scote cost messagi. Antlora 'dcò vojàutri i podreve avèj na bela e granda rason për canté 'd làude a Nosgnor.

Pregoma:  Arviva toa potensa, ò Signor, e con gran fòrsa ven an tra 'd noi; e përchè nojàutri i soma ampedì grev da nòstri pecà, che toa bondosa grassia e misericòrdia ch'an giuta lesta e ch'an lìbera; për Gesù Crist, nòst Signor, che con Ti e con lë Spirit Sant, arsèiva onor e glòria, ora e për sèmper. Amen. 

Leture bìbliche dël lessionari - 13 Dzèmber 2015 - Tersa Duminica d'Advent - Sofonìa 3 (14-20); Isaia 12 (2-6); Filipéis 4 (4-7); Luca 3 (7-18).