Ël regn ëd Nosgnor pian pian a chërs (30/7/2017)

Abresé: “Venta avèj passiensa!” as dis quaivòta con granda saviëssa, ma la passiensa soens an ëscapa. I vorìo avèj le còse tute e sùbit, ma për tante ròbe, a-i veul sò temp, dzurtut s’a son ëd ròbe ‘d valor, ëd ròbe ch’a l’abio da esse ‘d qualità coma na polenta ch’as ha da toirela për ore! L’efet benéfich dl’Evangeli ‘d Gesù Crist a l’é sicur, ma a veul ëdcò sò temp. A l’é lòn che Gesù a armarca ant le paràbole ch’i lesoma e comentoma ancheuj.

La gent, ëd sòlit, ëd passiensa a n’ha bin pòca: a veulo vëdde dj’arzultà “tut e sùbit”, dzurtut përchè, a dis ëdcò, a pàira nen, “a l’ha pa ‘d temp da sgairé”. Sossì a l’é ‘n problema dël tut modern. Na vòta, për mangé ‘d bon-a polenta as la deuvia toiré për ore. Chi é-lo ch’a lo fà ancora ancheuj? Adess i catoma la polenta ch’a l’é pronta a la minuta o, se pròpi i vorsoma fela a la veja manera, i l’oma na toiritriss automàtica.

Ij nòstri vej a disìo che “la passiensa a nass ant j’òrt”, opura “Con la passiensa, la feuja ‘d mor a dventa seda”. A l’é pròpi vera: s’i veule vëdde quaicòsa ‘d bon i l’eve da travajé dur coma ij campagnin e con costansa. I l’eve da angageve: ij métod ëd “chërsùa ràpida” a conven-o fin-a a na certa mira. A lo disìa già l’apòstol Giaco, quand ch’a scrivìa a propòsit dl’artòrn ëd Gesù:

“Ora, donca, mè frej e seur, speté con passiensa fin-a a l'artòrn dël Signor. Vardé coma ij campagnin a speto 'l frut pressios dla tèra con passiensa, fin-a ch'arsèivo la pieuva dla prima e dl'ùltima stagion. Vojàutri 'dcò ten-e passiensa, conforté vòstri cheur, përchè l'artòrn dël Signor a l'é davzin. Lamenteve nen j'un dj'àutri për ch'i sie nen condanà. Vardé: ël Giudes a l'é già a la pòrta, Pijé pr' esempi d'aflission e 'd passiensa ij profeta ch'a l'han parlà an nòm dël Signor. É-lo nen vera ch'i foma stima ch'a son beà coj ch'a l'han soportà con fòrsa dij patiment? I l'eve 'dcò sentì dla passiensa 'd Giòb e i seve lòn che a la fin Nosgnor a l'ha acordaje, përchè Nosgnor a l'é pien ëd compassion e 'd misericòrdia” (Giaco 5:7-11).

Ant le paràbole Gesù a pija l’esempi ‘d còse dij tùit ij dì për dene ‘d lession ans ëd realità spirituaj. A l’é ‘l cas dle paràbole ch’i meditoma sta Duminica: “La paràbola dla smens ëd senëvra” e “La paràbola dël chërsent”, an Maté 13. A diso:

“A l'ha proponuje n'àutra paràbola e a l'ha dije: "Èl regn dël cél a smija a la smens ëd senëvra che n'òm a l'ha pijà e sëmnà an sò camp. E combin ch'a sia la pi pcita tra tute le smens ch’i leve, quand ch'a chërs, a vniss la pianta la pì àuta ch'a-i sia e a dventa 'n erbo, dë manera che j'osej dël cél a-i ven-o a fé ij sò ni an sij branch".

A l'ha dije n'àutra paràbola: "Èl regn dël cél a smija al chërsent che na fomna a pija e a mës-cia con tre mzure 'd farin-a, fin-a tant ch'a sia tut' alvà".

“Ël regn dël cél” a l’é n’àutra manera che la Bibia a dovra për arferisse al Regn ëd Nosgnor Dé, le còse ch’a l’han ëd valor, un valor etern. Tut a veul ël sò temp, fin-a le còse ‘d Nosgnor. Nosgnor a l’ha sernù ‘d fé, an ësto mond, le còse gradatament. Le còse a nasso, a chërso e, a sò temp, a pòrto ‘d frut ...e a son le còse ch’a l’han pì ‘d valor. L’istess la lòta contra ‘l mal ch’a-i é ant l’òm, ch’a l’ha da esse soens quaicòsa ch’a j’é dà travajene dzora con passiensa, përchè ch’ël bìn a buta ‘d rèis përfonde, ch’a ven-a mur.

Ël trionf final ëd Nosgnor Dé ch’a giudica e ch’a salva, a l’é l’arzultà d’un perìod ëd chërsùa longa: lolì Gesù a veul bin armarchelo. La chërsùa dla pianta ‘d senëvra e l’euvra dël chërsent (alvà, o liévit) ch’a fà fërmentè la pasta e a ch’a veulo ‘d temp, a son d’ilustrassion.

L’euvra ‘d Nosgnor an ësto mond, cola ch’a fà për ël mojen ëd l’anunsi dl’Evangeli ‘d Gesù Crist e dlë Spirit Sant ant ël cheur uman, Gesù a la paragon-a a na smens coma cola ‘d senëvra, ch’a smija ch’a l’abia bin pòca importansa (e ch’a l’era la smens pì cita ch’as conossìa antlora). Malgré ch’a l’abia avù ‘n prinsipi ùmil e ch’a l’abia dovrà e ch’a dovra ‘d métod ch’a son bin déboj a j’euj dël mond, ël regn ëd Nosgnor a l’é anandiasse ‘d manera stërmà, ma, a sò temp, a l’é dventà tant grand che gnun a peul nen fé finta ‘d nen vëdd-lo. A l’é tanme j’erbo ‘d senëvra ch’a-i é an Palestin-a, ch’a peudo vnì pì ‘d doi méter d’autëssa.

La paràbola dël chërsent a buta an evidensa l’istess, bele se da n’àutra prospetiva. Un pëssion ëd chërsent a smija ch’a l’é gnente quand ch’a l’é butà ant na gròssa massa ‘d pasta; tutun, ël chërsent a finiss pr’ ambibì, për penetré la farin-a, a la trasforma e a la fà chërse.

L’istess a fà la Paròla ‘d Nosgnor, l’Evangel ëd Gesù Crist, ch’a comensa a chërse pian pianin, ma che peui a pénetra e a trasforma na përson-a e na società antrega. Gioann Crisòstomo, n’antich e famos predicator cristian, a disìa: “Ël chërsent, bele sa l’é coma sotrà, a dëspariss nen. Pòch a pòch a trasforma la massa antrega coma ch’a dovrìa esse për serve j’uman. L’istess a càpita con l’Evangel”.

Nojàutri cristian i chërdoma a la potensa dla Paròla ‘d Nosgnor për cambié, trasformé ‘l cheur uman, ch’a l’é gram, e pòch a la vòlta, a rendlo a la dignità ch’a l’avìa quand che Nosgnor Dé a l’avìa crealo, ma che adess a l’é rovinà dal pëccà. I lo chërdoma e i n’avoma ‘d testimonianse sensa nùmer. Përdom-se mai ‘d coragi: ël regn ëd Nosgnor a chërs e a trionferà. Che ij sò nemis as faso gnun-e ilusion!

Terminoma con la letura dël Salm 104

104. Con tut mè cheur i veuj laudete, Nosgnor, mè Dè. Lë scritor a làuda Nosgnor coma 'l Dominator dël mond ch'a susten minca vita.

Con tut mè cheur i veuj laudete, Nosgnor, mè Dè, perchè Ti 't ses grand! It l'has arvestite d'onor e 'd majestà! It ses vestìte con na ròba 'd lus e TI 't dëspieghe la tenda steilà dël cél; Ti 't ranges le trav dle stansie ch'a son dzura 'd tò palass an sij nebion dla pieuva. Ti 't fase dle nivole tò cher, ti 't cavalche dzura j'ale dël vent. Ij vent a son ij tò mëssagé e le fiame dël feu a son le toe servitriss. It ses stàit Ti a pogé ìl mond an soe fondassion: a l'é për lòn che l' mond a podrà mai esse dësbogià. It ses stàit Ti a quaté la tèra con ëd j'océan e a fissé le aque ch'a stan dzora le montagne an cél. A Tò comand j'aque a son filà via, al son ëd tò tron a l'han slongà 'l pass. Le montagne a l'han levasse an àut e le val a son sbassasse fin-a al livel che Ti 't l'avìe stabilì. Peuj Ti 't l'has fissà un confin frem pr' ij mar, ch'a quatèisso mai pì la tèra. It ses Ti ch'it fase che le surgiss a vërso d'eva ant ij ravin, parèj che ij torent a scoro giù da le montagne. Peuj a son lor ch'a procuro d'eva da bèive për tute le bestie, e j'aso servaj a-i pasio soa sèit (...) Che tùit ij pecator a dësparisso da la facia dla tèra; che coj ch'a son gram a scomparisso për sèmper. Che tut lòn che mi i son a làuda Nosgnor! Laudé Nosgnor!” (Salmi 104:1-11, 35).

Pregoma: Nosgnor! Protetor ëd tuti coj ch'as fido an Ti, e che sensa 'd ti a j'é gnente ch'a sìa fòrt e ch'a sìa sant: aumenta e moltiplica an sù nojàutri Toa misericòrdia; a che, con Ti come nòst governator e guida, nojàutri i peussa passé a travers lòn ch'a l'é provisòri e ch'i perda gnente 'd lòn ch'a l'é etern, për Gesù Crist, ch'a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sul Dé, pr' ij sécoj dij sécoj. Amen.

Duminica 30 ‘d Luj 2017 - Duminica ch’a fà eut apress Pancòsta - Leture: Genesi 29:15-28; Salm 105:1-11, 45; Roman 8:26-39; Maté 13:31-33,44-52

Ëd gramëgna ant ël camp ëd Gesù (23/7/2017)

Abresé. Ij nòstri vej ch’a travajavo an campagna a savìo bin lòn ch’a l’era la gramëgna, o ‘l gramon, l’euvra dle erbe grame ant ij sò camp. A disìo: “ël gramon a ven pì prest che ‘l gran”. La saviëssa antica i farìo bin a amprendla përchè ‘d gramëgna a-i na j’é ‘dcò ant ël camp dla religion, e tanta. Lòn ch’a l’é da fé a col rësguard? Dla gramëgna da la mira spiritual an na parla Nosgnor Gesù Crist ant na paràbola ch’as trova an Maté 13. A l’é lòn ch’i vorsoma lese e medité ancheuj

Ij nòstri vej ch’a travajavo an campagna a savìo bin lòn ch’a l’era la gramëgna, o ‘l gramon, l’euvra dle erbe grame ant ij sò camp. A l’é parèj che an piemontèis as dis: “Tachesse coma la gramëgna”, “esse coma ‘l gramon”, “esse pegg che ‘l gramon”, “ël gramon a ven pì prest che ‘l gran”. As trata d’un fenòmeno ch’a càpita ‘dcò për le còse spirituaj, për ël travaj che Nosgnor Gesù Crist a l’é anandiasse a fé an tra l’umanità e che chiel a l’armarca bin an soa paròla. A l’é për lòn ch’i l’oma ant ij vangej “la paràbola dla gramëgna”, cola ch’i lesoma e meditoma ancheuj.

La Paròla ‘d Nosgnor, ch’i la trovoma ant la Bibia, a l’é na bon-a smens ch’a peul porté n’arcòlt bondos. Ch’a chërsa e ch’a pòrta col frut, contut, a dipend da la sòrt ëd terèn anté ch’a l’é sëmnà. Nen tuti coj ch’a l’arsèivo, purtròp, a son na bon-a tera. I l’oma vëddulo la sman-a passà ant “la paràbola dël Sëmnor e dij diversi teren”. La pianta dla Paròla ‘d Nosgnor, contut, a l’ha nen na vita fàcil an ësto mond. Chiel a l’arconòss bin. Bele quand ch’a l’é chërsua ant na bon-a tèra e a-i saría ‘n bel racòlt, a-i é sèmper quaidun ch’as dà da fé për buté ‘l baston ant le roe, për essje d’antrap. Ant la paràbola ch’i lesoma ancheuj Gesù a parla ‘d quaidun che ant un bel camp ëd gran a l’avìa sëmnà, dë scondion, d’erba grama. Vëddoma.

La paràbola dla gramëgna. “Gesù a l'ha 'dcò proponuje n'àutra paràbola e a l'ha dit: "Èl regn dël cél a smija a n'òm ch'a l'ha sëmnà an sò camp dla bon-a smens. Antramentre che tùit a dormìo, a l'é vnuje un nemis cha l'ha sëmnà ëd gramëgna an mes dël forment ëd col camp e peui a l'é scapà via. E quand che la smens a l'é brojà e a l'ha frutà 'd gran, a l'é vëddùsse 'dcò la gramëgna. Antlora ij servitor dël padron a l'han dije: "Signor, has-to pa sëmnà 'd bon-a smens an tò camp? Coma va-lo donca ch'a-i é 'd gramëgna?". E a l'ha dije: "A l'é 'l nemis ch'a l'ha fàit lòn". E i servitor a l'han replicà: "Veules-to ch'i andom' a sarbielo?". "Nò, përché, an cheujand la gramëgna, i podrie 'dcò sreisé ël forment. Lasseje chërse tùit doi ansema fin-a a la mësson. A la mësson i diraj aj mëssoné: 'Levé prima la gramëgna e gropela an gerbe për brusela, ma peui fé 'l gran e ambaronelo ant ij mè grané'" (...) Antlora Gesù a l'é slontanasse dal pòpol e a l'é intrà antëcà, e ij sò dissépoj a son vnù da Chiel e a l'han dije: "Spieghene la paràbola dla gramëgna ant ël camp". A l'ha rësponduje: "Col ch'a l'ha sëmnà la bon-a smens a l'é 'l Fieul ëd l'Òm, Ël camp a l'é 'l mond; la bon-a smens a l'é la gent dël Regn. L'erba grama a l'é la gent dël malign, e 'l nemis ch'a-j sëmna a l'é 'l diav. La mësson a l'é la fin dël mond e ij mëssoné a l'é j'àngej. Tanme as sarbia l'erba grama e as la fa brusé, a sarà l'istess a la fin dël mond. Ë Fieul ëd l'Óm a mandrà ij sò àngej e lor a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch'a l'é càusa 'd pecà ansem a coj ch'a fan lòn ch'a l'é nen giust, e a-j campran ant la fornas anvisca andoa a-i sarà 'd pioré e 'd schërziné 'd dent. Antlora ij giust a bërlusëran com ël sol ant ël Regn ëd sò Pare. Chi ch'a l'ha d'orije për sente, a farìa bin a sente” (Maté 13:24-30,36-43).

Antlora, dòp d’avèj dëspiegà la paràbola dla smens e dij diverse sòrte ‘d teren, Gesù, an parland a la gent ch’a l’era assamblassje dantorn, a dovra torna la curnis dl’agricoltura për la paràbola ch’a riguarda la gramëgna sëmnà e ch’a chërs an tra ‘l gran. Tutun, la relassion che sta figura a l’ha con ël Regn ëd Nosgnor lor a la capisso nen. Parèj Gesù, ancora na vira, a dëspiega an privà, ai sò dissépoj la significassion ëd lòn ch’a l’avìa contà.

Lòn ch’i vëddoma sùbit an costa paràbola a l’é l’euvra dël nemis. L’euvra ‘d Gesù, ij dissépoj ëd Gesù e ‘l Regn ëd Gesù as treuvo ant un mond ch’a l’é sota l’atach ëd Sàtana. Sàtana a l’ha gnun-e intension ëd lassé ‘n pas le bon-e ròbe ch’a fà Gesù. Sàtana as propòn ëd guasté, antamné, e miné l’euvra d Gesù. Sàtana a veul “slonghé con d’eva” la testimoniansa ‘d sò dissépoj. A dovra la covertura dlë scur për fé, dë scondion, soe euvre maléfiche. Gesù a dà gnun-e ilusion ai sò prim dissépoj, e gnanca a nojàutri, che soa potensa a rendrà ‘n belfé la vita ‘d coj ch’a-j van dapress e che la gent as mugerà fàcil dantorn a chiel tanme ‘d feje përchè chiel a-j cangia. Fin-a dal prinsipi Gesù an fà pijé cossiensa dl’oposission e dij problema causà dai dissépoj fàuss. Gesù a sà bin che sò Regn a sarà sogetà a l’euvra ‘d corussion dël diav, e lolì i l’oma da savèjlo ‘dcò nojàutri.

Gesù a adressa l’atension dla gent anvers na situassion dla vita an campagna ch’a l’é bin dròla. A-i è ‘n contadin, ë n padron ëd n’asienda agrìcola, ch’a l’ha sëmnà ant ij sò camp ëd bon-a smens e che për lòn a së speta ‘n bon arcòlt, ma ch’a l’ha ‘n nemis ch’a-j fà ‘d brut ëschers. “Antramentre che tùit a dormìo” ël nemis a sëmna an col camp na smens diversa, velenosa e cola smens a chërs. Ël padron ëd col camp ëd lolì as na rend bin cont e quand che ij sò servitor a-j diso: “Veules-to ch'i andom' a sarbielo?", chiel a-j rëspond: "Nò, përché, an cheujand la gramëgna, i podrie 'dcò sreisé ël forment. Lasseje chërse tùit doi ansema fin-a a la mësson”.

L’anterpretassion che Gesù medésim a dà a trata la pì part ëd cola paràbola coma n’alegorìa, na figurassion. A-i é na corispondensa an tra j’aspet ëd cola paràbola con le dimension dël Regn dij céj che Gesù a manifesta an tra j’uman. L’istess che ant la paràbola dël Semnor, Gesù a dis che ‘l Semnor a l’é chiel, ël Fieul ëd l’Òm. L’atività dël sëmné a figura ël sërvissi che chiel a rend a Nosgnor Dé ant l’anunsi e la dimostrassion dla presensa dël Regn ëd Nosgnor, dla presensa ëd Nosgnor Dé che, sovran, a giùdica e a salva. Gesù a l’é ‘l Signor, ël padron, e ij sò dissépoj a son ij sò servitor. Gesù a dovra l’espression bìblica “Fieul ëd l’Òm” ch’a armanda a l’istessa figura ch’a l’é presentà ant ël liber dël profeta Daniel, anté che “ël Fieul ëd l’Òm” a l’é l’agent dij propòsit ëd Nosgnor Dé che sò domini a sarà stabilì apress ch’a l’avrà dësblà j’imperi dë sto mond.

Ël camp anté che Gesù a sëmna a l’é identifica mé “sto mond”, la sfera dla vita polìtica, econòmica, sossial e religiosa ch’a l’era dominà antlora da la potensa dla Roma imperial. L’atività ‘d Gesù a l’é “n’invasion” ëd cola realità, “la sëmna” ‘d n’àutr imperi, col ëd Nosgnor Dé. Cola sëmna a pòrta ‘l frut dla formassion - ant ël mes dë sto mond - ëd na comunità ‘d gent (la cesa cristian-a) ch’a l’é ciamà “la gent dël regn” ëd Nosgnor, na comunità ‘d gent angagià a fé lòn ch’a veul sò rè, Nosgnor Dé e ‘d sò Crist. Costa comunità a viv ant në spassi contestà e as buta an relassion antitètica a coj ch’a son ciamà “la gent dël malign”, ch’a-i son sëmnà dal nemis, ël diav.

Ste doe sòrt ëd gent a staran ansema fin-a a la fin dël mond, quand ch’a-i sarà ‘l giudissi. Antlora, ël Fieul ëd l’Òm (rapresentà sì da j’àngej), “a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch'a l'é càusa 'd pecà ansem a coj ch'a fan lòn ch'a l'é nen giust”. Antlora l’erba grama a sarà brusà. La gent dël malign a sarà campà ant la fornas anvisca andoa a-i sarà 'd pioré e 'd schërziné 'd dent”: Ij giust, contut, “...a bërlusëran com ël sol ant ël Regn ëd sò Pare”, la presensa ëd Nosgnor ch’a-j salva. La paràbola a termina con ël sòlit apel a disserne la significassion dle paròle ‘d Gesù e ‘d vive ‘d manera giusta ant ël present con la mira ‘d lòn ch’a rivrà: “Chi ch'a l'ha d'orije për sente, a farìa bin a sente”.

An nòst mond, l’euvra ‘d Gesù a séguita: për ël mojen dl’Evangeli ‘d Gesù Crist, Nosgnor Dé a séguita a ciamé d’òm e ‘d fomne, con soe famije, a fé part ëd na comunità ëd dissépoj ëd Gesù, ch’a amprend a pensé e a vive coma chiel a mostra. Sti-lì a son coj che le Scriture a ciamo “ij giust” o “ij sant”. Ël problema a l’é che an ësto mond a son sortie d’imitassion fàusse dla vrità, dij cristian fàuss e ‘d cese fàusse. A son ëstaite sëmnà “da ‘n nemis”. A l’é nen fàcil fé ‘d distinsion e identifiché “la gramigna” e “dësreisela”. Quaidun a podrìa esse tentà ‘d felo, ma Gesù an na buta an guardia. “Felo nen”, an dis, “mach ant ël Dì dël Giudissi na distinsion a sarà fàita. Për ël moment ver e fàuss a l’han da sté ansema, e ‘l giudissi, fin-a a na certa mira, a l’ha nen da esse ‘l nòstr. A sarà lòn ch’a farà un dì l’istess Gesù: “Tanme as sarbia l'erba grama e as la fa brusé, a sarà l'istess a la fin dël mond. Ë Fieul ëd l'Óm a mandrà ij sò àngej e lor a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch'a l'é càusa 'd pecà ansem a coj ch'a fan lòn ch'a l'é nen giust, e a-j campran ant la fornas anvisca andoa a-i sarà 'd pioré e 'd schërziné 'd dent.”

Ancheuj i l’oma da vijé che nòstra condòta a sia conform a la volontà ‘d Nosgnor coma ch’as treuva an soa Paròla scrita, e ‘l rest i l’oma da lasselo a chiel.

I podoma, e sossì a l’é bin giust, preghé con le paròle dël Salm 138: Nosgnor! Ti't ëm esamine e 'm conòsse. Ël poeta a arconòss che Dé, ch’a l’ha crealo, a vëd tut lòn ch'a fa e pensa. Peuj a 'nvita Nosgnor a esaminé soe motivassion, përch' a l’ha fiusa ch’a son pure.

“Per ël diretor dla musica. Salm ëd David. Nosgnor! Ti't ëm esamine e 'm conòsse. Ti 't sas quand i 'm anseto e quand ch'i 'm àusso; fin-a da lontan ti 't conòsse mie motivassion. Ti 't ëm osserve atent quand i viagio e quand i 'm buto a cogé pr' arposé; Ti 't sas tut lòn ch' i faso. A l'é cert che mia lenga a forma nen na paròla, sensa che Ti, Nosgnor, i la conòsse tuta. Ti 't ëm pije an mes, ti 't ëm ëstas danans e darera; Ti 't bute toa man an su mi. Toa conossènsa a va bin dë 'dlà 'd lòn ch'i peudo comprende; a va tant pì an là 'd mi: i peudo gnanca imaginela. Andoa podria-ne andé për scapé da tò Spìrit? Andoa podria-ne stërmeme për scapé da toa presensa? S'i montèissa an su 'l cel, ti 't sarìe ansilà; s'im slonghèissa andoa ch'a stan ij mòrt, varda 'n po', ti 't sarie 'dcò là! S'i dovèissa volé via an su j'ale dl'alba e pijé residensa dl'àutra part dël mar, fin-a là ti 't ëm farìe companìa e toa man drita am ciaprìa. S'i dovèissa di: "Cert ël top am quatrà e la lus a vnirà neuit tut d'antorn a mi", fin-a 'l top a sarìa nen tròp scur përché ti 't vëdèisse, e la neuit a sarìa ciaira tanme 'l dì. It ses ëstàit Ti a feme la ment e 'l cheur; it ses ëstàit Ti ch' it l'has antërsame ant ël vènter ëd mia mare. Mi it rendrai grassie përché lòn che Ti 't fase a l'é dabon fantàstich, maravijos. Ti 't ëm conòsse da la testa ai pé. Ij mè òss at j'ero nen scondù quand ch'i j'ero 'n camin d'esse fàit an segret e i j'ero cusì ansema ant le profondità dla tèra. Ij tò euj a l'han vëddume quand ch'i j'ero drinta l'ùter. Tùit ij dì ch'am son stàit assegnà a l'ero anregistrà an tò liber[5] prima che un ëd lor a fussa vnù a l'esistensa. Nosgnor! Coma ch'a l'é malfé a comprende ij tò pensé a mè rësguard! Coma ch'a l'é granda soa soma total! S'i serchèissa 'd conteje, a sarìo 'd pì che ij granin dla sabia. S'i finissa 'd conteje, ancora i l'avrìa da fé con Ti. Nosgnor! Se mach Ti 't masèisse ij pervers! Slontaneve da mì, vojàutri prepotent. A son arvoltasse contra Ti e a fan mach ëd tromparie. Ij tò nemis a son ëd busiard! Nosgnor! É-lo nen vera ch'i l'hai 'n ghignon coj ch'a l'lhan Ti an ghignon e ch'i dëspressio ij tò aversari? I-j detesto con tant òdio che 'd pì as podria nen! A son ëvnì ij mè nemis! Sogetme a n'esame atent, sonda ij mè pensé. Butme a la preuva e varda lòn ch'am sagrin-a. Varda s' a-i é 'n mi na quej tendensa a l'idolatria e portme an sij senté antich, coj ch'a tradisso nen” (Salm 139).

Pregoma: Nosgnor tutpotent e sorgiss d’ògni speransa! Ti ‘t conosses lòn ch’i n’oma da manca anans ch’it lo ciamo e nòstra gnoransa ‘d ciamè: Abie compassion ëd nòstra debolëssa e, an toa misericòrdia, dane cole còse che nojàutri, an nòstra indegnità, is ancaloma nen ëd ciamete e che an nòstr ësborgniment i podoma nen ciamete; për la dignità ‘d tò Fieul Gesù Crist, ch’a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Duminica 23 ‘d Luj 2017 - Duminica apress Pancòsta ch’a fà set

Leture bibliche: Génesi 28:10-19; Salm 139: 1-11, 22-23; Roman 8:12-25; Maté 13:24-30,36-43

Seve-ne ‘d bon-a tera për la smens dla Paròla ‘d Nosgnor?

La Paròla scrita ‘d Nosgnor, ch’as treuva ant la Bibia, a l’é quaicòsa d’efet, quaicòsa ëd potent, përchè ch’a l’é ‘l mojen che Nosgnor a l’ha sernù ‘d dovré për realisé ij sò propòsit an tra j’uman. A l’é na smens ch’a l’ha na granda “potensialità”, ma a l’ha da trové ‘d gent ch’a sia “ëd bon-a tèra” për chërse e porté ‘d frut e nen tuti a la son. Ant na paràbola (Maté 13:1-9,18-23) Gesù a parla ‘d lòn ch’a càpita quand ch’a l’é sëmnà.

La Paròla scrita ‘d Nosgnor, ch’as treuva ant la Bibia, a l’é quaicòsa d’efet, quaicòsa ëd potent, përchè ch’a l’é ‘l mojen che Nosgnor a l’ha sernù ‘d dovré për realisé ij sò propòsit an tra j’uman. A l’é na smens ch’a l’ha na granda “potensialità”. A men-a na përson-a a la salvëssa an Gesù Crist e a la cudiss për fela chërse, cola fej. A l’é ‘dcò ‘l mojen për fé che gnun, arfudandla o nen pijandla coma ch’as deuv, a peussa un dì trové dë scuse dëdnans a Nosgnor, përché la vrità, a l’avìo bin nunsiajla e lor a l’han arfudala, rendend-se parèj giustamen castigàbij: a podran nen dì ch’a l’avìo nen sentila.

Vera, la Paròla ‘d Nosgnor a l’é nunsià e adess i la peude sente fin-a an piemontèis! Chi ch’a l’avrìa mai dilo? A l’é na ròba bin dròla, nen vera? Pura a l’é stàit Nosgnor ch’a l’ha butame an cheur ëd felo, e vojàutri adess i la sente. Com é-lo ch’i l’arsèive? Portarà-la ‘d frut an vòstra vita? A l’é lòn ch’i prego Nosgnor ch’a peussa capité.

Bin, a-i é na paràbola ‘d Gesù anté che chiel a comparision-a la Paròla ‘d Nosgnor a na smens ëd gran, na smens che ‘n contadin a l’avìa sëmnala e ch’a l’era tombà an s’ ëd teren motobin divers l’un da l’àutr. A l’é contut mach ant la bon-a tèra che cola smens a l’era chërsùa e ch’a l’avrìa portà ‘d frut. Che sòrt ëd teren sevene vojàutri? Sté a sente lòn ch’a dis Nosgnor Gesù Crist ant la paràbola dël sëmnor, coma ch’as trova ant ël vangel ëd Maté al capìtol tërdes.

La paràbola dël sëmnor. “An col di-lì, apress d’esse sortì dla ca, Gesù a l'é setasse davsin al lagh. Ma tut d'antorn a Chiel a l'é assemblasse tanta 'd cola gent, che Gesù a l'é montà ant na barca për setessje, antramentre che tuta la gent a stasìa an sla riva. A-j contava tante còse an dovrand ëd paràbole e a-j disìa: "Sté a sente! Un sëmnor a l'è sortì për sëmné. E antramentre ch'a sëmnava, dla smens a l'é cascà arlongh ël senté e j'osej a son vnù e a l'han divorala. D'àutra a l'é cascà ant un teren giarin, andoa ch'a j'era pòca tèra, e sùbit a l'é brojà përché 'l teren a l'era nen përfond. Quand ch'al sol a l'é levasse, nopà, ël broj a l'é brusatasse përché a l'avia nen bastansa 'd rèis e a l'é sëccasse. D'àutra smens a l'é cascà an mes a dle ronze, le ronze a son chërsùe e a l'han stenzula. Ma d'àutra smens a l'é cascà ant na bon-a tèra e a l'ha frutà 'd gran, chi sent vòlte tant, chi sessanta, chi tranta. Chi ch'a l'ha d'orije për sente, a farìa bin a sente. (...) Antlora sté a sente lòn ch'a veul dì la paràbola dël sëmnor. Quand che quejdun a scota la paròla dël regn e ch'a la capiss nen, ël malign a ven e as na pòrta vìa lòn ch'a l'era stàit sëmnà an sò cheur: sosì a l'é la smëns ch'a l'era stàita sëmnà arlong ël senté. La smëns sëmnà ant un teren giairin, a l'é col ch'a scota la paròla e ch'a l'arsèiv sùbit con piasì,ma sicoma ch'a l'ha gnuna rèis an chiel istèss e a ten nen dur, quand ch'a ven-o dij sagrin o la persecussion për motiv dla paròla [soa fej] a resist nen e a ven men-o. La smëns sëmnà an mes dle ronze a l'é col ch'a scota la paròla ['d Nosgnor], ma ij crossi për le ròbe 'd sto mond e la sedussion dle richesse a stenzo la paròla, parèj ch'a fruta nen. Ma coj ch'a l'han arseivù la smens an bon-a tèra, a son coj ch'a scoto la Paròla e ch'a la capisso. Coj-li a dàn ëd frut, chi sent vòlte tant, chi sessanta, chi tranta 'd lòn ch'a l'era stàit sëmnà” (Maté 13:1-9,18-23).

Ant la paràbola dël sëmnor, Gesù an mostra che ‘l Regn ëd Nosgnor a comensa con ël sëmné dë smens pressiosa ant ël cheur e ant la ment dla gent. Gesù a veul che ij sò dissepoj (nojàutri cristian) a seurto per nunsié la Paròla ‘d Nosgnor, e ch’a pogio parèj le fondassion ëd sò regn ant ël cheur e la vita ‘d coj ch’a chërdo an sò nòm. Gesù l’ha comandà che soa cesa e regn a fussa stabilìa, fabricà e mantnùa da la predicassion fedel dla Paròla (cola che nojàutri i la trovoma ant la Bibia). Gesù, contut, a vivìa pa fòra dla realità: a savìa che nen tuti, cola smens, a l’avrìo arseivula e che an lor a l’avrìa portà ‘d frut. A l’é nen question dla fòrsa dla Paròla, ma da la qualità dël teren anté ch’a-i tomba. Parèj, an soa paràbola Gesù a arconòss ch’a-i son quatr sòrt sòrt ëd teren, quatr manere ‘d rësponde a la Paròla. Gesù a fà la descrission ëd col ch’a scota la Paròla “për la stra” e ch’a n’é indiferent o ch’a la trascura coma s’a l’avèissa gnun-a amportansa; peui l’auditor “teren pien ëd pere”, ch’as lassa fàcil dëscoragé da “tribulassion o përsecussion”. Peui a-i é ‘l “teren ëspinos”, col ch’a col ch'a scota la Paròla 'd Nosgnor, “ma ij crossi për le ròbe dë sto mond e la sedussion dle richesse a stenzo la paròla”. Gnun dë sti auditor-sì a arsèiv un benefissi ch’a dura da la Paròla. Grassie a Nosgnor, a-i é ‘dcò “la bon-a tera”, anté la Paròla a pòrta ‘d frut bondos.

La “bontà” dël teren a implica l’euvra d’un “vignolant”, ëd n’agricultor diligent ch’ha l’ha prontalo col teren; l’abondansa ‘d frut dla Paròla a implica l’euvra costant dlë Spirit Sant. A l’é, an efet, Nosgnor Dé medésim che, an manera misteriosa, a bogia j’aveniment dla vita ‘d na përson-a për fé ch’a ven-a an contat con soa Paròla. A l’é parèj che chiel an ciama a la salvassion an Gesù Crist e, për fé lòn, as serv ëd mojen divers, na paròla ch’i sentoma, quaicòsa ch’i lesoma, l’assion direta d’un cristian. A l’é nen n’asard, un cas, che vojàutri i steve a sente ancheuj coste mie paròle: a podrìa bin esse ch’a l’é Nosgnor che pròpi adess av parla, ch’av ciama: com é-lo ch’i-j rësponde?

Gesù a parla dë “scoté” e dël “comprende” la Paròla, ch’a son dj’assion dla vera fej, cola ch’a men-a a la conversion dla vita. Na tal fej a l’é ‘dcò ‘n don ëd Nosgnor.

La paràbola dël sëmnor a l’ha nen tant da manca dë spiegassion. Le prime tre përson-e rapresentà a l’han “ël cheur andurì”, ma cola “durëssa” a l’é ciàira ant la prima, col ch’a dimostra gnun anteresse për l’Evangel. Sò cheur a l’é “caussinificà” a la mira ch’a arzist a la penetrassion dla smens, na smens ch’a l’é peui divorà dal Malign, ch’a l’era soens rapresentà da dj’osej.

A-i é peui coj che dla paròla a n’han n’anteresse bin curt: lë scond e ‘l ters teren. Sensa esse bin anreisà ant na bon-a tèra, le piantin-e a arsëcco bin tòst e a meuiro sota la calor dël sol. Ant l’istessa manera a-i é ‘d gent ch’a smijo che la Paròla lor a l’arsèivo con piasì, ma a le prime dificoltà a chito ‘d felo. An d’àutri, coma le piante ch’a son ëstenzùe dal gramon, col’ istessa Paròla a l’é strangolà da le còse dë sto mond ch’a-j tiro, o da l’anvìa për ij sold.

Pura ‘l teren nùmer quat a l’é armarchèivol coma ch’a sia divers da j’àutri. Sto teren “a comprend”, a aceta la smens e a pòrta ‘d frut. A l’é na përson-a che conforma soa vita a l’Evangeli. A l’é la presensa ‘d frut, e pa nen soa quantità, lòn ch’a l’ha ‘d pèis.

Lòn ch’a fà la diferensa an costa bon-a tèra a l’é ch’a pòrta ‘d frut. Gesù a dis nen ch’a peussa nen avèj ‘dcò ‘d pere, o ‘d ronze, ma ch’a-j ampedisso nen ëd porté ‘d frut. Ëd pere o ‘d spin-e i podoma bin troveje ant la bon-a tèra dël cheur d’un chërdent: l’important a l’é ch’a sio tratà e pòch a pòch gavà da lì.

I vorìa terminé mia conversassion d’ancheuj con la letura ‘d na part dël Salm 119, ch’a fà la descrission ëd na përson-a ch’a l’ha bin d’apressiament për la paròla ‘d Nosgnor. A dis:

“Toa paròla a l’é tanme ‘n ciàir pr’ ij mè pass, la lus ch’am anlùmina la stra anté ch’i marcio. I l’hai fàit un giurament, la promëssa ch’i mantnirai: i andrai sèmper dapress lòn che ti ‘t l’has stabilì përchè ch’a l’é giust. A son grève le pen-e ch’i patisso: rendme la sòrt ëd vita ch’it l’has promëttù. Nosgnor! Aceta l’oferta ch’it faso con ij mè làver, e fà ch’i amprendo lòn che ti ‘t l’has progetà. Mia vita a l’é sèmper an risigh, ma im dësmentio nen dë steje dapress a lòn ch’t l’has comandà an toa Lej. Ëd gent maléfica a l’ha prontame un trabucet për feme cascheje andrinta, ma mi i pijerà nen na stra diversa da cola ch’it l’has mostrame. L’ardità ch’i ciaperai a l’é lòn ch’a l’é scrit ant l’Aleansa: a l’é lolì ch’am dà tanta gòj. I compirai con tut mè cheur lòn che ti ‘t l’has decretà, dël tut e për sèmper” (Salm 119-105-112).

Pregoma. Nosgnor! An tòa misericòrdia arsèiv le preghiere ‘d tò pòpol ch’at invòca, e acòrda ch’a peuda conòsse e comprende lòn ch’a l’ha da fé, e che ‘dcò a peuda avèj la grassia e ‘l podej ëd compije con fidelità; për Gesù Crist, nòst Signor, ch’a viv e regna con ti e com lë Spirit Sant, un sol Dé ora e për sèmper. Amen

Duminica 16 ‘d Luj 2017 - Duminica apress Pancòsta ch’a fà sesLeture bibliche: Génesi 25:19-34; Salm 119:105-112; Roman 8:1-11; Maté 13:1-9,18-23.

Arlass për coj ch’a son ëstrach

La condission uman-a a peul esse un pèis bin grev da soporté: a son tanti coj ch’as na rendo cont e ch’a crijo d’ess-ne dësgravà. A l’é na “strachëssa” dla vita che ‘dcò tanti a serco ‘d trovene d’arlass con lòn ch’a l’ha da smon-e sto mond-sì e che a la fin a dà bin pòche o gnun-e sodisfassion. A-i é quaidun, contut, ch’a l’ha përdabon ël podèj ëd dé n’arlass génit a lë strachësse dla vita: a l’é Nosgnor Gesù Crist. Bonorus a son coj ch’a l’han fàit ësta dëscoerta. A son nen tanti, ma cola dëscoerta a l’han bin fala. Chi ch’a son?

Sté a sente lòn ch’a dis Nosgnor Gesù Crist e ch’i lo trovoma ant ël vangeli scond Maté al capìtol 11. Gesù a dis:

“An col temp là, Gesù a l'ha dit: "It diso grassie, Pare, Signor dël cél e dla tèra, për lòn ch' it l'has stërmà ste còse da coj ch'as chërdo d' savèj e d'esse inteligent e ch'it l'has arvelaje a le masnà. A l'é parèj, Pare, përchè parèj a l'é piasute. Ël Pare a l'ha dame tute le còse an man. Gnun a conòss ël Fieul sednò 'l Pare e gnun a conòss ël Pare sednò 'l Fieul e chi 'l Fieul a l'avrà bin vorsù féje st' arvelassion-sì. Vnì da mi tuti vojàutri ch'i seve strach e carià, e mi iv daraj arpòs. Buteve an sël còl mè giov e amprendeve da mi, ch'i son gentil e ùmil ëd cheur, e i trovreve l'arpòs che vòstr' ànime an n'han da manca, përchè mè giov a l'é belfé ‘d portelo e mè càrich a l'é nen grev" (Maté 11:25-30).

L’arvelassion biblica riguard a j’uman, ant la situassion ch’i-j vëddoma ancheuj, a l’é ch’as trata ‘d creature dëscadue, rovinà, ch’a son corompusse da la mira moral e spiritual e che për lòn a l’han gnun-a anvìa ‘d feje piasì a Nosgnor, ël Creator. Conform a la Bibia, a-i é gnun ch’a peussa consideresse “giust”, a pòst, dëdnans a Nosgnor (1). An efet, costa corussion a fà part ëd nòstra natura fin-a dal moment ëd nòst concepiment (2) e nojàutri i soma fin-a content ëd resté mòrt da la mira spiritual (3) e bòrgno riguard al regn dij céj. Nen vera? A l’é mach Nosgnor col ch’a dà a quaidun la grassia ‘d dventé divers da lolì, la grassia ‘d desvijesse, ëd rendse cont chi ch’a soma, col ch’a l’é nòst destin lamentàbil e la maneta ‘d seurtne fòra (4).

Coma ch’i vëddoma ant ël capìtol 11 ëd Maté (da doa ch’a riva nòst test), lòn ch’a fà maravija a l’é nen l’oposission a Gesù, ch’a-i sìa ‘d gent che Gesù a l’ha an òdio (5), ma ch’a-i sia ‘d gent che, an efet, a-j veul bin e ch’a lo séguita con fej. Sta-sì a l’é un-a dle còse da armarchesse ant ël test ch’i lesoma ancheuj. An ës pass, Gesù a ringrassia e làuda Nosgnor përchè ch’a l’ha arvelà la vìa dla salvassion dj’uman. A chi ha-lo arvelala la via dla salvassion? Gesù a l’armarca ambelessì: nen a tuti, ma a coj che Nosgnor a l’ha sernù d’arvelèjla. La redension, la grassia dla salvassion an Gesù Crist, a l’é quaicòsa che Nosgnor medésim a la dispensa ‘d manera sovran-a. La decision a l’é la soa, ëd Nosgnor. Costa-sì a l’é na vrità ch’as vëdd ciàira daspërtut ant la Bibia. Mach coj ch’a son ëstane sernù dal Pare a rivo a la fej ant ël Messìa (6), përchè ch’a son rendusse cont che chiel a l’é sò ùnich Salvator, soa ùnica speransa.

Nosgnor Dé a l’ha pa sernù ëd salvé tuti, e Gesù a làuda Dé ‘l Pare përché ch’a l’ha stërmà (cola-lì a l’é pròpi la paròla che chiel a dovra) ch’a l’ha stërmà la salvassion da coj ch’as antestardisso a chërdse savi da lor istess e ch’a penso d’avèj pa da manca ‘d Gesù (7).

Che Nosgnor a l’abia sernù ‘d lasse ‘d gent ant ij sò pëccà a l’é nen l’istess che soa sernùa ‘d salvé j’àutri (coj ch’a son ij sò). Nòst Creator a sern ëd tiré fòra tanti da soa përdission ëd lor, e a passa anans j’àutri sensa smonje soa grassia - a-j lassa a patì le giuste conseguense dij sò pëccà, lòn ch’a mérito. Coj che Nosgnor a sern a son salvà da la giusta e bin merità ira ‘d Nosgnor për ij sò pëccà, e a lassa che ij danà a séguito a pëcché e ch’a vado an përdission. Nosgnor a tira a la salvëssa an Crist quaidun e a passa dacant a j’àutri sensa fërmessje dëdnans. A l’é mach chiel ch’a fà na distinsion an tra j’uman, ch’a l’han tuti l’istessa natura, cola ‘d pecator.

Peui, a l’é nen che l’elession divin-a an gava la responsabilità ch’i l’oma ‘d presenté a tuti l’Evangeli dla salvassion an Crist. An efet, sùbit apress ch’a l’ha fortì l’elession divina-a, Gesù a ciama tuti coj ch’a son ëstrach e carià ‘d fardej a trové d’arpòs an chiel (vv. 27-30). Chiel a sa che tuti coj ch’a son ëstait sernù për la salvassion a manifesto tuti soa elession fidandse dël Fieul ëd Nosgnor. A l’é për lòn che ij pecador a l’han nen da sagrinesse che l’elession a podrìa buteje d’antrap për ven-e da Gesù, përché, coma chiel a dis: “Tuti coj che mè Pare am dà, a vniran da Mi, e Mi i manderai mai vìa gnun ch'a ven-a a Mi” (8). Tuti coj ch’a sento ‘l pèis dij sò pëccà e ch’a na son sagrinà a son anvità a trové sò arpòs an Crist - e mach coj-lì. A son ëd gent ch’a l’han la përsuasion ancreusa che ‘l pëccà a l’é quaicòsa d’afros e a na son pentì; a l’é ‘d gent ch’a-j dëspias tant dij sò pëccà, ch’a-j dëspias ch’a ofendo Nosgnor e ch’a patisso përdabon për ij sò pëccà, ëd gent ch’a l’é përdabon sagrinà ‘d meritesse la danassion e che për lon as campo dëdnans al Salvator Gesù Crist për ess-ne dësgravà da col pèis. Coj-lì a troveran le brassa doverte dël Salvator anvers ëd lor.

Sté ‘dcò a sente lòn ch’a dis l’apòstol Pàul an soa litra ai cristian ëd Roma. A arflet l’esperiensa che ‘dcò nojàutri i foma.

“Ël problema a sta nen con la Lej, përchè la Lej a l’é spiritual e bon-a. Ël problema, an efet, a l’é che mi i son dë sto mond, vëndù coma në s-ciav al pecà. I capisso nen lòn ch’i faso, da già ch’i faso nen lòn ch’i veuj, ma i faso lòn ch’i l’hai an ghignon. Ma s’i sai che lòn ch’i faso a l’é sbalià, sossì a fà vëdde ch’i son d’acòrdi che la Lej a l’é bon-a. Antlora a l’é nen mi ch’i agisso parèj, ma a l’é ‘l pecà ch’a sta andrinta ‘d mi, përchè i sai che an mi, visadì, an mia natura ‘d pecà], a-i é bele che gnente ch’a sìa bon. I veuj bin fé lòn ch’a l’é giust ma i son nen bon a felo. I veuj nen fé lòn ch’a l’é sbalià, ma i lo faso l’istess. Ma s’i faso lòn ch’i veuj nen fé, a l’é nen pròpi mi ch’a fà lòn ch’a l’é sbalià: a l’é ‘l pecà ch’a sta andrinta ‘d mi ch’a lo fà. I trovo, donca, sta lej andrinta ‘d mi, che quand ch’i veuj fe ‘l bin, i peuss nen fé d’àutr che ‘l mal. I veuj bin con tut mè cheur a la Lej ëd Nosgnor, Contut, a-i é n’àutra fòrsa drinta ‘d mi ch’a fà guèra contra mìa ment. Sta fòrsa am rend përzoné dël pecà ch’a-i é ancora andrinta ‘d mi. Miserabil ch’i son! Chi é-lo ch’am libererà da costa vita dominà dal pecà e da la mòrt? Che Nosgnor a sìa ringrassià! La rispòsta a l’é an Gesù Crist, Nosgnor! Peude-ne adess comprende coma ch’a l’é? A l’é ant la mia ment ch’i veuj scoté la Lej ëd Nosgnor, ma për motiv ëd mia natura ‘d pecà, i arconòsso d’esse në s-ciav dël pecà” (Roman 7:15-25).

S’i sente tut ël pèis ëd la condission uman-a e dël pëccà ch’a l’é nostra danassion e sensa fesse d’ilusion, l’anvit dël Salvator Gesù Crist a l’é për vojàutri. An chiel i trovereve l’arlass ch’i serche conform a soa promëssa. Tanti a peudo testimonié ch’a l’é parèj përdabon.

[Da "Ij Neuv sermon Subalpin", WikiSource]

Pregoma: Nosgnor! It l'has mostrane a osservé tùit ij tò comandament ant ël volèj bin a ti e a nòstr pròssim: Acòrdane la grassia dël tò Sant Ëspirit, ch'i sio consacrà a ti con tut nòst cheur, e unì l'ùn a l'àutr con n'afession pura; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e ch'a regna con ti e con lë Spirit Sant; un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.

Leture për Duminica 9 ‘d Luj 2017 - Duminica apress Pancòsta ch'a fà sinch

Génesi 24:34-38, 42-49, 58-67; Salm 45: 11-17; Roman 7:15-25; Maté 11:16-19, 25-30

Nòte

(1) Roman 3:9-18; (2) Salm 51:5; (3) Efesin 2:1-3; (4) Gioann 3:1-8; (5) Roman 6:17; 9:14-16: (6)
Maté 11:16-24; (7) Roman 9:1-13; (8) Maté 11:25-26; (10) Gioann 6:37.