Le contestassion ëd Gesù a la religion (67. March 12:1-12)

A son tanti ancheuj ch'a crìtico "la religion" e as na ten-o lontan. Vàire 'd cole crìtiche, contut, a son bin fondà. A contesté la religion ëstabilìa a l'era Gesù midem: chiel a l'avìa gnun-a tëmma fin-a a ofende ij preive 'd sò temp an lòn ch'a-j disìa. Tant a n'ero arsentì che ij prèive a son rivà fin-a a fé massé Gesù, anciodà a na cros. I lo vëdoma ancheuj ant na paràbola ch'a l'avìa tacà la religion quand ch'a serv nen ij propòsit ëd Nosgnor e a-j n'é d'antrap: March 12:1-12.

La paràbola dij vignolant. "Peui Gesù a l’é butasse a dije con na paràbola: “Quaidun a l’ha piantà na vigna e a l’ha anvironala con na bussonà, a l’ha faje na tampa për un tòrcc, e a l’ha fabricaje na tor ëd vardia; peui a l’ha fitala a dij vignolant e a l’é andass-ne fòra dal pais. Rivà la stagion ëd l’uva, a l’ha mandà ai vignolant un sò sërvent për arsèive da lor lòn ch’a-j spetava dël frut dla vigna. Ma lor a l’han pijalo, a l’han daje ‘d bòte e a l’han mandalo vìa a man veuide. Antlora ‘l padron a l’ha mandaje torna n’àutr, e lor, campandje contra ‘d pere, a l’han fiacaje la testa e a l’han mandalo via, dòp d’avèj tratalo an manera vërgognosa. A l’ha mandane ancora n’àutr, che lor a l’han massà; e diversi d’àutri, che j’un a l’han barotaje e j’àutri a l’han massaje, fin a tant ch’a l’é restaje mach pì un: ël fieul dël padron, ch’a-j vorìa tant bin. A l’ha pensà: “Mandomje antlora mè fieul: l’avran ëd riguard almanch për chiel!”. Ma coj vignolant a l’han dit an tra ‘d lor: “Col-lì a l’é l’ardité! Vnì, massomlo, e l’eredità a sarà la nòstra!”. A l’han donca ciapalo, a l’han massalo e a l’han campalo fòra da la vigna. Adess, còsa a l’avrà-lo mai da fé ‘l padron ëd la vigna? A vnirà, a farà meuire coj vignolant e a darà la vigna a dj’àutri. L’eve mai lesù col tòch ëd la Scritura ch’a dis: ‘La pera ch’ij fabricant a l’avìo scartà, a l’é dventà la pera la pì importanta?’ Sossì a l’é lòn ch’a l’ha fàit Nosgnor, e nòstri euj as na maravijo?”. A l’avìo bin capì, ij cap religios, che Gesù, con cola paràbola, a fasìa arferiment pròpi a lor, e a vorìo ciapelo për fejla paghé për cola insolensa, ma a l’avìo tëmma dla gent; antlora a l’han lassalo e a son andass-ne" (March 12:1-12).

An ës episòdi dël vangel i vëdoma coma la polémica 'd Gesù contra j'istitussion religiose israelite as fasa sèmper pì fòrta. A pija nen sì la forma 'd na rimostransa diréta ma 'd na paràbola, na conta. La significassion ëd costa paràbola a 'rzulta bin ciàira a coj ch'a l'é adressà. An efet, "A l’avìo bin capì, ij cap religios, che Gesù, con cola paràbola, a fasìa arferiment pròpi a lor, e a vorìo ciapelo për fejla paghé për cola insolensa" (12). As trata nen ëd na polémica ch'a lassa 'l temp ch'a trova, ch'a l'é belfé da contrabate. Nò, Gesù a buta 'n ciàir lòn ch'a l'é la trista vrità: ij cap religios ëd Gerusalem a j'ero 'd fagnan ch'a dasìo dë scandol. Nen mach lòn, ma dzurtut a j'ero 'd gnun-a utilità për Nosgnor Dé, a j'ero fin-a d'antrap pr' ij sò propòsit. A l'era na vrità dësconvenienta: cola ch'a l'era, ëd sòlit, la sòrt dij mëssagé che Nosgnor Dé a-j mandava a sò pòpol "për arsèive da lor lòn ch’a-j spetava dël frut dla vigna" (2)? A trovavo la manera 'd feje sté ciuto, a j'ero insultà, batù, ferì, massà... Cola ch'a l'era stàita la sòrt ëd Gioann Batista, un profeta 'd Nosgnor? A l'era stàit butà an përzon e massà. Che fin a l'avrìa fàit, bin tòst, Gesù medésim? Tùit i lo savoma.

A smija che ambelessì Gesù "as la vada a serché"... ma la vrità a peul nen resté stërmà. A l'é necessari denunsié j'abus, j'ingiustissie, l'ipocrisìa, la corussion, la faussarìa... As peul pa fé finta 'd nen. As peul nen toleré tut lolì "për amor ëd pas" e d'evité "j'arzigh" ch'a compòrta 'd dì le còse ciàire, coma ch'a stan. L'onor ëd Nosgnor, l'onor ëd la vrità a l'é bin da dësfende, da guerné, tant com a lo son ij dirit ch'a l'ha minca na creatura uman-a, fàita a imàgine e smijansa 'd Dé. I dovoma pa e i podoma pa toleré j'ingiustissie, fin-a ant ël cas ch'a sia nen belfé feje chité. I l'oma da testimonié lòn ch'a veul dì vive conform a vrità e giustissia, denunsié lòn ch'a l'é nen bon conform ai criteri moraj ëd Nosgnor, e fé quaicòsa, 'd manera creativa, për contrastelo. Nosgnor a veul, da minca un ëd nojàutri cristian, ch'i soma ij sò fieuj e fije, ch'i doma la testimoniansa, l'esempi viv, ëd lòn ch'a veul dì pratiché "lë stil ëd vita" dël Regn ëd Nosgnor, bele s'a l'é arzigos ëd felo, an nòstra situassion - bele "s'a costa", si l'oma da "paghé 'd përson-a". I l'oma da esaminé lòn chi podoma e dovoma fé ant la situassion anté ch'is trovoma.

A l'é bin da armarché coma costa e d'àutre denunsie fàite da Gesù a sia adressà contra j'istitussion religiose ch'a dovrìo representé Dé e soa càusa, nen contra 'd gent àtea e pagan-a... J'istitussion eclesiàstiche, coma minca n'àutra realità uman-a antamnà dal pëccà, a peudo bin corompse da la mira moral e spiritual, e serve pì nen Nosgnor com a dovrìo. J'istitussion cristian-e, le gesie medésime, ij minister cristian, a son pa tant "sacrà e sant" ch'as peudo nen tochesse. Lor a peudo bin fé dj'eror, e d'eror grev, e cola situassion a l'ha da esse denunsià. Nosgnor Dé medésim a l'é rivà fin-a a la mira 'd dësblé dël tut ël magnìfich templ ëd Gerusalem, ch'a l'era l'orgheuj ëd sò pòpol, quand ch'a l'avìa perdù soa funsion, quand ch'a-j servìa pì nen coma ch'a l'avrìa dovù servije, për motiv ëd la corussion ch'a l'avìo fait finì. Nosgnor Dé a l'avìa nen mach dësblà sò templ, ma 'dcò dësblà e dësbergiarà sò pòpol. Fin-a n'istitussion tamne na gesia a peul esse dësblà s'a serv pì nen ij propòsit ch'a l'avrìa da serve, Bele na gesìa a peul fesse dësparì e n'àutra a peul pijene 'l pòst, con d'àutra gent che mej a serva la càusa 'd Nosgnor. La gesia a l'ha bin d'amportansa a j'euj ëd Nosgnor, ma se chila "a perd "sò savor" a còsa serv-la? Gesù medésim a dis: "La sal a l’é bon-a, ma se la sal a perd sò savor, con còs é-lo ch’un a-j lo rendrà? A l’é pì nen bon-a nì për la tèra, nì për la drugia, ma as campa mach vìa. Col ch’a l’ha d’orije për scoté, ch’a scota" (Luca 14:34-35). N'arforma (e soens da le rèis) o n'arcostrussion a l'é mincatant necessària.

Ancheuj i vivoma ant ël temp dël "politicament corèt", ëd la "toleransa", dla "pas religiosa", e as dis ch'i podoma pì nen critiché o contesté na religion o na gesia. I l'oma da arziste a costa tendensa ch'a vorìa campé l'eva an sël feu për ten-e tuti brav e chiet. I l'oma da denunsié 'l mal e l'eror andova ch'a stan, sensa tëmme, andova ch'a l'é necessari. Vera, i l'oma da felo con saviëssa, con inteligensa, e 'd sicur ant lë spirit ëd Crist. Ma a l'é pròpi lë spirit ëd Crist (e 'd tùit ij profeta antich) ch'an cissa a nen ësté ciuto quand ch'i l'avrìo da parlé. Gesù a l'avìa gnun-a gen-a a parlé (con ëd paràbole o 'd na manera direta), fin-a ant ël cas che soa contestassion a podìa "ofende" e esse pijà coma n'insolensa, e s'a l'avrìa costaje, e costaje la vita medésima. Ij dissépoj ëd Gesù a peudo nen fé divers.

PREGHIERA

Nosgnor Dé! Toa paròla a l'é soens bin afilà e a crìtica fòrt ël comportament mè e dla comunità cristian-a. Che mi i aceta 'd bon gré coste riprension coma d'ocasion për esse sèmper mej lòn ch'it veule ch'i sìa. Dame 'd testimonié ij tò valor con coragi, dispòst a paghé 'd përson-a, se necessari, për la càusa dla verità, dël tò onor. Amen.

Duminica 6 'd gené 2019 - Epifanìa

Test biblich: Isaia 60:1-6; Efesin 3:1-12; Maté 2:1-12; Salm 72:1-14

Nosgnor! Con la guida 'd na stèila ti 't l'has manifestà tò Fieul ùnich ai pòpoj dël mond; mnene, noi che ora it conossoma për fe, a toa presensa, anté ch'i podroma vëdde fàcia a fàcia, toa glòria; për Gesù Crist, nòst Signor, ch'a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, ora e për sèmper. Amen.